Administracyjny nadzór epidemiologiczny – rola lekarza weterynarii

Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych wśród ludzi i zwierząt stanowi obowiązek państwa w zakresie jego działań administracyjnych. Zadania te wykonuje z pomocą organów administracji publicznej zarówno na szczeblu rządowym, jak i wojewódzkim, a także na poziome administracji zespolonej i niezespolonej. Zwalczanie chorób zakaźnych i bezpieczeństwo epidemiologiczne obywateli w państwie zagwarantowane jest licznymi aktami prawnymi rangi ustawowej na czele z niektórymi przepisami ustawy zasadniczej, a także licznymi aktami wykonawczymi do nich. Na pierwszym miejscu należy wymienić przede wszystkim art. 68 ust. 4 Konstytucji RP, który stanowi, że władze publiczne mają obowiązek zwalczania chorób epidemicznych. Podstawowe akty prawne z tego zakresu przedstawiono w tabeli 1. 

Jak podkreśla Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku¹, określony w Konstytucji obowiązek zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych na terenie kraju musi odbywać się w postaci realnych, rzeczywistych działań z wykorzystaniem wszelkich możliwych, dostępnych środków. Jednocześnie ma się to odbywać bez narażenia zdrowia i życia obywateli na niebezpieczeństwo ich utraty lub uszczerbku. Zatem można z pełną odpowiedzialnością stwierdzić, że Konstytucja daje gwarancję i stoi niejako na straży zapewnienia obywatelom takich rozwiązań prawnych, które zapewnią skuteczną opiekę zdrowotną dla ludzi i zwierząt [2].

Realizacja tych zadań nie jest jednak wykonalna, jeżeli państwo nie będzie dysponować odpowiednimi narzędziami, jakie dają mu ustawy, i środkami przymusu w sytuacji zagrożenia epidemiologicznego oraz prewencji zakażeń i szerzenia się chorób odzwierzęcych. Jak podaje A. Matan [3], w każdej dziedzinie, tak również w kształtowaniu nadzoru epidemiologicznego, administracja dysponuje trzema elementami władztwa. Są nimi: środek, którym wprowadza się przymus działania, cel działalności, jakim jest utrzymanie porządku publicznego, oraz metoda zdążająca do zwalczenia niebezpieczeństwa (w tym wypadku zagrożenia epidemiologicznego). Jednak należy stwierdzić, że regulacji administracyjnego nadzoru epidemiologicznego w zakresie zapobiegania szerzeniu się zakaźnych zoonoz nie narzuca tylko Konstytucja jako norma zasadnicza.

Wymogi takie stawia nam również Unia Europejska. Implementacja przepisów unijnych do krajowego porządku prawnego wymusza wprowadzenie pewnych regulacji krajowych. Należy do nich przede wszystkim Dyrektywa 2003/99/WE z 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych². Dyrektywa ta określa, że dotychczas stosowane środki zwalczania zakażeń związanych z chorobami odzwierzęcymi przenoszonymi przez żywność są niewystarczające. Określa ona również jako priorytet „monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, a także oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe” [3]. W dokumencie zaleca się badanie ognisk chorób odzwierzęcych wywołanych czynnikami przenoszonymi przez żywność oraz wymianę informacji związanych z chorobami odzwierzęcymi i odzwierzęcymi czynnikami chorobotwórczymi. Poza tym wymienia choroby odzwierzęce i odzwierzęce czynniki chorobotwórcze, które powinny zostać objęte monitorowaniem [4].

W ramach regulacji ustawowych podstawę stanowi Ustawa z 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Problematyka zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych wśród zwierząt uregulowana została już w Polsce międzywojennej. Wspomina o tym chociażby P. Listos, podając jako pierwszą polską regulację w tym zakresie Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 sierpnia 1927 roku o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych (Dz. U. nr 77, poz. 673) [5]. Później obowiązywała Ustawa z 24 kwietnia 1997 roku o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 1999 r. nr 66, poz. 756 z późniejszymi zmianami) [5].

Zgodnie z nauką administracji do form działania organów nadzoru administracyjnego należy wydawanie przepisów porządkowych, aktów administracyjnych o charakterze policyjnym, nakazów i zakazów, poleceń, środków przymusu i kar porządkowych. Najważniejsze spośród wymienionych to przepisy porządkowe, podejmowane przez wojewodę i organy samorządu terytorialnego, a także organy rządowej administracji zespolonej w formie aktów prawa miejscowego [6]. Owe akty mają charakter aktów wykonawczych, podejmowanych i wykonywanych na podstawie delegacji szczególnych określonych w ustawie.

W przypadku ochrony epidemiologicznej przed chorobami zakaźnymi u ludzi będzie to Ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, natomiast w przypadku zwierząt będzie to wspomniana już wcześniej Ustawa z 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Dla przykładu można podać działania, których podjęcie może nakazać wojewoda w drodze rozporządzenia. Zostały one określone chociażby w art. 46 ust. 3 ustawy z 11 marca 2004 r. Działania podejmowane są na wniosek organu administracji niezespolonej, jakim jest wojewódzki lekarz weterynarii³.

Jak podaje A. Matan [3], może on na postawie przepisów ww. artykułu wprowadzić ograniczenia dotyczące ruchu osobowego, organizowania targów, wystaw zwierząt, polowań i odłowów zwierząt łownych. Ponieważ zagrożenie epidemiologiczne dotyczące zwierząt ma bezpośrednie przełożenie na to samo zagrożenie wśród ludzi, niewątpliwie obligatoryjne i konieczne staje się kumulatywne traktowanie obu ustaw (tj. ustawy o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Per analogiam zatem można wymienić obowiązki, które może nałożyć wojewoda na podstawie upoważnienia, jakie daje mu art. 15 ust. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Podając znowu za A. Matanem [3], należy wymienić tutaj takie działania, jak: czasowe ograniczenie określonego sposobu poruszania się, czasowe ograniczenie lub całkowity zakaz obrotu określonymi produktami spożywczymi, ograniczenia w funkcjonowaniu zakładów pracy i instytucji, zakaz organizowania widowisk i imprez masowych lub jakichkolwiek zgromadzeń ludności. Ekstremalny przykład może stanowić przepis art. 23 ust. 1 Ustawy z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej. Na tym poziomie mamy już do czynienia z ograniczeniem konstytucyjnie chronionych wolności oraz praw człowieka i obywatela. Przykładowo można wymienić zakazy ustanowione przepisami ustawy: zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, oddelegowanie pracowników, reglamentacja artykułów spożywczych, obowiązek poddania się kwarantannie, nakaz opuszczenia miejsca zamieszkania.

Pewne obowiązki wprowadzają również regulacje unijne. Za przykład niechaj posłuży Rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność. Nakazuje ono Głównemu Lekarzowi Weterynarii przekazywanie Komisji Europejskiej informacji dotyczących reprezentatywnej liczby izolatów, w szczególności pałeczek Salmonella spp., pochodzących od drobiu oraz produktów pochodzenia zwierzęcego wytworzonych z danego gatunku drobiu [4].

POJĘCIA

Aby zapewnić sprawność funkcjonowania działań administracji w ramach nadzoru epidemiologicznego, niezbędne jest legislacyjne uporządkowanie terminologiczne pewnych kluczowych dla epidemiologii zakażeń pojęć. Zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej służy temu słowniczek ustawowy, w którym ustawodawca narzuca takie, a nie inne rozumienie danych pojęć. I tak, w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt za choroby zakaźne zwierząt należy uważać wywołane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze choroby zwierząt, które ze względu na sposób powstawania lub szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia zwierząt lub ludzi, a w przypadku zwierząt wodnych – bezobjawowe lub objawowe zakażenie biologicznym czynnikiem chorobotwórczym.

Za choroby odzwierzęce – choroby zakaźne zwierząt lub zakażenia, które w sposób naturalny mogą być pośrednio lub bezpośrednio przenoszone między zwierzętami a ludźmi, natomiast za odzwierzęce czynniki chorobotwórcze – bakterie, wirusy, pasożyty, grzyby lub inne czynniki biologiczne mogące wywoływać choroby odzwierzęce.

Zwierzę podejrzane o chorobę jest to zwierzę z gatunku wrażliwego, u którego występują objawy kliniczne lub zmiany pośmiertne wskazujące na wystąpienie choroby zakaźnej. Zwierzę uznaje się za podejrzane o chorobę także w przypadku, gdy wyniki badań diagnostycznych są niejednoznaczne. Z kolei za zwierzę chore lub zakażone ustawa nakazuje uznać to, u którego za życia lub po śmierci urzędowy lekarz weterynarii stwierdził chorobę zakaźną zwierząt. Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt już w swoim tytule wprowadza podstawowe pojęcie „zwalczanie chorób zakaźnych”, mające kluczowe znaczenie dla swej funkcji legislacyjnej. Zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej ustawodawca powinien zdefiniować, co należy przez owe zwalczanie rozumieć, i tak też to czyni w art. 2, będącym słowniczkiem ustawowym w punkcie 24. Zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt jest to zgłaszanie, zapobieganie dalszemu szerzeniu się, wykrywanie, kontrola i likwidowanie chorób zakaźnych zwierząt, czyszczenie i odkażanie oraz postępowanie przy ponownym umieszczaniu zwierząt w gospodarstwie [6, 7].

ORGANY NADZORU

W Polsce rolę organu nadzoru pełni Inspekcja Weterynaryjna, powołana ustawą z 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej. W świetle polskiej doktryny prawa administracyjnego można powiedzieć za Ochendowskim [8], że jest to inspekcja specjalna. Do zadań Inspekcji Weterynaryjnej, najogólniej rzecz ujmując, należy zapewnienie i nadzór nad ochroną zdrowia publicznego w obszarze działań weterynarii. Jak słusznie zauważa Rudy [7], inspekcja to organizacja zbiorcza, za czym przemawia fakt, iż „w jej skład wchodzą organy właściwe dla szczebla centralnego, wojewódzkiego i powiatowego, jak również działające w granicach zewnętrznych Unii Europejskiej” [7].

W myśl art. 5 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej organami inspekcji są Główny Lekarz Weterynarii, wojewódzki lekarz weterynarii, jako kierownik wojewódzkiej inspekcji weterynaryjnej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie, powiatowy lekarz weterynarii, jako kierownik powiatowej inspekcji weterynaryjnej wchodzącej w skład niezespolonej administracji rządowej, oraz graniczny lekarz weterynarii.

Zadania organów inspekcji wykonują lekarze weterynarii i inne osoby zatrudnione w inspekcji oraz lekarze weterynarii wyznaczeni do wykonywania określonych czynności, osoby niebędące lekarzami weterynarii wyznaczone do wykonywania określonych czynności o charakterze pomocniczym. Organy inspekcji przy wykonywaniu swoich zadań współpracują z właściwymi organami administracji rządowej i jednostkami samorządu terytorialnego oraz organami samorządu lekarsko-weterynaryjnego.

Inspekcja wykonuje swoje zadania w szczególności przez zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych, badania kontrolne zakażeń zwierząt, monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych oraz związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt, badanie zwierząt rzeźnych oraz produktów pochodzenia zwierzęcego, przeprowadzanie weterynaryjnej kontroli granicznej, kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt oraz produktów.

Inspekcją kieruje Główny Lekarz Weterynarii będący centralnym organem administracji rządowej. Główny Lekarz Weterynarii podlega ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa. Główny Lekarz Weterynarii jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru na wniosek ministra właściwego do spraw rolnictwa. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Lekarza Weterynarii (art. 6 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej).

ROLA LEKARZA WETERYNARII

Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt wprowadza delegacje do aktów wykonawczych celem wdrożenia prewencji i przeciwdziałania szerzeniu się szczególnie niebezpiecznych chorób. Takim aktem wykonawczym jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 28 czerwca 2004 r. w sprawie wzoru i szczegółowego sposobu prowadzenia rejestru psów zaszczepionych przeciwko wściekliźnie oraz wzoru zaświadczenia o szczepieniu psa przeciwko wściekliźnie. Na jego przykładzie widać zakres działań administracji niezespolonej, jakim w tym przypadku jest powiatowy lekarz weterynarii [8].

Zadania te można prześledzić na przykładzie zwalczania i zapobiegania powstawaniu epidemii i zakażeniu wirusem wścieklizny. Powiatowy lekarz weterynarii nakazuje niezwłoczne odosobnienie zwierzęcia podejrzanego o chorobę lub zakażenie, które mogło zakazić wirusem choroby człowieka, oraz nakazuje:

• obserwację tego zwierzęcia trwającą 15 dni oraz

• badania tego zwierzęcia w czasie trwania obserwacji [2].

Czynności te przeprowadzają wyznaczeni lekarze weterynarii. Zakazane jest zabicie tego zwierzęcia do czasu zakończenia obserwacji. Powiatowy lekarz weterynarii może przedłużyć okres obserwacji zwierzęcia do 21 dni, w przypadku gdy po 15 dniach obserwacji niemożliwe jest stwierdzenie lub wykluczenie choroby. Wyznaczony lekarz weterynarii przeprowadza badanie zwierzęcia w pierwszym, piątym, dziesiątym i piętnastym dniu od dnia prawdopodobnego zakażenia człowieka wirusem choroby lub pogryzienia człowieka. Pewne zadania zostały przydzielone także organom pomocniczym. Takim organem jest Zakład Higieny Weterynaryjnej [2, 6].

Inne jest z kolei postępowanie w przypadku stwierdzenia kontaktu zwierzęcia ze zwierzętami podejrzanymi o wściekliznę lub chorymi na wściekliznę. Obowiązek powiadomienia przez lekarza weterynarii o podejrzeniu wścieklizny u badanego zwierzęcia powiatowego lekarza weterynarii rodzi kolejne obostrzenia wobec właściciela zwierzęcia. W przypadku uchylania się od obowiązków epidemiologicznych mogą w stosunku do niego zostać zastosowane środki przymusu administracyjnego. Jak zaznacza A. Mordak [6], w razie uchylania się właściciela zwierzęcia podejrzanego o zakażenie lub zachorowanie od ciążących na nim obowiązków środkiem przymusu może być chociażby decyzja powiatowego lekarza weterynarii o uśpieniu zwierzęcia.

Katalog zadań powiatowego lekarza weterynarii zawarł ustawodawca w art. 44 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Z redakcji przepisu zdaje się wynikać, że jest to katalog zamknięty i nie można ujmować go w sposób rozszerzający, niemniej jednak liczba wymienianych zakazów i nakazów jest pokaźna. Nie oznacza to wyczerpania możliwości działania [8, 9, 10]. Należy także podkreślić i przypomnieć o możliwości nadania ustawą wymienionym zakazom i nakazom klauzuli rygoru natychmiastowej wykonalności. Na podstawie
art. 44 ust. 1 powiatowy lekarz weterynarii może:

• nakazać odosobnienie, strzeżenie lub obserwację zwierząt chorych lub zakażonych albo podejrzanych o zakażenie lub o chorobę;

• wyznaczyć określone miejsce jako ognisko choroby;

• zakazać wydawania świadectw zdrowia, dokumentów handlowych lub przewozowych;

• nakazać zabicie lub ubój zwierząt chorych lub zakażonych, podejrzanych o zakażenie lub o chorobę albo zwierząt z gatunków wrażliwych na daną chorobę zakaźną zwierząt;

• nakazać oczyszczenie i odkażenie miejsc oraz środków transportu, a także odkażenie, zniszczenie lub usunięcie w sposób wykluczający niebezpieczeństwo szerzenia się choroby zakaźnej zwierząt środków żywienia zwierząt, ściółki, nawozów naturalnych w rozumieniu przepisów o nawozach i nawożeniu, oraz przedmiotów, z którymi miały kontakt zwierzęta chore, zakażone lub podejrzane o zakażenie lub o chorobę;

• zakazać osobom, które były lub mogły być w kontakcie ze zwierzętami chorymi, zakażonymi lub podejrzanymi o zakażenie lub o chorobę, czasowego opuszczania ogniska choroby;

• nakazać odkażanie rzeczy osób, które miały lub mogły mieć kontakt ze zwierzętami chorymi, zakażonymi lub podejrzanymi o zakażenie lub o chorobę;

• zakazać karmienia zwierząt określonymi środkami żywienia zwierząt lub pojenia z określonych zbiorników i ujęć wody;

• w ognisku choroby zakazać wprowadzania, przeprowadzania i wyprowadzania zwierząt lub sprowadzania i wywożenia produktów, zwłok zwierzęcych i środków żywienia zwierząt;

• nakazać badanie kliniczne zwierząt z pobraniem próbek do badań laboratoryjnych;

• nakazać przeprowadzenie sekcji zwłok zwierzęcych z pobraniem próbek do badań laboratoryjnych;

• nakazać wykonywanie określonych zabiegów na zwierzętach, w tym przeprowadzanie szczepień;

• nakazać odkażanie rzeczy osób, które miały lub mogły mieć kontakt ze zwierzętami chorymi, zakażonymi lub podejrzanymi o zakażenie lub o chorobę⁴.

Podsumowując uprawnienia nadane przez ustawę powiatowym i wojewódzkim lekarzom weterynarii, nie sposób zapomnieć o fakcie ich ochrony prawnej. Na mocy art. 20 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej korzystają oni z uprawnień właściwych dla funkcjonariuszy publicznych, a co za tym idzie wszelkie próby utrudnienia lub udaremnienia wykonania obowiązków mogą zostać ukarane karą aresztu, ograniczenia wolności lub karą grzywny. Orzekanie w tych sprawach odbywa się zgodnie z przepisami Ustawy z 24 sierpnia
2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia [11].

Przypisy:

¹ Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 stycznia 2004 r. o sygn. K 14/03 (publ. OTK-A 2004/1/1).

² Prawo unijne wprowadza bogaty panel regulacji w postaci dyrektyw, w niezmiernie szczegółowy sposób regulując zachowania w związku z wystąpieniem zagrożenia epizootycznego. Dyrektywy te niejednokrotnie w sposób bardzo szczegółowy traktują nawet o poszczególnych jedenastkach nozologicznych chorób zwierzęcych, odnosząc się do każdej z nich w odrębnym akcie prawnym. Ramy artykułu nie pozwalają na wymienienie większej ich części, poza tym mijałoby się to z jej celem. Poniżej wymieniono jedynie kilka z nich, na podstawie delegacji których odwołuje się do nich ustawa o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Są to m.in.:

• Dyrektywa Rady 2001/89/WE z 23 października 2001 r. w sprawie wspólnotowych środków zwalczania klasycznego pomoru świń (Dz. Urz. WE L 316 z 01.12.2001),

• Dyrektywa Rady 2002/60/WE z 27 czerwca
2002 r. ustanawiająca przepisy szczególne w celu zwalczania afrykańskiego pomoru świń oraz zmieniająca dyrektywę 92/119/EWG (20.07.2002, str. 27; Dz. Urz. UE),

• Dyrektywa Rady 2003/85/WE z 29 września
2003 r. w sprawie wspólnotowych środków zwalczania pryszczycy, uchylająca dyrektywę 85/511/EWG i decyzje 89/531/EWG i 91/665/EWG oraz zmieniająca dyrektywę 92/46/EWG (Dz. Urz. UE L 306 z 22.11.2003),

• Dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, zmieniająca decyzję Rady 90/424/EWG i uchylająca dyrektywę Rady 92/117/EWG (Dz. Urz. UE L 325 z 12.12.2003).

³ Niektórzy autorzy, wśród nich A. Rudy, zwracają uwagę na pewną sprzeczność terminologiczną. Zgodnie z art. 56 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie organ administracji niezespolonej podlega głównemu organowi administracji rządowej, jakim w tym wypadku jest Główny Lekarz Weterynarii. Z kolei zaliczany do administracji niezespolonej powiatowy lekarz weterynarii podlega bezpośrednio wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii, który z kolei podległy jest wojewodzie, w związku z czym zalicza się do administracji zespolonej, jak wynikałoby z przepisów ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. Tak więc za E. Jasiuk za organy niezespolonej administracji rządowej należy uważać te, które podporządkowane są właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej, a takim właśnie jest Główny Lekarz Weterynarii.

⁴ Mimo że wyliczenie z art. 44 ust. 1 ma charakter zamknięty, to inne obowiązki, nakazy i zakazy są ujęte w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy. Za przykład niech posłuży chociażby Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 8 września
2004 r. w sprawie zwalczania wysoce zjadliwej grypy ptaków d. pomoru drobiu (Dz.U.04.215.2187).

Piśmiennictwo:

1. Marszałkowska-Krzes E., Gładysz A.: Zwalczanie ptasiej grypy a regulacje prawne. „Prawo i Medycyna” 2/2006, 23, vol. 8, s. 88-99.

2. Stychlerz A.: Postępowanie lekarza weterynarii w przypadku pokąsania człowieka przez zwierzę.

3. Matan A.: Policja administracyjna jako funkcja administracji publicznej. Nauka administracji wobec wyzwań współczesnego państwa prawa – międzynarodowa konferencja naukowa, Cisna 2-4 czerwca
2002 r., Rzeszów: „Tow. Nauk. Organizacji i Kierownictwa” 2002, s. 352-375.

4. Madajczak G.: Wspólnotowe i krajowe uregulowania prawne dotyczące nadzoru nad salmonelozami u drobiu.

5. Listos P.: Historyczne ujęcie problemu walki z wścieklizną w przepisach prawa polskiego w latach 1927-1997.

6. Mordak R.: Podstawy prawne działalności klinicznej oraz dokumentacji w medycynie weterynaryjnej. MedPharm, Wrocław 2012, s. 73-81.

7. Rudy A., Rudy M.: Zarys administracji weterynaryjnej w zakresie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Wyd. UWP, Wrocław 2013, s. 69-80.

8. Ochendowski Z.: Prawo administracyjne zarys części ogólnej. Warszawa 2008, s. 56-70.

9. Janik M.: Policja sanitarna. Wolters Kluwer Polska – LEX, Warszawa 2012, s. 250.

10. Janik M.: Akty i czynności organów sanitarno-epidemiologicznych (kilka refleksji), [w:] Wykładnia i stosowanie prawa administracyjnego t. IV, pod red. D.R. Kijowskiego, J. Radwanowicz-Wanczewskiej,
M. Wincenciaka, Warszawa 2012, s. 189-215.

11. Czuryk M., Karpiuk M., Kostrubiec J.: Niezespolona administracja rządowa. wyd. Difin, Warszawa 2011, s. 181.

12. Jełowicki M.: Organy administracji specjalnej. Warszawa 1994, s. 34.

Autor:
lek. med. Łukasz B. Pilarz
Indywidualna Prywatna Praktyka Lekarska w Gliwicach

Zdjęcia:

Fotolia

Streszczenie:
Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych wśród ludzi i zwierząt stanowi obowiązek państwa w zakresie jego działań administracyjnych. W pracy przedstawiono podstawowe regulacje prawne krajowe i unijne dotyczące prewencji chorób zakaźnych u zwierząt i ludzi w związku z działaniami lekarza weterynarii. Ponadto zaprezentowano strukturę i funkcje organów nadzoru administracji weterynaryjnej.

Słowa kluczowe:
administracja, nadzór epidemiologiczny, lekarz weterynarii, choroby zakaźne, choroby odzwierzęce, zapobieganie chorobom zakaźnym.