Część samic rybitw biaÅ‚owÄ…sych oszukuje obce samce, by zdobyć dodatkowy pokarm. Samice te, w zamian za pokarm, oferujÄ… kopulacjÄ™, na którÄ… jednak ostatecznie nie zezwalajÄ…. Dotychczas nie znano takich przypadków w Å›wiecie ptaków – twierdzÄ… badacze.
Rybitwy biaÅ‚owÄ…se przez dwa lata obserwowano na stawach karpiowych w okolicy Zatora należących do Instytutu Rybactwa ÅšródlÄ…dowego. Jest to obszar Natura 2000 – Dolina Dolnej Skawy.
Okazało się, że samice rybitw białowąsych dla zdobycia dodatkowego pokarmu oszukują obce samce.
“Samice oferujÄ… kopulacjÄ™ w zamian za podarunek. Nie zachowujÄ… siÄ™ jednak fair i choć najpierw obce samce zachÄ™cajÄ…, to później zabierajÄ… od nich pokarm, nie zezwalajÄ…c na kopulacjÄ™” – opowiada PAP dr Mateusz LedwoÅ„ z Instytutu Systematyki i Ewolucji ZwierzÄ…t (ISiEZ) PAN w Krakowie, autor obserwacji. W badania zaangażowany byÅ‚ również Grzegorz Neubauer z Uniwersytetu WrocÅ‚awskiego (UWr).
W praktyce wyglÄ…da to tak, że część obserwowanych samic, widzÄ…c w pobliżu obcego samca, zachÄ™ca go do kopulacji podnoszÄ…c kuper i wydajÄ…c okreÅ›lony gÅ‚os. TrzymajÄ…c podarunek w dziobie, samiec wskakuje na grzbiet samicy i próbuje przystÄ…pić do kopulacji. “KorzystajÄ…c z chwili roztargnienia samca, samica bÅ‚yskawicznie odwracaÅ‚a gÅ‚owÄ™, chwytaÅ‚a pokarm i wyganiaÅ‚a samca, nie dopuszczajÄ…c do kopulacji” – opowiada ornitolog.
“U wielu gatunków ptaków zbadanych pod tym kÄ…tem samice – w zamian za różnego rodzaju podarunki, pokarm czy materiaÅ‚ na gniazda – dopuszczaÅ‚y do kopulacji z obcym samcem. Samice rybitw biaÅ‚owÄ…sych sÄ… jednak wyjÄ…tkiem. Wcale nie muszÄ… kopulować z obcymi samcami, by zdobyć dodatkowy pokarm. Po prostu go wyÅ‚udzajÄ…” – podkreÅ›la dr LedwoÅ„.
Jak mówi, sukces związany ze zdobywaniem pokarmu podczas oszustwa był wysoki, bo wynosił aż 70 proc. Jednocześnie sukces związany ze zdobywaniem pokarmu od obcego samca w sytuacji, gdy samica próbowała wyrwać pokarm zaraz po jego przybyciu (bez próby oszustwa), wynosił zaledwie 1 proc.
Ornitolodzy szacujÄ…, że w badanej przez nich populacji dodatkowy pokarm pozyskiwaÅ‚o w ten sposób aż 30-40 proc. samic. Dlaczego pozostaÅ‚e tego nie robiÄ…? Dr LedwoÅ„ uważa, że albo nie nauczyÅ‚y siÄ™ oszukiwać, albo po prostu… akurat byÅ‚y syte.
“Samicom, które byÅ‚y sÅ‚abo karmione przez ich wÅ‚asnych partnerów, pokarm zdobyty dziÄ™ki wyÅ‚udzaniu pokrywaÅ‚ nawet kilkadziesiÄ…t procent ich zapotrzebowania na pokarm” – dodaje naukowiec.
Badacze oceniają zarazem, że jedynie 0,7 proc. wizyt samców próbujących uzyskać kopulację w zamian za pokarm kończy się zbliżeniem.
“Wydaje siÄ™, że w warunkach dostatku pokarmu na stawach karpiowych strata, jakÄ… ponoszÄ… samce w wyniku oszustwa samic, nie wpÅ‚ywa negatywnie zarówno na ich kondycjÄ™, jak i na kondycjÄ™ ich wÅ‚asnych partnerek” – opowiada badacz.
Zachowanie samic to pierwszy znany przypadek takiego oszustwa w Å›wiecie ptaków – podkreÅ›lajÄ… autorzy poÅ›wiÄ™conej temu zachowaniu publikacji, która ukazaÅ‚a siÄ™ w czasopiÅ›mie ornitologicznym “Journal of Avian Biology”.
Rybitwa białowąsa jest ptakiem wodno-błotnym, gniazduje w koloniach na zbiornikach wodnych. Na kilka tygodni przed zniesieniem lęgu samice większość czasu spędzają w gniazdach. Gromadzą energię potrzebną do zniesienia trzech jaj, które stanowią znaczną część ich masy ciała. Natomiast samce w tym okresie większość czasu spędzają na żerowaniu i dostarczaniu swoim partnerkom pokarmu: ryb, kijanek czy ważek.
“Samce w tym czasie próbujÄ… również kopulować z innymi samicami. Kopulacja z nieswojÄ… partnerkÄ… to dla każdego samca ogromna korzyść, ponieważ stwarza to szansÄ™ zostania ojcem pisklÄ…t, którymi bÄ™dzie opiekowaÅ‚ siÄ™ inny samiec. Natomiast dla samic, kopulacja z obcym samcem może nieść wiele niekorzystnych konsekwencji. Na przykÅ‚ad samice podczas +randek+ z nimi narażajÄ… siÄ™ na zemstÄ™ wÅ‚asnego partnera” – koÅ„czy naukowiec.
PAP – Nauka w Polsce, Szymon ZdziebÅ‚owski
szz/ zan/
Źródło: http://naukawpolsce.pap.pl