Czy lekarz weterynarii odpowiada za błąd w sztuce?

Każdy weterynarz jest lekarzem – jest to właściwie oczywiste twierdzenie, które pociąga za sobą szereg istotnych konsekwencji. W tym w kwestii odpowiedzialności. Wiadomo, że każdy lekarz – a lekarz-weterynarii nie jest tu wyjątkiem – odpowiada za popełnienie błędu w sztuce medycznej. I to zarówno na płaszczyźnie odpowiedzialności prawnej, jak i zawodowej. Nie oznacza to jednak, że praktyczne kwestie związane z tą odpowiedzialnością przedstawiają się identycznie w przypadku lekarzy zajmujących się terapią ludzi oraz zwierząt. Wręcz przeciwnie – a podstawowe różnice wynikają przede wszystkim ze specyfiki pracy lekarza i lekarza weterynarii. O czym więc warto pamiętać w kwestii odpowiedzialności lekarza weterynarii za błąd w sztuce medycznej?

Czym jest błąd w sztuce weterynaryjnej?

Za nim przejdziemy do bardziej szczegółowych analiz, warto zastanowić się czym w ogóle jest błąd w sztuce medycznej. Istotę tego pojęcia niełatwo uchwycić, zwłaszcza, gdy weźmie się pod uwagę konieczność rozróżnienia pomiędzy błędem w sztuce, a powikłaniami, które są niejako wkalkulowane w ryzyko podjęcia każdego zabiegu leczniczego – także na zwierzęciu. Z tych względów zarówno wśród prawników zajmujących się pojęciem błędu w sztuce medycznej z teoretycznego punktu widzenia, jak i w orzecznictwie sądowym nie przyjęto, jak dotąd, jednej definicji tego rodzaju błędu.

Najczęściej jednak na gruncie prawa cywilnego (kluczowego dla spraw odszkodowawczych) przyjmuje się, że błąd w sztuce medycznej to zawinione działanie lub zaniechanie – sprzeczne z aktualnymi standardami wiedzy medycznej – którego skutkiem jest szkoda pacjenta.

Wobec tego na błąd w sztuce medycznej składa się:

• Działanie lub zaniechanie – a więc zarówno nieprawidłowa aktywność (np. postawienie złej diagnozy czy podanie nieodpowiedniej dawki leku bądź wdrożenie niewłaściwego leczenia), jak i bierność wówczas, gdy trzeba było działań (przykładowo zwlekanie z przeprowadzeniem operacji);
• Wina – pojmowana, jako obiektywna i subiektywna naganność postępowania. Pierwszy z tych elementów ocenia się z punktu widzenia zasad aktualnej wiedzy medycznej (a więc standardowych, najczęściej podawanych rozwiązań danego problemu w literaturze), drugi zaś w perspektywie zachowania lekarza w okolicznościach konkretnego przypadku;
• Szkoda – czyli uszczerbek w zdrowiu pacjenta, będący wynikiem zawinionego działania lub zaniechania pacjenta.

Medycyna – także weterynaryjna – to nie matematyka, w której wdrożenie właściwego protokołu postępowania przynosi przewidywalne wyniki. Tu w grę wchodzi szereg zmiennych, na które nie ma wpływu ani pacjent, ani medyk. Dlatego sprawy o błąd w sztuce medycznej – przeważnie – są tak trudne i kontrowersyjne, zwłaszcza gdy dotyczą nietypowych przypadków. W jakim więc zakresie lekarze-weterynarii odpowiadają za błąd w sztuce medycznej?

Odszkodowanie, zadośćuczynienie i odpowiedzialność zawodowa

W przypadku lekarzy weterynarii w grę wchodzi zarówno odpowiedzialność cywilna, jak i zawodowa (wobec organów samorządu zawodowego), a w pewnych przypadkach także karna. Oczywiście w przypadku dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia skarżącym jest właściciel zwierzęcia, którego obowiązkiem jest udowodnienie lekarzowi weterynarii wszystkich przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej za błąd w sztuce medycznej. Nie ma przeszkód, aby tego rodzaju sprawy załatwić w drodze ugody, w której weterynarz przyznaje się do błędu i zobowiązuje się wypłacić właścicielowi zwierzęcia uzgodnione z nim odszkodowanie. W wielu przypadkach powinno zostać ono pokryte przez towarzystwo ubezpieczeniowe, w którym lekarz weterynarii wykupił polisę od odpowiedzialności cywilnej.

Zgodnie z przepisami ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych weterynarz ponosi także odpowiedzialność zawodową. Egzekwują ją organy izb, w tym zwłaszcza sądy lekarsko-weterynaryjne. W tym przypadku odpowiedzialność dotyczy postępowania sprzecznego z zasadami etyki weterynaryjnej oraz za naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza weterynarii. Na tym gruncie trzeba liczyć się z takimi sankcjami, jak: upomnienie; nagana; zawieszenie prawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii na okres od trzech miesięcy do trzech lat oraz pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Lekarz weterynarii ponosi także odpowiedzialność karną. Co prawda nie chodzi tu o nieumyślne spowodowanie śmierci – będące podstawowym zagrożeniem dla medyków zajmujących się „medycyną ludzką” – ale o szereg innych przepisów, przewidujących sankcje karne, w tym zwłaszcza grzywny, ograniczenie wolności a nawet jej pozbawienie. Sankcje te dla lekarza weterynarii przewidziano przede wszystkim w ustawie o ochronie zwierząt. W grę wchodzi popełnienie takich czynów, jak:

• uśmiercenie zwierzęcia wbrew przepisom prawa;
• wykonanie zwierzęciu zabiegu zmieniającego jego wygląd w innym celu, niż ratowanie jego zdrowia lub życia;
• wykonanie zabiegu chirurgicznego niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej lub przez osobę nieposiadającą stosownych uprawnień.

Bez względu na to, o co dokładnie zostanie oskarżony lekarz weterynarii powinien pamiętać o aktywnej ochronie swoich praw. Bez tego może okazać się, że poniesie odpowiedzialność przekraczającą zakres jego winy bądź zostanie obarczony skutkami działań lub zaniechań, za które w ogóle nie ponosi odpowiedzialności.

Autor:

Konrad Dyda –prawnik, prezes Fundacji Praw Medyka oraz spółki Med&Lex – Klinika Wsparcia Personelu i Jednostek Ochrony Zdrowia; właściciel Centrum Usług Prawnych i Biznesowych – Centro Servizi Legali e Commerciali