Wpływ żywienia na płodność

Wpływ żywienia na płodność został udowodniony zarówno u zwierząt towarzyszących jak i gospodarskich. Zależność ta jest szczególnie często wykorzystywana w hodowlach trzody chlewnej, gdzie stosuje się tzw. Flushing czyli żywienie bodźcowe. Zabieg ten polega na dostarczaniu wycieńczonym laktacją lochom wysokiego poziomu energii, białka oraz składników mineralnych w okresie przedrujowym. Celem podkarmiania jest przyśpieszenie regeneracji organizmu oraz podniesienie poziomu insuliny we krwi, czego następstwem jest zwiększone wydzielanie hormonów płciowych oraz powstanie większej ilości komórek jajowych. Te zależności są również wykorzystywane w dietetyce małych zwierząt.

SUKI

U zwierząt towarzyszących dieta również jest bardzo istotna. Jednym z najważniejszych składników odżywczych jest białko, którego zapotrzebowanie w diecie wzrasta nawet o 70% w czasie ciąży. Niedobór protein w tym okresie może powodować rodzenie szczeniąt o niższej masie urodzeniowej, zaburzenia czynności łożyska, upośledzenie metabolizmu tłuszczów oraz zwiększenie śmiertelności osesków. Literatura podaje również, iż suki otrzymujące zbyt małe ilości biała w wieku szczenięcym, w okresie reprodukcyjnym rodzą mniejsze mioty.

Kolejnym istotnym składnikiem pokarmowym jest tłuszcz. W trzecim trymestrze ciąży zapotrzebowanie suk na tłuszcze wzrasta i utrzymuje się na wysokim poziomie do końca laktacji między innymi ze względu na zwiększone potrzeby energetyczne. Niezwykle ważny jest również rodzaj tłuszczu i stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych rodziny n-6 do kwasów rodziny n-3. Więcej żywo urodzonych szczeniąt uzyskuje się od suk żywionych karmą, w której stosunek ten mieści się między 5:1 a 10:1. Zalecana dzienna dawka omega-3 wynosi 1000 mg na 20 kg masy ciała. Ponadto oleje rybne, w których występuje kwas dokozaheksaenowy (DHA, 22:6n-3) korzystnie wpływają na zdolności poznawcze u potomstwa oraz poprawia funkcjonowanie siatkówki. Kwasy tłuszczowe mają również ogromne znaczenie dla rozwoju układu nerwowego płodów oraz układ odpornościowy.

Prowadząc ciążę należy mieć na uwadze, iż zwierzęta otrzymujące dobrej jakości zbilansowaną, pełnowartościową karmę nie potrzebują suplementów witaminowo- mineralnych. Nadmiar witamin (A lub D) czy mikro i makroelementów może prowadzić do zaburzeń metabolicznych.

PSY

W przypadku samców wpływ mikro i makroelementów zawartych w żywieniu jest przedmiotem wielu badań. Na rynku dostępne są komercyjne preparaty poprawiające jakość nasienia. Najczęściej zawierają one drożdże Saccharomyces cerevisiae będące źródłem organicznego selenu. Ponadto udowodniono pozytywny wpływ na ilość plemników w ejakulacie u psów, u których zastosowano olej z łososia jako źródło kwasów omega 3 i 6. Cynk, kwas foliowy oraz witamina D mają również pozytywny wpływ na jakość psiego nasienia. Podczas badań klinicznych nad tą witaminą, najlepsze wyniki oceny ruchliwości i morfologii plemników notowano przy stężeniu 25-hydroksycholekalcyferolu w surowicy krwi mieszczącym się w przedziale od 120 do 180 nmol/l. Z kolei u witamina C poprawia jakość nasienia ludzkiego, co może sugerować podobny efekt u psów. Do potwierdzenia tej tezy konieczne są dalsze badania w tym zakresie.

Badania wykazały, iż psy karmione mieszanką karmy komercyjnej i surowego mięsa mają mniejszą objętość ejakulatu w porównaniu do psów żywionych jednym rodzajem diety. Ponadto Rodrigues V. (2009) sugeruje, iż stosunek białka do tłuszczu w karmie nie wpływa znacząco na jakość psiego nasienia. Z kolei papaja oraz wyciąg z owoców Garcinia kola negatywnie wpływają na jakość nasienia, dlatego powinno się unikać tych składników u reproduktorów użytkowanych reprodukcyjnie.

Bibliografia

1. A. Ortega-Pacheco et al. Effects of papaya seeds extract on the sperm characteristics of dogs Anim. Reprod. Sci.(2011)
2. Cvetelina Ivanova, Plamen Georgiev. PREGNANCY IN THE BITCH – A PHYSIOLOGICAL CONDITION REQUIRING SPECIFIC CARE – REVIEW. TRADITION AND MODERNITY IN VETERINARY MEDICINE, 2018, vol. 3, No 1(4): 77–82
3. M. Vágenknechtová, M. Hošek, L. Máchal, G. Chládek THE INFLUENCE OF EXTERNAL AND INTERNAL FACTORS ON THE QUALITY OF SEMEN COLLECTION AND QUALITATIVE INDICATORS
   OF SEMEN IN THE DOG (CANIS FAMILIARIS) 6/2011 ACTA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE ET SILVICULTURAE MENDELIANAE BRUNENSIS
4. Mirowski A. Wpływ żywienia na rozród psów. Magazyn Weterynaryjny 09/2013
5. Nottidge H.O., Omobowale T.O., Taiwo V.O., Omotoso M.A.: Histopathological studies on the effects of the etha- nolic extract of the fruits of Garcinia kola on selected organs of the dog. Int. J. Morphol. 2008, 26, 1069-1072.
6. Orlandi R, Vallesi E, Calabrò S, Vastolo A, Musco N, Troisi A, Polisca A, Lombardi P, Cutrignelli MI. Effects of Two Commercial Diets on Several Reproductive Parameters in Bitches: Note One-From Estrous Cycle to Parturition. Animals (Basel). 2020 Dec 25;11(1):23. doi: 10.3390/ani11010023
7. Rodríguez-Martínez H, Kvist U, Ernerudh J, Sanz L, Calvete JJ. Seminal Plasma Proteins: What Role Do They Play? Am J Reprod Immunol 2011; 66 (Suppl. 1): 11–22
8. www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/trzoda-chlewna/flushing-8211-sposob-na-uzyskanie-liczniejszych-miotow,53405.html

Autorka:

Lek. wet. Kinga Domrazek

Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika
Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie