Czy jesteś profesjonalistą?

Niektóre treści i reklamy zawarte na tej stronie przeznaczone są wyłącznie dla profesjonalistów związanych z weterynarią

Przechodząc do witryny www.weterynarianews.pl zaznaczając – Tak, JESTEM PROFESJONALISTĄ oświadczam,że jestem świadoma/świadomy, iż niektóre z komunikatów reklamowych i treści na stronie przeznaczone są wyłącznie dla profesjonalistów, oraz jestem osobą posiadającą wykształcenie medyczne lub jestem przedsiębiorcą zainteresowanym ofertą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Nie jestem profesionalistą

Wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt

Zapoznanie psa z czynnikami stresującymi, których obecność jest nieunikniona w sztucznym środowisku kształtowanym przez człowieka, a także odwrażliwianie na te czynniki nosi nazwę socjalizacji. Stanowi ona niezmiernie ważny element edukacji zwierzęcia, szczególnie jeżeli przeprowadzana jest już od 7-8 tygodnia życia szczenięcia, czyli w momencie bardzo wysokiej elastyczności jego układu nerwowego do adaptacji do nowych bodźców.

Istnieje sposób pobudzania szybko rozwijającego się układu nerwowego jeszcze przed okresem socjalizacji – od pierwszych dni życia szczenięcia – za pomocą metody wczesnej stymulacji neurologicznej szczeniąt (WSNS).

Założenia WSNS

Współcześnie coraz częściej mówi się o potrzebie socjalizacji psów towarzyszących człowiekowi, umieszczonych w nienaturalnym i stresogennym środowisku, jakim są osady ludzkie. Narażając zwierzę na nowe doznania, umożliwiamy mu aklimatyzację w niezrozumiałym dla niego świecie człowieka, pobudzamy jego układ nerwowy do analizowania dostarczanych stresorów oraz powodujemy stopniowe odwrażliwianie na docierające do jego układu nerwowego bodźce wzrokowe, dźwiękowe, zapachowe oraz spotykanych ludzi i zwierzęta.

Chcąc uzyskać psa możliwie łagodnego i przewidywalnego w zachowaniach wewnątrz- i zewnątrzgatunkowych, wiele osób wybiera osobnika młodego. Jego wiek gwarantuje wyższe zdolności adaptacyjne niż te obserwowane u psa dorosłego, posiadającego bagaż doświadczeń i w pełni ukształtowaną psychikę. Już od samego początku opiekun inicjuje szereg sytuacji umożliwiających proces odczulenia nowego psa. Celem jego działań jest ukształtowanie zwierzęcia niesprawiającego właścicielowi kłopotów. Osiągnięcie tego celu może być komplikowane przez indywidualne predyspozycje szczeniąt oraz wyuczone reakcje i zachowania, wynikające z nabytych doświadczeń.

Szansę na realizację założonego celu zwiększa stosowanie metody wczesnej stymulacji neurologicznej szczeniąt (z ang. early neurological stimulation of puppies, ENSP). Zwierzę poddane stymulacji, czyli o układzie nerwowym przyzwyczajonym do ekspozycji na bodźce stresujące, dużo szybciej podejmuje wyzwania i przechodzi do realizacji wyznaczonych wymogami ćwiczenia celów niż zwierzę, które spotyka się ze stymulacją po raz pierwszy dopiero w wieku socjalizacyjnym (7-8 tydzień do zakończenia 1 roku życia). Wynika to z faktu, że w okresie socjalizacyjnym mózg psa znajduje się w fazie nauki, zaś w okresie przedsocjalizacyjnym (w wieku od urodzenia do 7-8 tygodnia życia zwierzęcia) mamy do czynienia z fazą wdrukowywania, czyli tzw. imprintingu.

Wszelkie doświadczenia nabyte przez szczenię w okresie socjalizacyjnym są elementem jego edukacji społecznej. Pewnych reakcji można więc psa nauczyć, a w razie potrzeby oduczyć lub wprowadzić korekty, jeżeli jest to wymagane. Zupełnie inaczej jest z doświadczeniami nabytymi w okresie przedsocjalizacyjnym – „wdrukowane” wówczas w umysł szczenięcia doświadczenia pozostają w nim na całe życie, uniemożliwiając wprowadzenie poprawek. Wykorzystanie okresu imprintingu otwiera przed świadomymi i odpowiedzialnymi hodowcami możliwość ukierunkowanego kształtowania psa pod kątem przyszłych zachowań w stosunku do człowieka właśnie poprzez metodę WSNS.

Podstawy WSNS

Profesjonalnie przeprowadzona wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt zakłada codzienną pracę hodowcy z każdym ze szczeniąt w miocie. Polega ona na powtarzaniu określonych czynności w dwóch etapach wynikających z wieku i stopnia rozwoju psa oraz możliwości odbierania przez niego ograniczonych doznań percepcyjnych.

W pierwszym etapie celem ćwiczenia jest pobudzanie ośrodka równowagi i błędnika. Szczenię należy ułożyć na grzbiecie na powierzchni dłoni, wzdłuż, w taki sposób, by czuć, że jest stabilne. Podparcie ciała zwierzęcia występować musi od guzów biodrowych poprzez cały grzbiet aż do kłębu, łącznie z głową. Piesek powinien być ułożony podeszwową stroną łap do osoby wykonującej stymulację – na tyle daleko od ciała człowieka, by mieć miejsce na swobodne wyprostowanie łap. Drugą dłonią należy nakryć pieska na wysokości przedpiersia/klatki piersiowej. Celem ćwiczenia jest osiągnięcie pełnego rozluźnienia i odprężenia szczenięcia w zakresie osi długiej ciała, przy braku podkurczania łap, położeniem głowy i braku wokalizacji. Podczas stymulacji szczenię przeżywa nieprzyjazne bodźce stresujące, które pobudzają jego układ nerwowy:

• zabranie z gniazda od matki i rodzeństwa,

• wystawienie na łaskę obcego, a zarazem chłodniejszego od psa drapieżnika (dotyczy parametru ciepłoty ciała),

• pozycja „na grzbiecie”, oznaczająca zagrożenie życia,

• nakrycie dłonią, które jest odbierane jako gest dominacyjny.

W ramach pierwszego etapu stymulacji wyróżnia się dodatkowo metodę podwieszenia za ogon, która również oddziałuje na błędnik szczenięcia. Szczenię łapie się za ogon palcami około 3-4 kręgi od jego końca i powoli unosi się go, a wraz z nim szczenię, aż do momentu swobodnego zawiśnięcia głową w dół. Odwracając kolejność czynności, odkłada się oseska ponownie na dłoń lub podłoże. Zakłada się, że ma być to metoda bezbolesna, zatem można ją stosować tylko u lekkich szczeniąt małych ras.

Przejście z pierwszego do drugiego etapu stymulacji powinno następować elastycznie w zależności od szybkości rozwoju szczenięcia, przy czym przyjmuje się, że momentem przełomowym jest zdobycie przez szczenię umiejętności w miarę swobodnego utrzymywania równowagi (około 5 tygodnia życia).

Podczas WSNS należy zachować spokój i cierpliwość, starając się nie wpływać na szczenię innymi bodźcami niż stymulacja.

Drugi etap wczesnej stymulacji neurologicznej szczeniąt polega na działaniu wielotorowym. Przede wszystkim należy powtarzać zadania z pierwszego cyklu stymulacji z tą różnicą, że ze względu na wielkość szczenięcia wykonuje się je na kolanach lub na przedramieniu w ułożeniu kołyskowym. Ponadto wprowadza się również następujące czynności:

• oddawanie kolejno kończyn z poziomu gruntu przy podparciu mostka zwierzęcia celem uniknięcia utraty przez nie równowagi,

• dominacyjne dotykanie okolic grzbietu i głowy,

• zaglądanie w zęby,

• dotykanie genitaliów,

• odczulanie na niezrozumiałe zachowania prezentowane przez człowieka wobec psa, takie jak całowanie, dezorientujące dźwięki,

• finalnie zatrzymywanie (wyciszanie) szczenięcia na 5-20 sekund.

Celem ćwiczenia jest osiągnięcie pełnej współpracy szczenięcia z człowiekiem, odwrażliwienie na niezrozumiałe zachowania mogące stanowić w mniemaniu psa zagrożenie oraz nauczenie go czerpania satysfakcji z pracy z człowiekiem, a co za tym idzie, minimalizacja zachowań niepożądanych w przyszłości.

Osiągnięcia WSNS

Za sprawą zastosowania metody WSNS hodowca wypracowuje zwiększenie zdolności poznawczych, analitycznych i adaptacyjnych szybko rozwijającego się układu nerwowego szczenięcia, a także pozyskuje zaufanie zbudowane na podstawie „wdrukowanej”, pozytywnej relacji i więzi z człowiekiem. Dzięki WSNS minimalizowane jest również prawdopodobieństwo występowania w przyszłości zachowań dominacyjnych w stosunku do człowieka. Ponadto zauważono, że większość szczeniąt po minimum trzecim, a maksimum szóstym powtórzeniu orientuje się, iż ma do czynienia z zadaniem, a nie z zagrożeniem. Dzięki temu w trakcie regularnie wykonywanej stymulacji szczenięta robią postępy, tj. uczą się, jakie zachowania są wymagane do prawidłowego wykonania ćwiczenia. Co za tym idzie, chcąc jak najszybciej zniwelować uczucie niewygody powodowanej przez ćwiczenie, od razu przyjmują pozycję pełnego rozluźnienia zarówno w zakresie długiej, jak i krótkiej osi ciała. Szczenięta niejednokrotnie zasypiają podczas ćwiczenia, co świadczy również o odprężeniu psychicznym towarzyszącym temu nietypowemu kontaktowi z człowiekiem.

Z obserwacji wynika, że częstość występowania niepożądanych reakcji w zachowaniu szczeniąt spada wraz ze wzrostem liczby powtórzeń ćwiczeń zawartych w cyklu stymulacyjnym. Przeprowadzono szereg doświadczeń z miotami szczeniąt różnych ras w hodowlach psów rasowych, które wykazują skuteczność stosowania wczesnej stymulacji neurologicznej. W celu zobrazowania zasady działania metody użyto wyników badań losowo wybranych 4 szczeniąt z jednego miotu. Zauważono postęp w zachowaniu szczeniąt na przestrzeni pierwszych 15 dni ich życia (tab. 1).

Tab1

Podsumowanie

W przypadku badań wspomnianych powyżej wszystkie badane szczenięta (tab. 1) wykazały postępy w zakresie spełniania standardów ćwiczenia pierwszego etapu stymulacji w jednostce czasu (dni). Skracaniu przez szczenię czasu potrzebnego na prawidłowe wykonanie ćwiczenia towarzyszył również wzrost dokładności wykonania zadania oraz spadek oznak sugerujących wysoki poziom stresu. W drugim okresie stymulacyjnym zauważono dużo wyższy poziom zaufania do człowieka, chęć współpracy podczas wykonywania zadań i zaciekawienie człowiekiem niż u szczeniąt, u których wczesna stymulacja neurologiczna nigdy nie była wdrażana.


 

Autorzy:
inż. zootechnik Nadia Humska-Stasiukiewicz, lek. wet. Joanna Modrzyk
lek. wet. Remigiusz Cichoń, Przychodnia Weterynaryjna „DOG” Skarżysko Kamienna, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Poznaniu – kierownik studiów podyplomowych „Psychologia Zwierząt”

Zdjęcia:

Z archiwum autorów

Streszczenie:
Nowoczesne metody odchowu szczeniąt, jak wczesna stymulacja neurologiczna, mają zasadniczy wpływ na kształtowanie się psychiki młodego zwierzęcia i umożliwiają hodowcom czynny udział w procesie rozwoju psychicznego psa zarówno w zakresie wzmacniania cech pożądanych, jak i wyciszania skłonności do zachowań niepożądanych. Wykorzystując tę wiedzę, odpowiedzialny hodowca może z dużą dokładnością i w stosunkowo wczesnym okresie życia określać profil psychologiczny szczenięcia, a co za tym idzie – świadomie dobierać im nowych opiekunów.

 

Nasi klienci