Nietrzymaniem moczu nazywa się mimowolny i niekontrolowany wypływ moczu. Szacuje się, że u 1-30% suk poddanych owariohisterektomii występuje pokastracyjne nietrzymanie moczu. Co ciekawe, u kotek nie dochodzi do rozwoju podobnych objawów. Choroba ta może się wystąpić zarówno w niedługim czasie od zabiegu, jak i nawet po upływie 10 lat. Powikłanie to dotyczy ok. 10% suk. Najczęściej tego typu problemy obserwowane są u dużych i olbrzymich oraz otyłych suk. Typowe, pokastracyjne nietrzymanie moczu objawia się mikcją w miejscach, gdzie psy najczęściej śpią.
Szacuje się, że częstotliwość występowania nietrzymania moczu po kastracji pediatrycznej wynosi 12,5% i rośnie z wiekiem. Podczas planowania wczesnej gonadektomii należy jednak wziąć pod uwagę wszystkie możliwe korzyści i powikłania.
Etiopatogeneza pokastracyjnego nietrzymania moczu:
Jak dotąd nie udało się dokładnie określić przyczyn tego stanu. Dawniej uważano, że jest on spowodowany przez względny niedobór estrogenów, które powodują osłabienie kurczliwości zwieracza cewki moczowej. Argumentem potwierdzającym tezę jakoby niedobór hormonów był przyczyną rozwoju pokastracyjnego nietrzymania moczu było uzyskiwanie pozytywnych efektów leczenia przy użyciu estrogenów, które obserwowano u 61-65% suk. Innymi możliwymi przyczynami rozwoju pokastracyjnego nietrzymania moczu są ziarniniaki kikuta macicy, zrosty wytwarzające się między kikutem macicy a pęcherzem moczowym oraz przetoki pochwowo-moczowodowe. Choroba ta spowodowana może być również nabytym osłabieniem zwieracza cewki moczowej po kastracji, gdyż po zabiegu staje się ona krótsza, szyjka pęcherza moczowego położona jest bardziej doogonowo, a napięcie zwieracza cewki maleje, a ciśnienie na pęcherz zwiększa się, gdy suka leży, co może stanowić przyczynę mimowolnego oddawania moczu.
Nietrzymanie moczu u suk może również rozwijać się na innym tle i niekoniecznie być skutkiem owariohisterektomii. Może ono wystąpić również przy zaburzeniach fazy gromadzenia moczu, upośledzonym mechanizmie zwieracza cewki, ektopii moczowodów, hipoplazji pęcherza lub cewki moczowej.
Diagnostyka pokastracyjnego nietrzymania moczu:
W toku diagnostycznym niezbędnym jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu oraz badania klinicznego. Warto również wykonać badanie ogólne moczu z bakteriologią oraz badanie ultrasonograficzne. Będą one niezbędne podczas diagnostyki różnicowej schorzenia.
Leczenie pokastracyjnego nietrzymania moczu:
Lekami z wyboru są alfa-agoniści, których działanie polega na stymulacji receptorów znajdujących się w zwieraczu cewki moczowej. Skuteczność tego leczenia szacuje się na ok. 75%. Lekiem pierwszego wyboru jest fenylpropanolamina, gdyż cechuje ją wysoka skuteczność i relatywnie rzadko występujące skutki uboczne. Lekami o mniejszej skuteczności są estrogeny (obecnie dostępny jest tylko estriol). Decydując się na podaż egzogennych hormonów należy wziąć pod uwagę możliwość rozwoju hiperestrogenizacji jatrogennej, która objawia się poprzez atrakcyjność dla samców, obrzęk sromu, symetryczne wyłysienia, supresja szpiku, bladość błon śluzowych oraz spadek masy ciała. Ze względu powyższe skutki uboczne, stosowanie estrogenów nie jest zalecane.
Dodatkowo w literaturze opisywane są protokoły leczenia pokastracyjnego nietrzymania moczu przy użyciu analogów GnRH (desloreliny- prep. Suprelorin), które daje pozytywne efekty u 50% suk. Rzadziej stosowanymi lekami są parasympatykolityki takie jak oksybutanina oraz duloksetyna oraz terapie łączące imipraminę z flawoksatyną.
W przypadku, gdy żadna z możliwych terapii farmakologicznych nie przynosi oczekiwanego efektu, należy rozważyć leczenie chirurgiczne. Najczęściej w takich przypadkach wykonuje się przednie przesunięcie pęcherza z użyciem szwu materacowego, repozycję przedniej części pęcherza i bliższej części cewki w jamie brzusznej lub iniekcje z kwasu hialuronowego w ścianę cewki moczowej.
Autorka:
lek. wet. Kinga Domrazek
Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Bibliografia
- Arnold S., Hubler M., Reichler I.: Urinary Incontinence in Spayed Bitches: New Insights into the Pathophysiology and Options for Medical Treatment. „Reproduction in Domestic Animals”, 2009, 44, 190-192. DOI: 10.1111/j.1439-0531.2009.01407.x.
- Johnston S.D., Root Kustriz M.V., Olson P.N.S.: Prevention and Termination of Canine Pregnancy. Disorders of the Canine Ovary. [W:] Canine and feline theriogenology. W.B. Sauders, Philadelphia 2001.
- Arnold S.: Urinary incotinence in the dog: etiology, clinical workup and treatment. XII Kongres Problemy w rozrodzie małych zwierząt: płodność, ciąża, noworodek. Wrocław 2016, 27-42.
- Jarocki Z.: Nietrzymanie moczu u suk. Zagrożenia diagnostyczne i terapeutyczne. „Magazyn Weterynaryjny”, 2012, 2.
- Ziętek H. Pokastracyjne nietrzymanie moczu- czy jest się czego bać? https://optovet.pl/pokastracyjne-nietrzymanie-moczu-czy-jest-sie-czego-bac/
