Czy jesteś profesjonalistą?

Niektóre treści i reklamy zawarte na tej stronie przeznaczone są wyłącznie dla profesjonalistów związanych z weterynarią

Przechodząc do witryny www.weterynarianews.pl zaznaczając – Tak, JESTEM PROFESJONALISTĄ oświadczam,że jestem świadoma/świadomy, iż niektóre z komunikatów reklamowych i treści na stronie przeznaczone są wyłącznie dla profesjonalistów, oraz jestem osobą posiadającą wykształcenie medyczne lub jestem przedsiębiorcą zainteresowanym ofertą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Nie jestem profesionalistą

Wskazania oraz przeciwwskazania do wykonywania badania metodą rezonansu magnetycznego

Badania obrazowe wykonywane z zastosowaniem techniki rezonansu magnetycznego

Badania obrazowe wykonywane z zastosowaniem techniki rezonansu magnetycznego (MR) stanową jeden ze sposobów obrazowania ciała umożliwiający uzyskanie bardzo szczegółowych obrazów narządów i tkanek organizmu, bez narażania pacjenta oraz osób postronnych, współuczestniczących w badaniu, na szkodliwe działanie promieniowania rentgenowskiego [1, 2, 4]. Zasada uzyskiwania obrazów MR oparta jest na działaniu falami radiowymi o różnej częstotliwości na organizm umieszczony uprzednio w silnym polu magnetycznym generowanym przez aparat MR [1, 2, 4]. W wyniku obecności oraz działania tego zewnętrznego pola tkanki ciała wytwarzają przez bardzo krótki czas sygnał, który odbierany jest przez detektory, a te po przetworzeniu komputerowym pozwalają odwzorować poszczególne projekcje ciała jako obraz tkanek i narządów [1, 2, 4].

Badanie MR jest bezbolesne i nieszkodliwe [1-4]. Dla zachowania zasad bezpieczeństwa przed badaniem konieczne jest jednak zgłoszenie przez opiekuna pacjenta ewentualnej obecności wszczepionych urządzeń medycznych, endoprotez lub innych metalicznych ciał obcych, które umieszczone w silnym polu magnetycznym mogłyby nadmiernie się nagrzewać lub ich działanie mogłoby zostać zaburzone. W tym celu przed badaniem opiekun zwierzęcia powinien wypełnić szczegółową ankietę lub po prostu odpowiedzieć na serię pytań personelu prowadzącego badanie. Sytuacja ta więc wygląda identycznie jak podczas podobnych badań u ludzi.

W celu wykonania badania MR pacjent układany jest na ruchomym stole umieszczanym następnie w aparacie MR, który ma kształt tunelu otwartego na obu końcach. Podczas badania skaner MR, zależnie od wykonywanej aktualnie sekwencji, wydaje różnego rodzaju dźwięki, które mogą powodować pewien dyskomfort u badanego, jednak są one zjawiskiem prawidłowym. W medycynie weterynaryjnej nie ma to najmniejszego znaczenia ze względu na konieczność uprzedniego znieczulenia pacjenta. W medycynie człowieka dodatkowo, dla podwyższenia komfortu pacjenta, często podczas niektórych badań (niewymagających współpracy pacjenta) możliwe jest użycie zatyczek lub słuchawek. Pacjent przy użyciu interkomu lub w inny dostępny w pracowni sposób może przez cały czas trwania badania komunikować się z radiologiem wykonującym badanie.

Sekwencje MR są podatne na artefakty ruchowe, podobnie jak ma to miejsce podczas badania metodą tomografii komputerowej [1, 2, 4]. Dlatego, jak już wspomniano, w praktyce lekarsko-weterynaryjnej koniecznie jest znieczulanie zwierząt badanych. W medycynie człowieka podczas prowadzenia niektórych badań, np. jamy brzusznej, dla eliminacji artefaktów ruchowych związanych z oddychaniem konieczna jest współpraca pacjenta, tj. nabieranie powietrza zgodnie z poleceniami technika [2]. Dla podwyższenia komfortu pacjenta i eliminacji artefaktów oddechowych niektóre sekwencje mogą być bramkowane oddechem. Z przyczyn oczywistych jest to również główny sposób postępowania w przypadku badania zwierząt tą techniką [1, 2, 4].

Większość badań MR wymaga dożylnego podania środków kontrastowych, których skład oparty jest na gadolinie (pierwiastku ziem rzadkich), ich zadaniem jest skracanie czasów relaksacji [1, 2, 4]. Środki kontrastowe są znacznie bezpieczniejsze i mniej toksyczne niż jodowe środki cieniujące stosowane podczas badań tomografii komputerowej [1, 2], dzięki czemu mogą być podawane szerszej grupie pacjentów zarówno w przypadku medycyny weterynaryjnej, jak i medycyny człowieka. Mogą być stosowane również u dzieci, osób w podeszłym wieku i obciążonych chorobami [2].

Zalety badania MR

Jest to bezbolesna i nieinwazyjna technika obrazowania, która nie jest związana z ekspozycją na promieniowanie X i może być powtarzane wielokrotnie [1, 2, 4]. Dodatkowo u ludzi może być wykonywana u osób chorych w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych [2]. Nie powoduje zbyt często reakcji uczuleniowych [2].

W przypadku stosowania środka kontrastowego dedykowanego badaniom MR ryzyko wystąpienia ostrej reakcji jest w przeważającej mierze mniejsze niż w przypadku jodowych środków kontrastowych stosowanych podczas badań TK [2].

Szczegółowe obrazy naczyń krwionośnych i przepływu krwi uzyskuje się bez konieczności wprowadzania do nich cewnika, w związku z czym nie występuje ryzyko uszkodzenia tętnicy. Obrazy MR struktur organizmu złożonych z tkanek miękkich, takich jak serce, wątroba i wiele innych narządów, w niektórych przypadkach zwiększają prawdopodobieństwo wykrycia oraz scharakteryzowania nieprawidłowości i zmian ogniskowych. Taka dokładność sprawia, że badanie to stanowi nieocenione narzędzie we wczesnym rozpoznawaniu wielu chorób [1-4].

Przydatność w diagnozowaniu wielu różnych schorzeń, w tym nowotworów, chorób serca i naczyń krwionośnych, tkanki mięśniowej oraz kości, umożliwia nieinwazyjną ocenę dróg żółciowych bez konieczności podania środka kontrastowego. Stanowi także szybką, nieinwazyjną metodę diagnozowania schorzeń serca i naczyń krwionośnych. Pomaga ocenić zarówno strukturę narządu, jak i jego funkcjonowanie [1-4].

Większość z wymienionych zalet tego badania w medycynie człowieka spokojnie można ekstrapolować na pacjentów weterynaryjnych, gdzie liczą się nie tylko efekt, ale również komfort i dobrostan badanego zwierzęcia, a także spokój opiekuna naszego pacjenta.

Przeciwwskazania do wykonywania badania metodą rezonansu magnetycznego

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonywania badania metodą rezonansu magnetycznego są wszczepione u pacjenta urządzenia elektryczne i elektroniczne [1, 2], takie jak: rozrusznik serca (niekompatybilny z polem magnetycznym), pompa insulinowa, wszczepiony aparat słuchowy, neurostymulator, klipsy metalowe wewnątrzczaszkowe, ciało metaliczne w oku, gwoździe kostne itp. Większość obecnie stosowanych materiałów medycznych jest dopuszczona do pracy w polu elektromagnetycznym (np. aparaty ortodontyczne i materiały używane w stomatologii, klipsy stosowane przy laparoskopii, szwy w mostku przy by-passach) i nie stanowią one przeciwwskazania do badania MR [2].

W czasie badania MR pacjent przebywa w stałym polu magnetycznym. Do pomieszczeń, w którym wykonuje się badanie MR, nie można wnosić kluczy, zegarków, kart magnetycznych, telefonów, spinek do włosów, kolczyków, klipsów i innych metalowych przedmiotów. Należy je pozostawić w kabinie pacjenta [2]. Niezastosowanie się do tego zakazu może narazić pacjenta lub obsługę urządzenia na niebezpieczeństwo oraz spowodować uszkodzenie aparatu i wniesionych przedmiotów.

Nie zaleca się wykonywania badania MRI w I trymestrze ciąży [2].

Wymienione zakazy przeniesione wprost z medycyny człowieka przynajmniej częściowo dotyczą również weterynarii, szczególnie teraz gdy i na naszym weterynaryjnym „podwórku” coraz częściej stosuje się techniki z zakresu implantologii, stomatologii czy ortopedii. Najczęściej wiąże się to bowiem z pozostawianiem w ciele naszych pacjentów różnego rodzaju metalowych elementów, implantów itp. Elementem, który najczęściej przeszkadza w swobodnym prowadzeniu badania metodą MR, jest czip używany do znakowania zwierząt. Zazwyczaj jest on chirurgicznie usuwany przed badaniem. Szczególnie często ma to miejsce i jest bezwzględnie konieczne, gdy przedmiotem badania mają być przedni odcinek kręgosłupa i (lub) głowa.

Badanie MR mózgowia

Badanie MR mózgowia jest obecnie najdokładniejszą metodą obrazowania tej struktury [1-4], ze szczególnym uwzględnieniem móżdżku, mostu i rdzenia przedłużonego, ponieważ w odróżnieniu od TK nie jest obarczone artefaktami pochodzenia kostnego [1, 2].

Na podstawie badania MR można zróżnicować istotę białą i szarą, prześledzić przebieg wewnątrzczaszkowych odcinków nerwów czaszkowych, ocenić układ komorowy oraz przymózgowe przestrzenie płynowe [1, 2, 4]. Ponadto zastosowanie różnorakich sekwencji oraz dożylne podanie środka kontrastowego pozwala na różnicowanie zmian zaobserwowanych w obrębie mózgowia, co znajduje zastosowanie przy pogłębianiu diagnostyki u pacjentów z niejednoznacznym obrazem TK mózgowia.

Badanie to w przeciwieństwie do TK nie jest związane z emisją promieniowania rentgenowskiego, dlatego może być stosowanie także u pacjentów wymagających częstych badań kontrolnych [1-4], a u ludzi także u dzieci.

W niektórych przypadkach niejednoznaczny obraz zmian zaobserwowany w badaniu MR mózgowia może wymagać poszerzenia diagnostyki o wysokospecjalistyczne badanie MR.

Dla obrazowania naczyń możliwe jest wykonanie badania angio-MR bez lub z dożylnym podaniem środka kontrastowego, natomiast mapowanie ośrodków korowych może być przeprowadzone przy zastosowaniu zaawansowanej techniki MR, jaką jest funkcjonalny MR. Inną nowoczesną metodą jest spektroskopia MR, która w przypadku wątpliwości radiologicznych lub klinicznych pozwala na różnicowanie zmian ogniskowych mózgowia [2, 3, 4].

Wskazania do badania MR mózgowia

Stanowią je przede wszystkim:
•    guzy mózgowia (zwłaszcza w tylnym dole czaszki), opon i nerwów czaszkowych;
•    zmiany zapalne;
•    wady rozwojowe;
•    zmiany pourazowe i pooperacyjne;
•    choroby metaboliczne, degeneracyjne i demielinizacyjne;
•    zmiany naczyniopochodne (udar niedokrwienny i krwotoczny);
•    podejrzenie konfliktu nerwowo-naczyniowego;
•    choroby przebiegające z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym;
•    wątpliwości diagnostyczne powstałe w wyniku wcześniej wykonanego badania TK mózgowia [1, 2, 4] (fot. 1-11).

Badanie MR przysadki mózgowej

Badanie to dzięki możliwości zastosowania cienkich przekrojów oraz obrazowania dynamicznego przejścia środka kontrastowego jest metodą z wyboru w diagnostyce patologii przysadki mózgowej oraz struktur położonych wewnątrz i w okolicy siodła tureckiego.

Główne zastosowanie tej techniki dotyczy zmian ogniskowych przysadki mózgowej, przede wszystkim gruczolaków (w tym mikrogruczolaków, niewidocznych w innych badaniach obrazowych) [1-4].

Badanie przeprowadzane jest przed i po dożylnym podaniu środka kontrastowego. Dokładne obrazowanie zmian, a także okolicznych struktur pozwala na optymalną ocenę przed planowaną operacją, a określenie dynamiki wzmocnienia kontrastowego umożliwia różnicowanie zmian ogniskowych [2. 4].

Wskazania do badania MR przysadki mózgowej

Będą to głównie:
•    gruczolaki przysadki mózgowej,
•    guzy wewnątrz- i okołosiodłowe,
•    ocena przed- i pooperacyjna struktur siodła tureckiego,
•    diagnostyka zaburzeń hormonalnych.

Badanie MR oczodołów

Badanie to jest podstawową metodą obrazowania schorzeń narządu wzroku, których przyczyny położone są zagadkowo i wewnątrzczaszkowo. Dzięki badaniu MR możliwe jest dokładne uwidocznienie wszystkich struktur miękkotkankowych położonych w oczodole, prześledzenie przebiegu nerwów i naczyń oraz zobrazowanie położonych wewnątrzczaszkowo odcinków nerwów wzrokowych. Dla lepszej oceny rodzaju i rozległości zmian w badaniu przeprowadzanym techniką dwufazową podawany jest dożylnie środek kontrastowy [1, 2, 4].

MR oczodołów często służy pogłębieniu diagnostyki po wykonaniu USG i (lub) TK oczodołów i powinno być poprzedzone badaniem okulistycznym [2]. Obecność metalicznych ciał obcych (np. metalowych opiłków) jest przeciwwskazaniem do MR [1, 2, 4].

Obecnie w praktyce lekarsko-weterynaryjnej badanie MRI oczodołów rzadko wykonywane jest ze wskazań okulistycznych. Prym w tej dziedzinie nadal wiedzie badanie USG.

Wskazania do badania MR oczodołów

Wskazaniami są przede wszystkim:
•    nowotwory struktur oczodołu;
•    guzy okolicy skrzyżowania wzrokowego;
•    nowotwory szerzące się przez ciągłość z tkanek sąsiadujących z oczodołem;
•    zmiany zapalne, obrzękowe, naciekowe oraz wytrzeszcz (np. w chorobach endokrynologicznych);
•    zmiany demielinizacyjne nerwów czaszkowych;
•    ocena przed- i pooperacyjna oraz okresowa kontrola efektów leczenia;
•    nagłe i (lub) postępujące pogorszenie widzenia przy niejednoznacznym obrazie klinicznym;
•    pogłębienie diagnostyki przy niejednoznacznym wyniku badań USG i TK to najważniejsze z nich [1, 2, 4] (fot. 12-14).

Spektroskopia MR

Badanie spektroskopii MR jest zaawansowaną, bardzo nowoczesną metodą diagnostyki opartą na ocenie widma metabolitów w tkankach określonego obszaru [2, 4]. Wykonywane jest jako wysokospecjalistyczna technika oceny zmian ogniskowych i rozlanych mózgowia, których charakteru nie da się określić na podstawie obrazu klinicznego i innych badań obrazowych [1, 2, 4].

Dzięki ocenie ilości i stosunków poszczególnych metabolitów, takich jak: kreatyna, cholina, kwas-N-acetyloasparaginowy, lipidy, mleczany i inne, możliwe jest różnicowanie zmian o niejednoznacznym charakterze (guzów, ropni, chorób metabolicznych i innych) w obrębie mózgowia.

Ogromną zaletą spektroskopii MR jest nieinwazyjność, zwłaszcza że w niektórych przypadkach jej wynik pozwala odstąpić od zabiegów bardziej inwazyjnych, takich jak biopsja mózgowia lub operacyjne pobieranie wycinków do badania histopatologicznego [1, 2, 4].

Wskazania do spektroskopii MR

Są to głównie zmiany ogniskowe i rozlane mózgu, których charakteru nie można określić na podstawie oceny stanu klinicznego i innych badań obrazowych (fot. 15).

Funkcjonalny MR

Badanie to należy do grupy badań diagnostycznych umożliwiających określenie czynności mózgu. Polega ono na obrazowaniu minimalnych różnic ukrwienia kory mózgowej zachodzących podczas specjalnie dobranych zadań (procesów myślowych) [2]. Te różnice są rejestrowane podczas skanowania mózgu w rezonansie magnetycznym, przetwarzane komputerowo i przedstawiane jako mapy lub modele trójwymiarowe mózgowia z naniesionymi obszarami korowymi, które ulegają aktywacji.

Ma ono zastosowanie w ocenie przedoperacyjnej guzów mózgu, ponieważ umożliwia określenie ryzyka i optymalne zaplanowanie dostępu neurochirurgicznego z ominięciem ważnych ośrodków korowych (np. ośrodek mowy lub ruchu). Funkcjonalny MR może być również stosowany w ocenie zmian degeneracyjnych i demielinizacyjnych mózgu z obecnością objawów otępiennych [2].

Dużą zaletą jest nieinwazyjność badania, wymagana jest ścisła współpraca pacjenta. Jak łatwo się domyślić, badanie to ze względu na swój bardzo specjalistyczny i unikalny charakter oraz brak bazy sprzętowej w naszym kraju nie jest wykonywane w praktyce lekarsko-weterynaryjnej.

Wskazania do funkcjonalnego MR

Jak opisano, będą to:
•    ocena lokalizacji ośrodków korowych mózgu przed planowaną operacją neurochirurgiczną;
•    ocena po operacjach neurochirurgicznych, urazach lub udarach dla celów rehabilitacji;
•    otępienie.

U ludzi dodatkowo badanie to znalazło zastosowanie w psychiatrii i psychologii [2] (fot. 16).

Badanie MR zatok przynosowych

Umożliwia zobrazowanie z dużą dokładnością struktur miękkotkankowych położonych w obrębie jam nosowych i zatok nosowych, dzięki czemu służy pogłębieniu diagnostyki zmian naciekowych (głównie nowotworowych) w tym zakresie [1-4]. Dożylne podanie środka kontrastowego poprawia możliwość dokładnej oceny rozległości zmian i ich różnicowania. Badanie to jest zwykle uzupełnieniem TK [2, 4] zatok nosowych, które lepiej obrazuje elementy kostne (i ich ewentualną destrukcję) i powinno być poprzedzone badaniem laryngologicznym [3].

Wskazania do badania MR zatok przynosowych

Do najważniejszych z nich należeć będą:
•    nowotwory zatok nosowych i jam nosowych,
•    ocena rozległości zmian szerzących się przez ciągłość ze struktur sąsiadujących,
•    niejednoznaczny obraz oraz powikłania stanów zapalnych zatok przynosowych,
•    wady rozwojowe,
•    łagodne zmiany guzowate i polipowate [1-4] (fot. 17-19).

Badanie MR trzewioczaszki

Badanie MR trzewioczaszki służy obrazowaniu tkanek miękkich tej okolicy i jest zwykle uzupełnieniem TK trzewioczaszki, skierowanego przede wszystkim na ocenę elementów kostnych [2]. Badanie to wykonywane jest przed i po dożylnym podaniu środka kontrastowego, dzięki czemu możliwa jest dokładniejsza ocena rozległości zmian i ich różnicowanie. Ze względu na skomplikowaną topografię trzewioczaszki badanie MR jest ważnym narzędziem oceny przedoperacyjnej nowotworów pierwotnych tej okolicy, ze szczególnym uwzględnieniem nacieku przez ciągłość struktur sąsiadujących [1, 2, 3].

Wskazania do badania MR trzewioczaszki

Do najczęstszych wskazań do badania należą:
•    nowotwory trzewioczaszki,
•    ocena szerzenia się przez ciągłość zmian naciekowych,
•    zmiany zapalne w obrębie trzewioczaszki o niejednoznacznym obrazie oraz ich powikłania,
•    ocena przed- i pooperacyjna oraz okresowa kontrola wyników leczenia,
•    wady rozwojowe,
•    guzy łagodne i malformacje naczyniowe trzewioczaszki [1, 2, 4] (fot. 20-21).

Badanie MR piramid kości skroniowych

Badanie MR piramid kości skroniowych jest dedykowane obrazowaniu struktur miękkotkankowych oraz przestrzeni płynowych położonych w obrębie kości skroniowej. Może być uzupełnieniem badania TK [1, 2, 4] piramid kości skroniowych, będącego lepszym narzędziem do oceny struktur kostnych.

Za pomocą badania MR możliwe jest wykrycie guzów struktur piramid kości skroniowej oraz kątów mostowo-móżdżkowych wywodzących się z nerwów czaszkowych, a także zmian zapalnych, malformacji naczyniowych i wad rozwojowych oraz konfliktu naczyniowo-nerwowego [1-4].

Wskazania do badania MR piramid kości skroniowych

Do wskazań zaliczamy podejrzenie obecności:
•    zmian nowotworowych (głównie guzy nerwów czaszkowych),
•    zmian zapalnych,
•    przewlekłych chorób o różnej etiologii,
•    wad rozwojowych i wariantów anatomicznych,
•    malformacji naczyniowych,
•    konfliktu naczyniowo-nerwowego,
•    chęć pogłębienia diagnostyki TK oraz niejednoznacznego obrazu klinicznego [1-4] (fot. 22-23).

Badanie MR szyi

Badanie to wykonywane jest ze wskazań podobnych do TK szyi, jednak w niektórych przypadkach wykazuje swoją przewagę ze względu na wyższą rozdzielczość przestrzenną i kontrastową w obrazowaniu tkanek miękkich [4]. Zastosowanie różnych sekwencji MR oraz dożylne podanie środka kontrastowego poprawiają możliwość różnicowania zmian i ocenę ich rozległości.

Wadą badania MR tej okolicy u ludzi w porównaniu z TK jest dłuższy czas jego wykonania i związane z tym artefakty ruchowe (spowodowane połykaniem śliny i głębokim oddychaniem), jednakże jego zaletą jest brak promieniowania RTG.

Wskazania do badania MR szyi

Są to:
•    nowotwory struktur szyi,
•    guzy łagodne,
•    wady i warianty rozwojowe,
•    zmiany zapalne i pourazowe oraz ich powikłania,
•    malformacje naczyniowe [1-4] (fot. 24).

Badanie MR jamy brzusznej

Badanie MR jamy brzusznej służy przede wszystkim ocenie narządów miąższowych, takich jak: wątroba, śledziona, trzustka i nerki. Umożliwia również ocenę węzłów chłonnych i naczyń badanego zakresu. Wysoka rozdzielczość obrazów pozwala na wykrywanie i różnicowanie drobnych zmian w nadnerczach [1, 4].

U ludzi badanie to wymaga współpracy pacjenta w zakresie oddychania dla redukcji artefaktów ruchowych. W tym celu stosuje się również bramkowanie oddechem wykonywanych sekwencji MR [2]. Badanie zwykle przeprowadzane jest przed i po dożylnym podaniu środka kontrastowego, w uzasadnionych przypadkach wielofazowo. Dla różnicowania zmian ogniskowych możliwe jest zastosowanie sekwencji specjalistycznych, w tym DWI (jedno z badań czynnościowych) [2].

Chociaż badanie MR jamy brzusznej wymaga więcej czasu i znacznej współpracy pacjenta (u ludzi), to w odróżnieniu od badania TK jego istotną zaletą jest brak promieniowania X, co jest szczególnie ważne u pacjentów wymagających wielokrotnych badań kontrolnych oraz u dzieci [2].

Obrazowanie dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, oparte na wykrywaniu struktur płynowych, wykonywane jest w badaniu cholangiografii MR [2, 4] i nie wymaga dożylnego podania kontrastu. Zmiany zapalne w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna oraz ich powikłania mogą być zobrazowane w badaniu enterografii MR [2, 4], wykonywanej po doustnym podaniu roztworu środka kontrastującego.

Wskazania do badania MR jamy brzusznej

Za najważniejsze uważa się:
•    nowotwory narządów jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej,
•    zmiany zapalne,
•    guzy łagodne,
•    przewlekłe zmiany o różnej etiologii,
•    malformacje naczyniowe,
•    kamicę dróg żółciowych czy moczowych (zwłaszcza z obecnością nieuwapnionych złogów niewidocznych w badaniu TK) [1, 2, 4],
•    kontrolę po przeszczepie nerki (które w medycynie weterynaryjnej są już możliwe) (fot. 25-29).
Cholangiografia MR
To nieinwazyjna metoda badania pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, wykorzystująca specyficzny sygnał w rezonansie magnetycznym pochodzący od elementów płynowych (żółci). Badanie nie wymaga dożylnego podania środka kontrastowego, a jedynie współpracy pacjenta w zakresie oddychania zgodnie z poleceniami technika. Otrzymane obrazy poddawane są rekonstrukcjom komputerowym, umożliwiającym lepsze zobrazowanie tzw. ubytków wypełnienia spowodowanych obecnością złogów żółciowych lub zwężeń dróg żółciowych (spowodowanych np. naciekiem nowotworowym).

Wadą cholangiografii MR jest brak możliwości oceny ściany i sąsiadujących tkanek, natomiast zaletą – brak narażenia na promieniowanie jonizujące, co jest szczególnie istotne u pacjentów pediatrycznych lub kachetycznych [2, 4].

Wskazania do cholangiografii MR

Wskazaniem są:
•    kamica żółciowa (zwłaszcza z obecnością nieuwapnionych złogów),
•    żółtaczka o nieznanej etiologii,
•    przewlekłe choroby dróg żółciowych,
•    stan po urazie lub operacji dróg żółciowych [2, 4].

Badanie MR miednicy

Metoda ta umożliwia z dużą dokładnością obrazowanie narządu rodnego bez konieczności narażenia na promieniowanie jonizujące, co jest szczególnie istotne w medycynie człowieka (kobiety w wieku rozrodczym i dzieci). Badanie MR miednicy jest optymalną metodą oceny nowotworów szyjki i trzonu macicy oraz zmian ogniskowych w obrębie jajników [2]. U samców znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce raka gruczołu krokowego, ale także zmian w obrębie narządów płciowych [1, 2, 4]. Ponadto służy ono wykrywaniu i ocenie rozległości zmian nowotworowych końcowego odcinka przewodu pokarmowego [2].

Większość z tych wskazań można przenieść na grunt praktyki weterynaryjnej, szczególnie w odniesieniu do diagnostyki zmian w obrębie gruczołu krokowego. Najczęściej ma to miejsce w sytuacji, gdy zawiodła nas na tym polu diagnostyka ultrasonograficzna w związku z rozwojem naciekowych zmian poza obszarem, który jest możliwy do zbadania przy zastosowaniu techniki USG [1, 4].

Wskazania do badania MR miednicy

Należą do nich:
•    nowotwory złośliwe (narządów rodnych, stercza, przewodu pokarmowego),
•    guzy łagodne narządów miednicy,
•    stany zapalne i ich powikłania,
•    wady rozwojowe,
•    ocena przed- i pooperacyjna oraz kontrola efektów leczenia [1, 2, 4].

Badanie MR kręgosłupa

Badanie to umożliwia dokładne zobrazowanie wszystkich elementów kręgosłupa, łącznie z krążkami międzykręgowymi, aparatem więzadłowym, a także zawartością kanału kręgowego. Jest to szczególnie istotne w przypadku dyskopatii, ponieważ pozwala na ocenę stopnia ucisku na struktury nerwowe (rdzeń kręgowy oraz nerwy rdzeniowe), co jest podstawą kwalifikacji do leczenia operacyjnego [1, 2, 3]. Rezonans magnetyczny jest także najlepszym narzędziem oceny guzów kanału kręgowego – wymagane jest wtedy dożylne podanie środka kontrastowego [1, 2, 4]. Badanie to pozwala diagnozować zmiany zapalne i demielinizacyjne rdzenia kręgowego oraz malformacje naczyniowe. Badanie MR kręgosłupa i kanału kręgowego jest także podstawową metodą oceny pooperacyjnej [1, 2].

Zakres badania obejmuje wybrany odcinek kręgosłupa: szyjny, piersiowy lub lędźwiowo-krzyżowy. Jest to niewątpliwie jedno z najczęstszych badań wykonywanych tą techniką w medycynie weterynaryjnej [1].

Wskazania do badania MR kręgosłupa

Lekarzy weterynarii najczęściej skłania do zlecenia tego badania podejrzenie obecności nowotworów kanału kręgowego oraz zmian przerzutowych w kręgosłupie, zmian zwyrodnieniowych elementów kostnych i krążków międzykręgowych, zmian zapalnych i demielinizacyjnych.

Inne ze wskazań obejmują wady rozwojowe, malformacje naczyniowe, a także konieczność dokonania oceny przed- i pooperacyjnej, jak również stan po urazie rdzenia kręgowego [1, 2, 4] (fot. 30-33).

Badanie MR kości i stawów

Badanie to jest optymalną metodą obrazowania stawów, ponieważ doskonale uwidacznia kości, chrząstki stawowe, więzadła, ścięgna, łąkotki i błony maziowe, a więc elementy układu mięśniowo-szkieletowego niedające się zobrazować podczas RTG czy TK [1, 2]. Ponadto metoda ta jako jedyna pozwala wykryć nawet niewielkie obszary stłuczeń kości, zmiany zwyrodnieniowe i martwicze kości i chrząstki, a także zobrazować nawet niewielkie ilości płynu w jamie stawowej. Z tego powodu rezonans magnetyczny jest najczęściej wykonywanym badaniem w pogłębionej diagnostyce urazów stawów (zwłaszcza barku i kolana). W szczególnych sytuacjach obrazowanie stawów w badaniu MR wymaga podania środka kontrastowego do jamy stawu – takie badanie nosi nazwę artrografii MR.

Badanie MR kości i stawów znajduje także szerokie zastosowanie w ocenie zmian rozrostowych, zwłaszcza gdy obejmują one przyległe tkanki miękkie – wtedy dla dokładnej oceny zmian konieczne jest dożylne podanie środka kontrastowego [1, 2].

Wskazania do badania MR kości i stawów

Stanowić je będą:
•    nowotwory kości i stawów oraz przyległych tkanek miękkich,
•    stan po urazie,
•    stan zapalny kości i stawów,
•    przewlekłe choroby kości i stawów o różnej etiologii,
•    zmiany zwyrodnieniowe,
•    wady rozwojowe,
•    ocena przed- i pooperacyjna,
•    pogłębienie diagnostyki przy niejednoznacznym wyniku innych badań obrazowych lub niejasnym obrazie klinicznym [1, 2, 3] (fot. 34-37).

Artrografia MR

Metoda ta umożliwia szczegółową ocenę stawów w badaniu MR po podaniu roztworu środka kontrastowego lub soli fizjologicznej do jamy stawowej [2]. Dzięki temu możliwe jest wykrycie rozerwania torebki stawowej, a drobne elementy wewnątrz stawu są lepiej widoczne na tle płynu, który usuwany jest po badaniu [2].

Całość badania jest dobrze tolerowana przez pacjentów. Artrografia MR jest najczęściej wykonywana w diagnostyce stawu ramiennego, łokciowego i nadgarstka [1, 2, 4].

Wskazania do artrografii MR

Będą to przede wszystkim:
•    stany po urazie,
•    zmiany zapalne,
•    przewlekłe zmiany stawowe o różnej etiologii,
•    obecność ciał wewnątrzstawowych,
•    schorzenia błony maziowej stawów [1, 3, 4].

Angiografia MR

Angiografia MR umożliwia wykrycie sygnału krwi płynącej w naczyniach, dzięki czemu – w przeciwieństwie do innych metod obrazowania naczyń – nie jest konieczne dożylne podawanie środka kontrastowego. Często jednak dla dokładnej oceny naczyń wymagane jest podanie kontrastu dożylnie. Uzyskane obrazy poddawane są komputerowym rekonstrukcjom, pozwalającym na prześledzenie przebiegu naczynia i wykrycie jego ewentualnych nieprawidłowości.

Angiografia MR ma szerokie zastosowanie w obrazowaniu naczyń wewnątrzczaszkowych zarówno tętniczych, jak i żylnych. Możliwe jest również zastosowanie tej metody do oceny tętnic szyjnych i kręgowych, tętnic płucnych, aorty piersiowej i brzusznej, tętnic nerkowych oraz tętnic kończyn przednich i tylnych [2, 4].

Wskazania do angiografii MR

Wskazaniami są przede wszystkim:
•    tętniaki,
•    zwężenia lub niedrożność naczyń tętniczych,
•    malformacje naczyniowe,
•    warianty anatomiczne,
•    zakrzepica naczyń żylnych wewnątrzczaszkowych,
•    wady położenia dużych naczyń (także jako ocena przedoperacyjna),
•    urazy naczyń,
•    rozwarstwienie ściany tętnic,
•    diagnostyka nadciśnienia nerkowopochodnego,
•    miażdżyca naczyń [1, 2, 4]
(fot. 38-40).

Badanie MR serca

Badanie to umożliwia dokładną ocenę struktur, funkcji serca, przepływu krwi i otaczających naczyń krwionośnych. Rezonans magnetyczny serca obrazuje uszkodzenie mięśnia sercowego, identyfikuje zawał serca, diagnozuje wady wrodzone oraz choroby dużych naczyń krwionośnych [2, 4]. Badanie rezonansu magnetycznego serca nie jest związane ze stosowaniem promieniowania rentgenowskiego ani jodowych środków kontrastowych, co znacząco wyróżnia tę metodę spośród innych sposobów obrazowania serca.

Badanie MR serca, choć ustępuje TK w ocenie tętnic wieńcowych, a także jest mniej dostępne i droższe niż echokardiografia, ze względu na swoje zalety (nieinwazyjność, wysoka rozdzielczość czasowa, liniowa i kontrastowa, możliwość obrazowania w dowolnej płaszczyźnie, możliwość uzyskania modeli 3D oraz ocena czynności i żywotności mięśnia sercowego) jest metodą szczególnie przydatną w nieinwazyjnej diagnostyce chorób serca [2, 4].

Wskazania do badania MR serca

Należeć do nich będą:
•    ocena globalnej i odcinkowej funkcji mięśnia sercowego,
•    ocena żywotności mięśnia sercowego,
•    identyfikacja obszarów martwicy mięśnia sercowego,
•    ocena wrodzonych wad serca u dorosłych,
•    różnicowanie niewieńcowych przyczyn niewydolności serca,
•    rozpoznawanie i różnicowanie kardiomiopatii,
•    rozpoznawanie arytmogennej dysplazji prawej komory,
•    rozpoznawanie i charakterystyka guzów serca,
•    ocena morfologiczna i czynnościowa aorty, pnia płucnego, spływu żylnego [1, 2, 4] (fot. 41).

Piśmiennictwo:

1.     Thrall D.: Textbook of veterinary diagnostic radiology. College of Veterinary Medicine, North Carolina State University, Raleigh, North Carolina, Saunders Elsevier, 5th Edition, 2007.
2.     Walecki J., Ziemiański A.: Rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa w praktyce klinicznej.  Springer PWN, wyd. I, 1997,
3.     Nelson R.W.: Manual of Small Animal Internal Medicine. Elsevier Inc., wyd. II, 2005.
4.     Wisner E.R., Zwingenberger A.L.: Atlas of Small Animal CT and MRI.  Wiley Blackwell, wyd. I, 2015.


Autorzy:

lek. wet. Krzysztof Podhorec1, lek. wet. Marta Pacewicz1, lek. wet. Natalia Grabda, lek. wet. Oliwier Teodorowski, lek. wet. Piotr Teodorowski
1 Prywatne Centrum Kształcenia Zawodowego, Warszawa
2 Klinika Weterynaryjna Teodorowscy, Mikołów

Zdjęcia:

Z archiwum autora

Streszczenie:
Rezonans magnetyczny odgrywa istotną rolę w diagnostyce obrazowej, konkurując z tomografią komputerową i ultrasonografią. Należy do metod obiektywnych i powtarzalnych. Dobrze odzwierciedla anatomię i topografię narządów, a także poszczególne patologie z dokładnością zbliżoną do makroskopowych badań anatomopatologicznych. Dzięki temu jest metodą powszechnie akceptowaną przez lekarzy niebędących radiologami. Badanie pozwala określić zarysy, wielkość i strukturę wewnętrzną większości narządów miąższowych.

 

Nasi klienci