Choroby odkleszczowe u psa

Kleszcze są pasożytami żywiącymi się krwią swoich gospodarzy. Wprawdzie żerowanie kleszcza nie sprawia żywicielowi bólu i świądu, gdyż kleszcz wpuszcza do krwioobiegu ofiary substancję znieczulającą i zapobiegającą krzepnięciu krwi, to aktywność kleszcza na skórze niesie ze sobą inne, groźniejsze ryzyko. Kleszcze same są żywicielami ostatecznymi niebezpiecznych, chorobotwórczych patogenów, którymi zarażają swoich gospodarzy podczas żerowania. Mówimy wtedy, że kleszcze są wektorami chorób odkleszczowych.

Zdjęcie ilustracyjne / Adobe Stock

Kleszcz – pasożyt zewnętrzny i wektor chorób odkleszczowych

Kleszcze to niewielkich rozmiarów ślepe pajęczaki, żywiące się krwią swoich gospodarzy. Pasożyty żerują praktycznie na wszystkich kręgowcach. Ich obecność odnotowano na wszystkich kontynentach. Najstarsze szczątki kleszcza zostały znalezione w bursztynie i liczą sobie około 99 milionów lat. W jednym z młodszych okazów kleszcza, liczącym 15 milionów lat znaleziono krętki Borrelia. Oznacza to, że borelioza dokuczała zwierzętom na długo przed pojawieniem się na ziemi człowieka.

W cyklu rozwojowym kleszcza występują kolejno:

• larwa
• nimfa
• osobnik dorosły (imago)

Wszystkie formy kleszcza pożywiają się krwią i są w stanie przenieść na ofiarę krętki boreliozy.

Kleszcz są pozbawione zmysłu wzroku, co w żaden sposób nie upośledza ich zdolności do rozpoznawania kolejnej ofiary.

Brak oczu rekompensowany jest przez specjalne czujniki, narząd Hallera wrażliwy na wydychany przez kręgowce dwutlenek węgla oraz czuły na minimalne zmiany temperatury w otoczeniu. Kleszcz wyczuwa swą ofiarę z odległości 30 metrów.

Sposób polowania kleszczy na ofiary

Kleszcze czekają na swe przyszłe ofiary na końcówkach wysokich traw, pod spodem liści, na nisko zwieszających się gałęziach czy krzakach. Pasożyty preferują skraj często uczęszczanych ścieżek niż głębokie chaszcze i nieprzebyte krzaki. Często można je spotkać wzdłuż ścieżek miejskich parków, na obrzeżach łąk i lasów.

Kleszcze, wbrew powszechnej opinii nie spadają z drzew na swoje ofiary, a raczej sytuują się na długich liściach czy nisko zwieszających gałęziach nad przejściami zwierząt i ludzi.

Specjaliści badający zwyczaje życiowe kleszczy alarmują, iż coraz częściej można spotkać te pasożyty w miastach i na terenach przydomowych ogródków.

Kleszcz po przedostaniu się na ciało swej ofiary, nie od razu rozpoczyna żerowanie. Zanim się bowiem kleszcz wkłuje w skórę gospodarza i zacznie pobierać krew, szuka odpowiedniego miejsca na skórze. Czasami proces poszukiwania optymalnego miejsca trwa kilka, kilkanaście godzin.

Po wybraniu odpowiedniego miejsca na skórze, kleszcz wstrzykuje do krwioobiegu ofiary substancję znieczulającą i powstrzymującą naturalny proces krzepnięcia krwi. Następnie przytwierdza się do miejsca pobierania krwi za pomocą klejącej śliny. Czynność ta ma za zadanie zapobiec przypadkowemu odczepieniu się kleszcza od ciała i odpadnięciu.

Następnie kleszcz rozpoczyna żerowanie. Odwłok głodnego kleszcza przypomina skurczony worek. Pod wpływem podciśnienia, worek napełnia się krwią i odwłok rośnie.

Kleszcze nie wywołują swą aktywnością nieprzyjemnych skutków ubocznych, jak jest to w przypadku pcheł, wszy czy komarów. Ukąszenie kleszcza nie boli, nie alergizuje i nie wywołuje świądu. Niestety, kleszcz może być sam zarażony przez inny, agresywny, chorobotwórczy patogen, który pod wpływem niesprzyjających okoliczności, może przedostać się do krwioobiegu kręgowca.

Kleszcz – wektor chorób

Nie każdy kleszcz jest zarażony drobnoustrojami. Jeśli jednak jest i podczas żerowania dojdzie do stresującej dla kleszcza sytuacji, może on próbować odkleić się gwałtownie od skóry ofiary. Odczepienie się odbywa się poprzez wywołanie wymiotów. Treść z przewodu pokarmowego kleszcza przedostaje się wtedy wraz z chorobotwórczymi patogenami do krwioobiegu zwierzęcia czy człowieka.

Innym, częstym powodem przeniknięcia treści z przewodu pokarmowego kleszcza do swego żywiciela jest nieumiejętne usuwanie kleszcza ze skóry.

Czego nie wolno robić z wbitym kleszczem

Wbitego w skórę kleszcza nie wolno:

• niczym smarować – tłuszczem, preparatem odkażającym
• przypalać
• dusić
• zbyt długo wyjmować ze skóry

Jak usunąć kleszcza

Podczas usuwania kleszcza należy koniecznie:

• zabezpieczyć ręce rękawiczkami jednorazowymi, by uniknąć kontaktu z pasożytem
• używając pęsety lub innego, specjalnego przyrządu do wyjmowania kleszczy, delikatnie, lecz stanowczo usunąć pajęczaka ze skóry
• zdezynfekować skórę
• zabezpieczyć truchło kleszcza

Choroby odkleszczowe u psów

W wyniku ukąszenia zakażonego chorobotwórczymi drobnoustrojem kleszcza, pies może zapaść na:

• babeszjozę
• boreliozę
• anaplazmozę
• erlichiozę