Co nam powie krew gada i ptaka, czyli na które parametry zwracać uwagę? Cz. II Badanie morfologiczne krwi

W kolejnej części naszych rozważań na temat krwi gadów i ptaków, zajmiemy się morfologią. Badanie morfologiczne krwi powie nam o tym jaki jest skład tej tkanki, a także o budowie poszczególnych komórek. A to z kolei powinno już ukierunkować nam dalszy tok postępowania w połączeniu z innymi elementami diagnostyki, takimi jak chociażby badanie kliniczne.

Morfologia, czyli czego się dowiem?

Na pierwszy rzut oka można by pomyśleć, że i tego samego czego u ssaków. Są jednak pewne różnice w samej strukturze tej tkanki, które należy wziąć pod uwagę w toku diagnostycznym. Chociażby brak neutrofili, a obecność heterofili czy azurofili (u gadów i płazów) – komórek u ssaków niewystępujących. Dostajemy wydruk wyników morfologii krwi ptaka bądź gada z laboratorium i w połączeniu z objawami klinicznymi próbujemy rozwiązać zagadkę, której zwieńczeniem będzie prawidłowa diagnoza.

PCV, ang. Packed Cell Volume, objętość hemoglobiny w krwince

Zacznijmy od PCV, ang. Packed Cell Volume, określa nam objętość hemoglobiny w krwince. Zazwyczaj wartości te podawane są w procentach. U ptaków norma mieści się miedzy 35% a 55%. Wartości poniżej dolnej granicy mogą wskazywać nam na anemię, natomiast wartości powyżej mówią m.in. o odwodnieniu. U gadów, normy te są różne w zależności od gatunku, i dodatkowo bardzo szerokie, co może być związane z przystosowaniem do środowiska, w jakim przychodzi żyć niektórym z nich, ponieważ zakresy norm dla PCV u tych zwierząt wahają się między 8% a 50%. Ocena gadziej krwi wymaga dużego doświadczenia, a także odnoszenia się do wyników poprzednich badań konkretnego osobnika, w czasie kiedy nie wykazywał żadnych objawów.

Zjawisko polichromazji

Z PCV wiąże się zjawisko polichromazji, czyli niejednorodnego wybarwiania się erytrocytów w rozmazie, co może oznaczać, że dana krwinka zbyt szybko została „wypuszczona” do krążenia. Od stopnia polichromazji zależy, czy mamy do czynienia już z anemią regeneratywną, czy jeszcze nie. Otóż w ptasiej krwi obecność erytrocytów polichromatycznych fizjologicznie nie powinna przekraczać 5% ogółu czerwonych krwinek. Jeżeli jednak te wartości są wyższe, a do tego jeszcze we krwi pojawią się niedojrzałe erytorcyty, wówczas ze stuprocentową pewnością jesteśmy w stanie powiedzieć, że mamy do czynienia z odpowiedzią regeneratywną organizmu. U gadów poziom PCV zależy w dużej mierze od statusu fizjologicznego związanego np. z okresem zimowania. Przed nim poziom PCV jest niższy niż po hibernacji. Wtedy też wzrasta ilość komórek erytroidalnych będących elementem odpowiedzi regeneratywnej organizmu, który to musi zrekompensować straty poniesione w czasie obniżonej aktywności. Poza tym anemię regeneratywną poznamy po obecności komórek z bazofilnymi wtrętami, a także wzroście anizocytozy oraz anizokariozy.

Policytemia u gadów

Policytemia u gadów zdarza się bardzo rzadko. Czasami jednak może wystąpić, jeżeli doszło do nagłej zmiany warunków środowiska, tj. obniżenia wilgotności czy zwiększenia temperatury.

Hipochromazja

Z tym także wiąże się jeszcze inne zjawisko – hipochromazja. W tym przypadku możemy zaobserwować dojrzałe erytrocyty, ale z niedorozwiniętym jądrem albo młodociane erytrocyty, które nie są właściwie wykształcone. Oprócz anemii regeneratywnej, zarówno u ptaków jak i u gadów także mamy do czynienia z anemią nieregeneratywną. PLT, tj. wskaźnik ilości płytek krwi. Ich nadmiar określamy mianem trombocytozy, natomiast niedobór trombocytopenii.

Pierwsze zjawisko pojawia się, gdy w organizmie występuje krwotok albo dochodzi do nadmiernej „utylizacji” trombocytów. Trombocytopenia występuje wtedy, kiedy zapotrzebowanie na płytki krwi przewyższa możliwości produkcyjne organizmu i jest ich po prostu za mało. MCV, ang. Mean Corpuscular Volume, mówi nam o wielkości krwinek. Na podstawie tego parametru jesteśmy w stanie określić czy mamy do czynienia z anizocytozą, mikro- lub markocytozą.

MCHC, średnie stężenie hemoglobiny w komórce

Teraz MCHC, czyli średnie stężenie hemoglobiny w komórce. Hemoglobina to białko odpowiedzialne za transport tlenu, jest zatem niezwykle istotne, także we krwi omawianych zwierząt. Jej niedobory, albo mała ilość, określana na podstawie parametru MCHC może nam powiedzieć m.in. o niedoborach żelaza, które stanowi niejako trzon główny budowy tego elementu krwi. A brak odpowiedniej ilości żelaza może doprowadzić do wykształcenia się nieprawidłowej struktury białka, co z kolei może doprowadzić do zaburzeń transportu tlenu. U gadów spadek poziomu MCV oraz MCHC jest dla nas dodatkową informacją potwierdzającą przypuszczenia o anemii regeneratywnej.

Erytrocyty inne niż wszystkie

Zapewne powtórzę się ale muszę i ten aspekt ująć w niniejszym tekście. Erytrocyty ptasie oraz gadzie mają jądro. Jest to podstawowa cecha odróżniająca je od czerwonych krwinek innych gatunków. Kolejnym bardzo istotnym czynnikiem informującym nas o tym z krwią jakiego zwierzęcia mamy do czynienia, jest także wielkość samych komórek. Te ptasie są większe od ssaczych, natomiast gadzie większe od ptasich. Jako ciekawostkę podam, że krwinki płazów są jeszcze większe niż gadów. Długość życia eyrtorcytów u gadów mieści się w granicach między 600 a 800 dni, natomiast ptasie krwinki żyją około 40 dni. Warto zapamiętać te parametry, ponieważ i one mogą nam się przydać podczas analizy rezultatów badań.

W następnej części zajmiemy się analizą białych krwinek, a także poszczególnymi parametrami biochemicznymi, bowiem i tutaj odnotowywane są różnice pomiędzy ssakami, a gadami i ptakami właśnie.

Autor:

Lek. wet. Kacper Kowalczyk – Przychodnia weterynaryjna szpital zwierząt egzotycznych „Oaza” Warszawa

foto: adobestock