Dieta jerzyków, czyli co lekarz weterynarii powinien wiedzieć o żywieniu jerzyków?

Technika żywienia jerzyków

 W okresie od maja do sierpnia częstymi pacjentami gabinetów weterynaryjnych zostają jerzyki. Niestety ptaki wymagające rehabilitacji nie mogą zostać w ZLZ, ponieważ większość takich placówek nie ma statusu ośrodka rehabilitacji dzikich zwierząt (ORDZ). W związku z tym wiele osób we współpracy z ORDZ podejmuje się opieki nad jerzykami na własną rękę. Jednym z najistotniejszych elementów jest ich żywienie. Dzikie osobniki nie chcą same jeść, trzeba zatem im nieco pomóc, i wówczas powinniśmy stosować tzw. karmienie „na siłę”. Należy tę czynność wykonywać przede wszystkim bezpiecznie. To znaczy, chwytamy jerzyka przebywającego na stole blokując jego tułowie (ale tak, żeby nie ściskać jego worków powietrznych) oraz u podstawy żuchwy kładąc z jednej strony palec wskazujący, a z drugiej kciuk. Następnie delikatnie, drugą ręką staramy się rozchylić dziób, po czym jeśli nam się to uda, blokujemy otwartą jamę dziobową jednym z palców i wkładamy na język przygotowany wcześniej pokarm. Tak czynimy aż do nakarmienia ptaka. W zależności od wieku, kondycji, stanu klinicznego zależy jak często będziemy karmić podopiecznego. Zazwyczaj czynimy to około 6 – 7 razy dziennie w ciągu dnia. Z tego względu, że to ptaki dzienne, nie powinniśmy podawać im pokarmu w nocy. Zgodnie z danymi podanymi w literaturze oraz własnymi doświadczeniami, dorosłe jerzyki nie uczą się pobierać pokarmu samemu w warunkach rehabilitacyjnych, natomiast u ptaków młodych jest to możliwe ale nie stanowi reguły.

Pojenie jerzyków – po co i w jaki sposób?

Wszystkie ptaki uległe wypadkom, czy też znajdujące się w nienaturalnych dlań warunkach są z reguły odwodnione, zatem kluczowe okazuje się ich napojenie we właściwy sposób, aby wyrównać powstałe deficyty w organizmie. Jak to zrobić w przypadku jerzyków? Najczęściej używanym roztworem, który oprócz regulacji stosunków wodnych organizmu, dostarcza dodatkowej energii jest 5% glukoza. Można ją wykonać samemu, wystarczy dodać 1 łyżeczkę cukru do 100 ml wody (tzw. literatka lub mała szklanka), a następnie mieszaninę pobieramy do pipety lub strzykawki. W przypadku strzykawki, należy chwycić ją nachwytem, tak aby kciuk położyć na tłoku i zanim podamy do dzioba jej zawartość, naciśnijmy tłok i spróbujmy wycisnąć kroplę. Jak to się uda, zawieśmy ją albo na kącikach dzioba, lewym lub prawym, jego czubku lub nozdrzach. Chwilę poobserwujmy, aby zobaczyć czy ptak przełyka. Jeśli tak, to kontynuujemy podaż roztworu na zasadzie „kropla po kropli” zawieszając kroplę roztworu w wyżej opisanych trzech miejscach w zależności od wygody zastosowania danej metody.

Rodzaje pokarmu dla jerzyków

Świerszcze – do żywienia jerzyków najczęściej wykorzystuje się dwa gatunki, świerszcza domowego i bananowego. Owady te mają najbardziej zbliżony skład do naturalnej diety jerzyków. Po zakupie umieszczamy w lodówce (temp. 4-8^oC) na 8-12 godzin. Następnie, dzielimy świerszcze na pakiety po kilkanaście sztuk i wkładamy do zamrażarki, a potem w zależności od ilości ptaków, rozmrażamy potrzebną ilość. Oddzielamy kończyny, skrzydła oraz aparat gębowy, a następnie zalewamy ciepłą wodą i osuszamy. Powinny stanowić podstawę diety.

Mącznik młynarek (Tenebrio molitor) – do żywienia zwierząt wykorzystuje się formy larwalne. Oddzielamy aparat gębowy i żywimy samym odwłokiem. Larwy zalewamy wrzątkiem i zostawiamy na 30 – 40 minut, następnie suszymy je oraz posypujemy preparatem wapniowym. Powinny stanowić dodatek do podstawowej diety, której trzon stanowią świerszcze.

Mol woskowy (Galleria melonella) – podajemy larwy. Dobre do podawania ptakom słabym, wycieńczonym, które wymagają wzmocnienia. Można przechowywać w lodówce. Przed podaniem zalać ciepłą, gotowaną wodą, a następnie osuszyć i poczekać aż ostygną. Tuż przed podaniem, nakłuć. Stosować jako urozmaicenia diety.

Pszczoła miodna (Apis mellifera) – do skarmiania wykorzystujemy larwy trutni. Plastry z larwami dzielimy na mniejsze kawałki i zamrażamy. Przed karmieniem wyciągamy pojedyncze larwy z komórek plastra, a potem wsadzamy na 2-3 minuty do wrzącej wody i przelewamy do zimnej. Następnie dzielimy na porcje po osuszeniu i zamrażamy. Rozmrażamy jak są potrzebne. Należy stosować jako dodatek do diety.

Autor: lek. wet. Kacper Kowalczyk
Katedra Epizootiologii z Kliniką Ptaków i Zwierząt Egzotycznych, UP Wrocław

Zdjęcia: Z zasobów autora

Bibliografia:

1. Szczypa K., 2017, Współczesne metody żywienia jerzyka zwyczajnego (Apus apus), Weterynaria w praktyce, 4/2017, str. 94-99;

2. Kruszewicz A. G., Czujkowska A., 2008, Jerzyki jako pacjenci lecznic weterynaryjnych, Magazyn Weterynaryjny Choroby Ptaków – Monografia, str. 422 – 425;

3. Kruszewicz A. G., 2006, Ptaki Polski t. I, Multico Books, str. 352 – 354;