Dodano: 23.04.2020, Kategorie: Inne
Nadczynność tarczycy u kotów
Nadczynność tarczycy jest najczęściej występującym zaburzeniem endokrynologicznym u kotów.
Schorzenie to jest coraz częściej rozpoznawane przez lekarzy weterynarii m.in. ze względu na stale poszerzaną wiedzę, dostępność do diagnostyki i wzrastającą chęć właścicieli zwierząt do pogłębiania wiedzy z zakresu nie tylko pielęgnacji czy żywienia kotów, ale również dotykających ich chorób.
Jest to schorzenie głównie kotów geriatrycznych, które występuje najczęściej powyżej 10 roku życia (średni wiek 12-13 lat).
Brak predyspozycji rasowych (choć koty syjamskie i himalajskie są względnie odporne). Również płeć nie ma wpływu na występowanie choroby.
W nadczynności tarczycy u kotów dochodzi do nadmiernego wytwarzania hormonów tarczycy przez komórki pęcherzykowe. Ulegają one przerostowi, który ma najczęściej charakter gruczolakowatego rozrostu. Zwykle obserwujemy zmiany symetryczne dotyczące obu płatów tarczycy (ok. 70% kotów), znacznie rzadszy jest przerost jednostronny (ok. 30%). Rak gruczołu tarczowego obserwowany jest bardzo rzadko (w odróżnieniu od psów), u ok. 3% kotów cierpiących na nadczynność tarczycy. Może również występować powiększenie okolicy tarczycy (wole tarczycowe), przebiegające bez cech nadczynności. Każdy rozrost prędzej czy później prowadzi do nadczynności tarczycy.
Trzy postaci nadczynności tarczycy
Podsumowując, możemy mieć do czynienia z trzema postaciami nadczynności tarczycy:
• przerostem – hipertrofia,
• gruczolakiem – adenoma,
• gruczolakorakiem – adenocarcinoma.
Etiologia nadczynności tarczycy
Odnośnie do przyczyn tego zaburzenia endokrynologicznego starszych kotów zostały przeprowadzone badania biorące pod uwagę różne czynniki mogące mieć wpływ na funkcjonowanie tarczycy i wywołujące nadczynność tego narządu.
Brano pod uwagę czynniki środowiskowe, np. dym papierosowy, ale podejrzenia, iż ów detal może zaburzać pracę gruczołu tarczowego u kotów, nie potwierdziły się.
W niektórych źródłach zwraca się uwagę na zwiększoną częstotliwość występowania nadczynności tarczycy u kotów żywionych karmą puszkową ze względu na obecność w niej substancji tzn. wolotwórczych: dużej podaży jodu i np. flawonoidu soi.
Koty żywione odpadkami zawierającymi podgardle również mogą być narażone na rozwój nadczynności tarczycy ze względu na prawdopodobną obecność pozostałości gruczołów tarczycy w tym produkcie.
Wymienia się również przyczyny zakaźne, immunologiczne. Najbardziej prawdopodobny wpływ na rozwój nadczynności tarczycy mają jednak uwarunkowania genetyczne.
Objawy kliniczne nadczynności tarczycy
Hormony tarczycy wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. W związku z powyższym ich nadmiar powoduje dysfunkcję wielonarządową. Nasilenie objawów zależne jest od czasu trwania choroby, przy czym większość z nich jest bezpośrednim skutkiem stanu nadczynności metabolicznej.
Na początku objawy mogą być mało specyficzne, sugerują występowanie innych zaburzeń, typowych dla kotów w średnim i starszym wieku, między innymi: przewlekłej niewydolności nerek, choroby wątroby, chłoniaka jelit, cukrzycy.
Powiększenie gruczołu tarczowego
Przy najczęściej występującej postaci – rozroście gruczolakowatym – dochodzi do powiększenia gruczołu tarczowego. Nie jest on znaczny, co powoduje, iż właściciel zjawia się z kotem w lecznicy zwykle w stadium zaawansowanym (najczęściej koty chorują od roku lub dłużej). W związku z tym bardzo istotnym badaniem, które powinno być bezwzględnie wykonywane u każdego kota powyżej 7 roku życia, jest palpacja okolicy szyi (tarczyca fizjologicznie jest niewyczuwalna). Badanie to należy wykonywać podczas np. corocznego szczepienia przy wizycie kontrolnej.
Wole tarczycowe
U 90% kotów z nadczynnością tarczycy występuje tzw. wole tarczycowe (powiększenie gruczołu tarczowego). Sprawdzamy, czy nie ma wyczuwalnych w okolicy szyi deformacji (powiększenie jednego lub obu płatów). Najczęściej jednak wygląd ogólny zwierzęcia nasuwa lekarzowi weterynarii podejrzenie nadczynności tarczycy. Koty te zwykle są wychudzone, wystraszone, z matową, nastroszoną sierścią, ale bez wyłysień, w starszym wieku.
Wzmożony apetyt i spadek masy ciała
Najczęstszymi objawami występującymi przy tym schorzeniu są: wzmożony apetyt i równocześnie występujący, stopniowy, zauważalny spadek masy ciała. Bardzo często, zarówno w domu, jak i w lecznicy (częściej), obserwowane są niepokój i zdenerwowanie, nasilające się podczas stresu.
Zaburzenia funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego
Nawet bardzo słaby bodziec zewnętrzny, np. bardzo delikatny dotyk, może wywołać u kota bardzo silny stres i agresję lub znieruchomienie. Wymienione objawy związane są z zaburzeniami funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, gdyż hormony tarczycy obniżają próg pobudliwości dla aktywności tkanki mózgowej, wchodzą w interakcję z katecholaminami, przez co dochodzi do zmiany stanu umysłowego chorych zwierząt. Oprócz wymienionych: nadpobudliwości, drażliwości i agresji, mogą także występować ataki drgawkowe i otępienie.
Szukanie chłodnych miejsc
Zwierzęta często zmieniają miejsce wypoczynku, „pobytu”. Zwykle wylegują się tam, gdzie jest ciepło, np. z właścicielem w łóżku. Koty z nadczynnością tarczycy szukają chłodnych miejsc i objaw ten jest często zauważany przez właściciela. Zdarza się, iż nie występują typowe objawy nadczynności tarczycy, a jedynym symptomem mogącym nasuwać podejrzenie choroby są przewlekłe wymioty (ok. 40%). Związane są one często z niemożliwym do zaspokojenia apetytem, łapczywością i zjadaniem każdej karmy pojawiającej się zaraz po posiłku lub przewlekłą biegunką niepoddającą się leczeniu.
Poliuria, polidypsja, białkomocz
Dosyć często możemy zaobserwować poliurię i polidypsję. Może występować łagodny białkomocz, pojawiający się w związku ze znacznie zwiększoną filtracją kłębuszkową i nadciśnieniem.
Nadciśnienie tętnicze, częstoskurcz, zaburzenie rytmu serca
Objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego: nadciśnienie tętnicze, częstoskurcz, zaburzenie rytmu serca, aż do niewydolności serca włącznie, są również spotykane. Przy czym u kota bardzo często częstoskurcz występuje ze względu na stres.
Charakterystyczne jest również dyszenie i jeśli pojawi się w lecznicy u kota w wieku geriatrycznym z powiększoną tarczycą, jest to objaw patognomiczny. Zwierzęta te bardzo często mają problemy ze snem, zwykle dołącza się do tego wzmożona wokalizacja, głównie w godzinach nocnych. Nie mogą znaleźć sobie miejsca (tzw. zmiany nocne).
Apatia i jadłowstręt
Mogą występować objawy atypowe, przypominające niedoczynność, jak apatia i jadłowstręt. Występują one przede wszystkim w zaawansowanej postaci nadczynności lub niedoczynności spowodowanej usunięciem tarczycy lub leczeniem farmakologicznym (Metizolem).
Diagnostyka różnicowa nadczynności tarczycy
Pacjentami najczęściej przychodzącymi do lecznicy są zwierzęta w starszym wieku, przy czym ostatnimi laty dominują koty i tendencja ta utrzymuje się, a nawet rośnie.
U zwierząt geriatrycznych występują liczne zaburzenia, które swoim przebiegiem, objawami mogą utrudnić rozpoznanie nadczynności tarczycy. Należą do nich, między innymi: przewlekła niewydolność nerek, choroby wątroby, zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, chłoniak jelit, cukrzyca. Najważniejsze objawy występujące przy tych schorzeniach przedstawia tab. 1.
Wymienione jednostki chorobowe można zdiagnozować na podstawie dokładnego wywiadu, badania pacjenta i szczegółowych badań, m.in. krwi – profile charakterystyczne dla poszczególnych narządów, moczu, RTG, USG i innych.
Rozpoznanie nadczynności tarczycy
W ustaleniu rozpoznania duże znaczenie ma wywiad (zachowanie kota w domu), a zwłaszcza badanie kliniczne, w tym szczególnie palpacja tarczycy. U ok. 90% kotów z nadczynnością tego gruczołu wyczuwalna jest deformacja, powiększenie (fizjologicznie tarczyca nie jest wyczuwalna).
Zdarza się jednak, że tarczyca znajduje się w okolicy wpustu do klatki piersiowej lub na jej terenie. Zaznaczyć trzeba, iż nie u wszystkich zwierząt występuje podwyższony poziom hormonów tarczycy w surowicy, jednak każdy rozrost, prędzej czy później, doprowadza do nadczynności.
Sam wygląd kota – wychudzenie, nastroszony, matowy włos – strach oraz dodatkowo wiek w znacznym stopniu przyczyniają się do postawienia rozpoznania. Należy zmierzyć tętno (często pow. 240/min), osłuchać okolice serca (częstoskurcz, zaburzenia rytmu etc.) oraz płuc.
Badanie krwi (bezpośrednie zbadanie czynności tarczycy) zwykle wystarcza do potwierdzenia nadczynności tarczycy (podniesiony poziom hormonów tarczycy: T4, ft4). W większości dostępnej literatury podstawową metodą diagnostyczną jest oznaczenie całkowitego T4 (norma 20-60 nmol/l; 0,8-4 µg/dl), przy czym w przypadku wątpliwego wyniku ze względu na dobowe wahanie poziomu T4 należy to badanie powtórzyć po 4-6 tyg. Jeśli wyczuwamy guzek i dodatkowo T4 znajduje się w 1/3 górnej normy, należy liczyć się z nadczynnością, gdyż wpływ na poziom T4 mają inne choroby: cukrzyca, choroby wątroby, nerek, nowotwory. Powodują one, że poziom hormonów tarczycy jest obniżony i mogą być one w granicach normy lub lekko podwyższone, tzw. zespół eutyreozy chorobowej – wpływ innych chorób na poziom T4, fałszywe zaniżenie (eutyreoza – normalny poziom hormonów tarczycy).
Warto wykonać oznaczenie poziomu fT4 w surowicy – wolnego T4 (norma 0,9-2,5 ng/d), a jeśli jest taka możliwość, wykonać od razu profil tarczycowy rozszerzony (T4, fT4, TSH). Unikamy wtedy ewentualnego podwójnego badania krwi kota (sytuacja stresowa dla zwierzęcia), następnie kontrolnie wykonujemy badanie poziomu samego T4 w przypadku terapii farmakologicznej. W przypadku TSH > 0,03 ng/ml prawdopodobieństwo nadczynności tarczycy jest niewielkie.
Oprócz podwyższonego poziomu hormonów tarczycy, zmienione mogą być inne parametry krwi: zwiększony poziom czerwonych krwinek, hematokrytu, enzymów wątrobowych, kreatyniny, mocznika. Pomiary stężenia T3, fT3 nie mają praktycznego znaczenia diagnostycznego, w związku z tym nie wykonuje się tych badań. Test hamowania T4 również raczej jest niewykonywany ze względu na brak dostępności T3 używanej w tym teście.
Dodatkowo warto wykonać USG i określić stan tarczycy (wielkość poszczególnych płatów oraz przyczynę rozrostu, jeśli jest to możliwe).
Pomocna w diagnostyce może być scyntygrafia. Za jej pomocą uzyskujemy graficzne przedstawienie zmienionej tkanki tarczycy (nagromadzenie w niej radioizotopów jodu 131 i 123) lub radioaktywnego związku – technetu 99n TcO4. Badanie to również sprawdza się w przypadku rozpoznania zmian, które mają niewielkie rozmiary (niewyczuwalne palpacyjnie) lub umiejscowione są nietypowo (okolica wpustu do klatki piersiowej, zstępowanie na jej teren).
Leczenie nadczynności tarczycy
W przypadku postępowania terapeutycznego mamy cztery możliwości: leczenie chirurgiczne, farmakologiczne, radioaktywnym jodem i dietą.
Leczenie chirurgiczne
Zabieg operacyjny polega na usunięciu zmienionych płatów tarczycy (tyreoidektomia). Jest to najkorzystniejszy sposób leczenia, ale możliwe są skutki uboczne zarówno dotyczące samego zabiegu, jak i późniejsze, np. nawrót, niedoczynność. Decyzja o zabiegu zależy od ogólnego stanu zdrowia kota, zwłaszcza nerek. Zwykle są to koty geriatryczne, które często mają problemy z nerkami lub obserwuje się u nich początek niewydolności tego narządu maskowany nadczynnością tarczycy.
Przy nadczynności tarczycy przyspiesza metabolizm i wzrasta przepływ krwi przez nerki. Ten przepływ krwi może ujawnić niewydolność nerek. Krew pod zwiększonym ciśnieniem przepływa, a w przypadku gdy obniżymy poziom hormonów tarczycy, spada ciśnienie i przepływ przez nerki. Zatem przed przeprowadzeniem zabiegu należy najpierw podać metizol, aby zaobserwować, czy kota można operować.
Podajemy zwierzęciu 0,5 tabletki/dobę (2,5 mg, tabletki 5 mg) przez 2 tygodnie i po tym czasie oznaczamy poziom kreatyniny. Sprawdzamy, czy podawanie tego leku nie spowoduje u kota objawów azotemii (wzrost kreatyniny, mocznika). Jeśli nie dojdzie do podwyższenia poziomu kreatyniny, można przeprowadzić zabieg. W sytuacji gdy poziom kreatyniny nie spada (a był już podwyższony) lub wzrasta, nie można przeprowadzać zabiegu. Utrzymujemy takie zwierzę w nieznacznej nadczynności tarczycy, by nie ujawnić niewydolności nerek.
Leczenie farmakologiczne
Postępowanie najpowszechniejsze i dosyć skuteczne. Podaje się leki hamujące produkcję hormonów tarczycy. Minusem jest to, iż trzeba je stosować przez całe życie kota, by nie doszło do nawrotu choroby.
Leki powodują obniżenie poziomu tyroksyny w surowicy i w związku z tym osłabienie lub zanik objawów klinicznych nadczynności. Podczas ich stosowania mogą pojawiać się skutki uboczne (brak apetytu, wymioty, ociężałość, wyprysk skórny, świąd, uszkodzenia wątroby, przejściowa leukopenia, trombocytopenia). Zwykle są jednak łagodne, mimo wszystko występują rzadko i najczęściej przemijają.
Najczęściej stosuje się metizol, ze względu na jego skuteczność (87%) i mniejsze działania niepożądane (PTU – karbimazol, większe skutki uboczne). Metizol jest pochodną imidozolu o silnym działaniu tyreostatycznym, hamującym biosyntezę hormonów tarczycy. Jest to lek z wyboru w farmakologicznym postępowaniu przy nadczynności tarczycy u kotów.
Podczas jego stosowania dochodzi do odwracalnego zahamowania syntezy hormonów tarczycy.
Dawkowanie dla Metizolu to 2,5-5 mg 2 razy dziennie (w zależności od źródła, stanu ogólnego zwierzęcia, wyjściowego poziomu T4), następnie po 2 tygodniach stosowania należy wykonać kontrolne badanie krwi – morfologię, mocznik, kreatyninę, AlAT, AspAT, poziom T4).
Dążymy do uzyskania stężenia T4 na poziomie 1-2 µg/dl.
Najlepiej zacząć od niższej dawki (2,5 mg 2 razy dziennie) i stopniowo zwiększać lub zmniejszać ją, kierując się kontrolnymi badaniami poziomu T4. Zwykle w ciągu 2 tygodni obserwujemy obniżony poziom T4 w surowicy. Choć nawet Metizol podany raz dziennie może spowodować znaczne wydłużenie czasu remisji. W opisanym przypadku podawanie Metizolu raz na dobę nie przyniosło zadowalających efektów, wskutek czego dawka została zwiększona (2 razy na dobę), z pozytywnym skutkiem.
Leczenie radioaktywnym jodem
Jest to najnowsza metoda. Podczas tego zabiegu podajemy podskórnie radioaktywny jod, który ma zdolność do wyłapywania komórek tarczycy.
Ze względu na fakt, iż postępowanie to jest niebezpieczne dla ludzi, zabieg ten musi być wykonywany w specjalnie przystosowanych klinikach, gdyż mamy do czynienia z radioaktywnością.
Dieta
Ma istotny wpływ na terapię. Autor w swojej praktyce stosuje dietę Hill’s y/d z obniżonym poziomem jodu (jedyna dostępna na rynku, dostosowana dla kotów z nadczynnością tarczycy). Z obserwacji autora wynika, że jest ona pomocna przy terapii łączonej – dieta i Metizol. Możliwe jest wtedy obniżenie dawki Metizolu (koty z przewlekłą niewydolnością nerek, które powinny być utrzymywane w nieznacznej nadczynności tarczycy).
OPISY PRZYPADKÓW
Przypadek 1 – Filuś
W maju 2013 r. w gabinecie na konsultacji pojawił się kot Filuś, 13 lat.
Leczony był przewlekle w innej przychodni na kamicę moczową i niewydolność wątroby. Właścicielkę niepokoił stan zwierzęcia, kot miał bardzo słaby, „kapryśny” apetyt (od ok. 1-2 miesięcy), dodatkowo występowały zmiany w zachowaniu (otępienie, nerwowość, wokalizacja). W przeciągu 6 miesięcy widoczny był wyraźny, stopniowy spadek wagi, częstomocz i wzmożona chęć do pobierania wody (PU/PD).
Zmiany w zachowaniu zwierzęcia utrzymywały się długo. Kot był nadpobudliwy i nerwowy, przy czym objawy te nasilały się od ok. 2-3 lat. Nadmierna nerwowość zarówno wobec domowników, jak i lekarzy objawiała się podczas wykonywania podstawowych czynności, jak głaskanie kota przez właścicielkę czy lekarza w gabinecie. Zwierzak reagował bardzo silną agresją podczas delikatnego badania brzucha. Dodatkowo w ciągu ostatnich kilku miesięcy pogorszył się w znacznym stopniu stan sierści – stała się matowa, nastroszona, pojawił się łupież.
Zlecone zostało wykonanie badania krwi o profilu diagnostycznym. Dotychczas wykonywano jedynie profil podstawowy – AlAT – ok. 250, AP nieznacznie powyżej normy (brak dokładnych danych).
Zlecone zostało zbadanie poziomu T4 w surowicy (nigdy nie było określane, mimo wieku kota), badanie moczu oraz USG tarczycy i jamy brzusznej.
Zbadano również poziom cukru mierzony glukometrem w gabinecie (wynik 200 mg/dl przy normie 100-130). Badaniu temu towarzyszył bardzo silny stres kota, łącznie z oddawaniem kału i moczu. W badaniu moczu glukoza ujemna.
Podczas badania klinicznego wyczuwalny był gruczoł tarczowy, właściwie jego lewy płat. Potwierdziło to badanie USG (powiększony lewy płat tarczycy o wymiarze 15 mm x 10 mm, o cechach przerostu na całej powierzchni, prawy płat niepowiększony).
Otępienie, utrata apetytu występuje u 10% kotów z zaawansowaną nadczynnością tarczycy i jest to tzw. postać „apatyczna” nadczynności tarczycy – przełom tarczycowy (thyroid storm). Postać tę można było zaobserwować w opisywanym przypadku. Świadczy ona o bardzo zaawansowanym stadium, a nawet przebiegu końcowym choroby. Często związany jest on z silniejszymi zaburzeniami kardiologicznymi.
Wyniki badania morfologicznego krwi nie odbiegały od normy (często przy nadczynności tarczycy u kota występuje leukogram stresowy z leukocytozą, neutrofilią). W badaniu biochemicznym można było zaobserwować lekkie podwyższenie poziomu enzymów wątrobowych (AlAT – 120; AspAT – 78; AP – 128). Jest to typowy obraz dla nadczynności tarczycy u kota.
Badanie wykazało następujące zmiany w poziomach wskaźników:
• kreatynina – 2,8 mg/dl (1-1,8 mg/dl)
• mocznik – 211 mg/dl (25-70 mg/dl).
W badaniach z roku poprzedniego oba wskaźniki były w normie.
Występowały także zmiany w poziomie elektrolitów – zwłaszcza fosforu i potasu:
• fosfor – 12 mg/dl (3-6,8 mg/dl)
• potas – 2,6 mmol/l (4,1-5,6 mmol/l).
Znaczna hiperfosfotemia, jak w tym przypadku, może być związana nie tylko z niewydolnością nerek, ale i z nadczynnością tarczycy. Również u kotów z nadczynnością tarczycy może występować hipokaliemia w związku z oddziaływaniem tyroksyny na Na+ – K+ – ATP u pacjentów chorych na nadczynność tarczycy. Hipokaliemia występuje również przy przewlekłej niewydolności nerek.
Wynik poziomu T4 nie mieścił się w zakresie normy, był znacznie podwyższony: T4 – 131 ng/ml (10-30).
Badanie moczu, a zwłaszcza bardzo niski ciężar właściwy, słomkowy kolor, białko 24 mg/dl (mocz silnie rozcieńczony) potwierdzały przewlekłą niewydolność nerek.
Pacjent był w bardzo złym stanie klinicznym, zanim trafił do gabinetu. Odwodnienie ok. 3-5%, bardzo silne wychudzenie, od kilku dni nie pobierał pokarmu, od dwóch dni pił niewiele. Występowało silne otępienie, dobrzuszne wygięcie szyi, świadczące o zaawansowanej hipokaliemi, galopujący rytm serca i bardzo silne zianie zarówno w domu, jak i w gabinecie.
W związku z powyższym właścicielka zdecydowała się na eutanazję.
Przypadek 2 – Rudzik
W listopadzie 2012 r. do gabinetu na profilaktyczne szczepienie i odrobaczenie trafił kot Rudzik, 14 lat.
Od 3-4 miesiąca życia regularnie wykonywana była profilaktyka (odrobaczenie, szczepienia, odpchlenie, odkleszczanie). Z informacji uzyskanych od właścicielki wiadomo było, iż kot od dłuższego czasu stopniowo tracił na wadze (ok. 3 lata wcześniej waga wynosiła 5 kg, obecnie 3 kg). Spadkowi masy ciała towarzyszył wzmożony apetyt. Kot (również od jakiegoś czasu) więcej spał i wykazywał mniejszą aktywność niż zwykle. W nocy zdarzały się „ataki” wokalizacji, nadpobudliwości, gonienia po domu. Właściciele wiązali te zmiany w zachowaniu z wiekiem zwierzęcia. W ilości pobieranej wody i oddawanego moczu nie było odchyleń od normy. Sierść kota była matowa, zmierzwiona, nastroszona, obecny był również łupież. Palpacyjnie wyczuwalna była tarczyca (oba płaty), a kot wykazywał charakterystyczną dla nadczynności tarczycy nadreaktywność na bodźce zewnętrzne. Nawet otworzenie transportera powodowało u niego bardzo silny stres i wokalizację. W domu również bywał niespokojny i podenerwowany.
Wykonano badanie krwi o profilu podstawowym, hormonów tarczycy, USG jamy brzusznej i tarczycy. Badanie krwi wykazało zmiany w następujących parametrach:
• nieznacznie podwyższony poziom cholesterolu – 210,8 (77,4-201,2);
• erytrocyty – 10,1 T/l (5,0-10);
• T4 – 11,5 µg/dl (1-3);
• FT4 – 4,37 ng/dl (0,5 -2,6).
USG wykazało zmiany nerki lewej – zmniejszonej, o średnicy ok. 23 mm x 14 mm, o zmniejszonym, przebudowanym miąższu (hipoplazja nerki lewej). Nerka prawa nieznacznie powiększona (38 mm x 21 mm), o prawidłowej budowie miąższu, zachowanym stosunku komoro-rdzeniowym. Powiększone oba płaty tarczycy.
W związku z otrzymanymi wynikami i stanem ogólnym kota rozpoczęto podawanie Metizolu w dawce 2,5 mg 2 razy dziennie (1/2 tab.).
Zalecono wykonanie kontrolnego badania poziomu T4 w surowicy, morfologii i podstawowego badania biochemicznego po 2 tygodniach oraz wnikliwą obserwację kota (właścicielka została poinformowana o możliwych skutkach ubocznych).
Dodatkowo zastosowano terapię nawadniającą (odwodnienie ok. 2-3%) i stabilizującą pracę przewodu pokarmowego. Podano:
• PWE dożylnie w dawce 50 ml/kg, tzn. 150 ml w powolnym wlewie dożylnym;
• Betamox 0,3 ml s.c. 3 x w odstępach 48 h;
• Solvertyl 0,5 ml s.c. 3 x w odstępach 24 h;
• Cerenie 0,3 ml s.c. jednorazowo, ze względu na silne wymioty.
Po kilku dniach kot poczuł się znacznie lepiej. Właścicielka poinformowała, że w krótkim czasie (ok. 30 min) po podaniu zaleconej dawki Metizolu występowała zauważalna poprawa, zwłaszcza w zachowaniu kota. Stawał się spokojniejszy, ustępowała wokalizacja, z chęcią jadł, ale nie rzucał się na jedzenie, chodził po mieszkaniu, następnie (jak zwykle) szedł spać. Ustąpiło również zianie. Wymioty nie powtórzyły się.
Po miesiącu wykonano badania kontrolne. W wynikach badania morfologicznego i biochemicznego krwi nie zanotowano odchyleń od normy. Poziom T4 wynosił 4,82 µg/dl (1-3 norma).
W związku z tym, iż ogólny stan kota zdecydowanie się poprawił, ze względu na dużą trudność w podawaniu tabletek (2 x dziennie) postanowiono o dołączeniu dodatkowo diety Hill’s y/d z obniżoną podażą jodu i o stopniowym wycofywaniu się z Metizolu, a następnie jego odstawieniu i stosowaniu samej karmy, jeśli stan kota bez podawania leku tyreostatycznego będzie zadowalający. Zmniejszono dawkę Metizolu do 1/4 tab. 2 x dziennie i zalecono wykonanie kontrolnego badania poziomu T4, morfologii i biochemii za 2-4 tygodnie, w zależności od samopoczucia kota. Badanie zostało wykonane po 4 tygodniach, do tego czasu kot czuł się dobrze, lecz ok. 4 tygodnia nastąpiło nagłe pogorszenie samopoczucia. Zmniejszył się apetyt, pojawiły się odruchy wymiotne, palpacyjnie tkliwa była okolica odźwiernika i jelit, odwodnienie ok. 2%, temp. 38,3°C.
Badanie krwi:
• morfologia – b/z;
• biochemia – próby wątrobowe, nerkowe w granicach normy;
• T4 – 3,3 µg/dl (1-3);
• fT4 – 1,6 ng/dl (1-3).
Zastosowano leczenie objawowe jak poprzednio:
• PWE – 50 ml/kg dożylnie;
• Betamox – 0,3 ml s.c.;
• Solvertyl – 0,5 ml s.c.;
• Milgamma N – 0,3 ml s.c.
W związku z zupełnym brakiem apetytu i małym pobieraniem wody oraz możliwością występowania wymienionych objawów po stosowaniu Metizolu, przerwano jego stosowanie na tydzień. Po tym czasie najczęściej ustępują niekorzystne objawy związane z jego podawaniem.
Po ok. 5 dniach stan ogólny kota ustabilizował się. Zalecono stosowanie jedynie karmy Hill’s y/d i wnikliwą obserwację zwierzęcia. Ustalono kolejne badanie kontrolne po miesiącu lub wcześniej, jeśli stan kota będzie tego wymagał.
• Badanie morfologiczne wykazało brak odchyleń od normy;
• badanie biochemiczne – próby wątrobowe AlAT i AspAT nieznacznie podwyższone: ALAT – 108 U/l (20-107), AspAT 48 U/l (6-44);
• poziom T4 znacznie podwyższony – 14,1 µg/dl (1-3);
• poziom fT4 – 4,4 ng/ml (1-3).
Nieznacznie podwyższony poziom AlAT i AspAT najprawdopodobniej związany był z nasileniem się objawów nadczynności tarczycy. Dodatkowo wzmogły się objawy „nocne”, typu wokalizacja. Kot potrafił w środku nocy przez 2 godziny miauczeć. Nasiliło się również ziajanie.
Biorąc pod uwagę wszystkie możliwe przyczyny spadku formy kota podczas stosowania Metizolu, postanowiono po tygodniowej przerwie zastosować lek ponownie, ale w znacznie mniejszej dawce, tzn. 1/8 tab. 2 x dziennie. Dodatkowo włączono karmę Hill’s y/d, osłonowo na wątrobę Biohepanex forte 1 kaps. dziennie.
W kolejnym badaniu krwi oznaczono tylko poziom T4, gdyż wg właścicielki stan kota, zwłaszcza jego zachowanie w nocy, zdecydowanie się poprawił – sporadyczne wokalizacje i nadaktywość w nocy, brak apatii i wymiotów.
Wynik badania T4 (10,8 µg/dl) skłonił do pozostawienia Metizolu w dawce 1/8 tab. 2 x dziennie i karmy Hill’s y/d. Ustalono kolejne, pełne badanie kontrolne po kolejnych 4 tygodniach. Wynik badania poziomu T4 – 7,8 µg/dl, ogólne samopoczucie kota dobre.
PODSUMOWANIE
Nadczynność tarczycy jest bardzo powszechnym zaburzeniem endokrynologicznym u kotów, zwłaszcza geriatrycznych. W związku z tym istotne jest wykonywanie kontrolnych badań poziomu hormonów tarczycy w celu szybszego zdiagnozowania pacjenta i zastosowania odpowiedniego leczenia. Wcześnie postawiona diagnoza przyczynia się do zwiększenia skuteczności terapii.
Piśmiennictwo:
1. Rijnberk A., Kooistra H.S.: Kliniczna endokrynologia psów i kotów. Galaktyka, Łódź 2011.
2. Horzinek M.C., Lutz H., Schmidt V.: Praktyka kliniczna: koty. Galaktyka, Łódź 2008.
3. Seminarium na temat zaburzeń endokrynologicznych u kotów, Provet AG i Laboklin.
4 Dokumentacja Gabinetu Felican-Vet.
Autor:
lek. wet. Marzena Zmarlak
Gabinet weterynaryjny Felican-Vet, Warszawa
Zdjęcia:
Z archiwum autorki
Streszczenie:
Nadczynność tarczycy jest najczęstszą endokrynopatią występującą u kotów. Dotyczy ona głównie zwierząt w starszym wieku. Średni wiek kota, w jakim występuje jednostka chorobowa, to 12-13 lat. U kotów poniżej 10 roku życia występuje bardzo rzadko (mniej niż 6% populacji), najczęściej chorują osobniki powyżej 7 roku życia. Najczęstsze objawy to przede wszystkim utrata masy ciała (tłuszczu i mięśni) – w 95-98% przypadków – i zwiększona chęć do pobierania pokarmu (70-80%). U około 70% kotów występuje gruczolakowaty przerost obu płatów tarczycy.