Predyspozycje do chorób u psów ras TTB

Rasy TTB – terriery typu bull

Rasy TTB – terriery typu bull – należą do grupy 3, sekcji 3 wg klasyfikacji FCI. Zaliczamy do nich:
• american staffordshire terriera,
• bulteriera, miniaturowego,
• bulteriera,
• staffordshire bull terriera.

Poza FCI istnieje kilka ras TTB niezrzeszonych w FCI, np.: american pit bull terrier, american bully, irish staffordshire terrier czy gull terrier (pakistani bull terrier). Terriery typu bull powstały poprzez krzyżowanie terrierów angielskich, już nieistniejących jako rasa – black and tan terriera i english white terriera – oraz buldogów. Były to psy stworzone i hodowane do walk, po tym jak w Wielkiej Brytanii zakazano walk psów z bykami. Łączą siłę, wytrwałość, wysoki próg bólu buldogów z czujnością, ciętością i zwinnością terrierów. Historia powstania tej grupy psów jest fascynująca, czytelników odsyłamy do odpowiedniej literatury.

American staffordshire terrier

Zdecydowanie najpopularniejszą wśród ras TTB jest american staffordshire terrier, popularny amstaff i psy w typie. Są to zwierzęta odważne z natury, silne, ale również przyjacielskie i lojalne. Żyją stosunkowo długo, średnio 12-14 lat, zdarzają się osobniki dożywające 18 lat.

Choroby dziedziczne american staffordshire terrier – amstaff

1. Dysplazja stawów biodrowych oraz dysplazja stawów łokciowych

Wg OFA amstaffy są na dość wysokim, 23. miejscu pod względem częstości zachorowań na dysplazję stawów biodrowych oraz na 17. miejscu pod względem zachorowań na dysplazję stawów łokciowych. Jest to oczywiście podyktowane budową obręczy barkowej u tej rasy oraz dość szeroką klatką piersiową, preferowaną we wzorcu rasy.

2. Zwichnięcie rzepki

Występuje rzadko, wada dziedziczona, poligeniczna, jej wystąpienie zależy oczywiście także od trybu życia, kątowania tylnych kończyn, żywienia i eksploatacji treningowej. Wg OFA amstaffy plasują się na dalekim, 98. miejscu pod względem występowania tej choroby.

3. Ataxia – cerebellar ataxia – NCL-A

Choroba warunkowana mutacją genu, dziedziczona autosomalnie recesywnie. Objawy pojawiają się zazwyczaj między 3, a 5 rokiem życia. Należą do nich: trudności w utrzymaniu równowagi i pokonywaniu zakrętów, upadki podczas kręcenia głową, trudności w pokonywaniu wzniesień, schodów oraz w schodzeniu z góry. W miarę postępów choroby zwierzęciu coraz trudniej kontrolować ruchy ciała, najczęściej poddawane jest eutanazji, kiedy nie jest się w stanie poruszać. Należy różnicować ataksję z porażeniami i niedowładami. Zwierzę chore na ataksję ma zachowaną pracę mięśni oraz masę mięśniową, nie ma natomiast zachowanej koordynacji. Ruchy są chwiejne, niepewne, pies często wykazuje chwiejność już w statyce, kończyny są szeroko rozstawione.

Dziedziczna ataksja to stan rozległego zwyrodnienia móżdżku, abiotrofii. Podczas gdy objawy wynikające z dziedzicznej ataksji mogą wskazywać na choroby lub problemy, wpływające na móżdżek, to ta choroba charakteryzuje się określonym porządkiem i szybkością pojawiania się objawów. Po pierwsze, pies zachowuje się nieco niezgrabnie i może kołysać się lub chwiać od czasu do czasu. Niezdarność nasila się wraz z postępem choroby i wkrótce pies ciągle się przewraca, traci równowagę nawet przy potrząsaniu głową. Można również obserwować oczopląs i szybkie, nieskoordynowane ruchy głowy, chodzenie staje się znacznie trudniejsze; utrata masy ciała występuje często u psów cierpiących na NCL-A. Objawy zazwyczaj nie pojawiają się u psów poniżej dwóch lat.

Histopatologicznie u badanych zwierząt wykryto ubytek komórek Purkinjego w móżdżku i ścieńczenie warstwy ziarnistej. W dalszych badaniach okazało się, że utrata komórek nerwowych i podściółki nastąpiła także w jądrach wzgórza. W przeprowadzonych sekcjach móżdżek makroskopowo był znacznie mniejszy niż u zdrowych osobników (fot. 1). Zmiany wykazano również, porównując obrazy MRI móżdżku psów chorych i zdrowych.

Jak rozwija się choroba, nie jest dokładnie poznane. Każdy chory osobnik wykazuje inne tempo nasilania się symptomów, diagnoza opiera się na wywiadzie (rasa psa niezależnie od tego, czy jest to pies z rodowodem, czy w typie – musiał mieć przecież amstaffy wśród przodków – oraz wiek wystąpienia objawów i ich powolne narastanie mimo leczenia), badaniu klinicznym, neurologicznym i MRI mózgu w celu wykazania zmian. W badaniu morfologicznym czy biochemicznym krwi zmian nie wykazano poza nieznacznie podwyższonymi poziomami białka całkowitego.

W 2008 roku opracowany został test DNA pozwalający na wykrycie obecności zmutowanego genu odpowiedzialnego za rozwój choroby, test został opatentowany przez francuskie laboratorium Antagene – do badania potrzebny jest wymaz ze śluzówki bądź krew czy nasienie.

Możliwe są 3 statusy pod względem genetycznym – czysty (clear), nosiciel (cartier) i chory (affected). Psów nie trzeba badać jedynie przy kojarzeniu dwóch czystych osobników, przy czym jest to tzw. clear by parentage – kiedy obydwoje są wolni od choroby.

O ile w środowisku polskich hodowców zrzeszonych w ZKwP udało się opanować tę chorobę, psy są regularnie badane w przypadku pochodzenia od rodziców nosicieli, wobec czego odsetek nosicieli regularnie spada, a psów affected praktycznie nie spotyka się, o tyle w środowisku hodowców w USA szacuje się, że nosicielami nadal jest ok. 30-40% przedstawicieli rasy. Nie mówiąc już o hodowcach-amatorach z Polski, rozmnażających psy bez badań i bez znanej przeszłości – psy prawdopodobnie affected są usypiane po wystąpieniu dziwnych, neurologicznych objawów, po wydaniu na świat kilku miotów, których statusy są nieznane.

4. Hiperurykozuria

Zwiększone wydalanie kwasu moczowego to schorzenie powodowane przez autosomalną recesywną mutację genu SLC2A9, które powoduje kamicę moczową, u samców na tym tle zdarzają się zatkania cewki moczowej. Odsetek nosicieli genu w populacji szacuje się na 3,17%, dostępny jest test na obecność uszkodzonego genu. W praktyce schorzenie to występuje rzadko dzięki eliminacji chorych i nosicieli z hodowli.

Predyspozycje do chorób u american staffordshire terrier

1. Schorzenia endokrynologiczne

Niedoczynność tarczycy – podwyższone ryzyko zachorowania na dziedziczne autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, odpowiednik choroby Hashimoto u ludzi. Średnia dla wszystkich ras wg badań amerykańskich wynosi 7,5%, dla amstaffów ten wskaźnik to aż 14,6% w badaniach Michigan State University, natomiast wg OFA amstaffy są na 29. miejscu ze średnią 6,6% populacji. W Polsce choroba występuje rzadko, być może z powodu niskiej wykrywalności.

W tab. 1. przedstawione zostały statystyki Louisiana State University z czerwca 2015 roku.

2. Okulistyka

Dwurzędowość rzęs – prowadzi do wtórnych owrzodzeń rogówki.

PPM (przetrwała błona źrenicza) – pozostałość po połączeniach w trakcie życia płodu. Połączenia z rogówką i soczewką mogą prowadzić do zaburzeń widzenia, psy z takimi wadami nie powinny być kierowane do hodowli.

Dysplazja siatkówki – bardzo rzadko występujące schorzenie, niemniej jednak zanotowano parę przypadków, badanie w tym kierunku nie jest wymagane.
Katarakta – katarakta dziedziczna zazwyczaj rozwija się do 1 roku życia, do 3 roku życia skutkuje całkowitą ślepotą, prawdopodobnie model dziedziczenia jest autosomalny recesywny; oczywiście osobniki ze stwierdzoną chorobą nie powinny być używane w hodowli.

PRA – tak jak u wielu innych ras amstaffy mogą zachorować na postępujący zanik siatkówki prowadzący do ślepoty, niestety nie zidentyfikowano jeszcze modelu dziedziczenia i genu powodującego chorobę.

3. Choroby układu ruchu

Zerwanie więzadła krzyżowego – co ciekawe, urazy układu ruchu, głównie mięśni, więzadeł i ścięgien, występują powszechnie w populacji amstaffów. Najprawdopodobniej wynika to ze znacznego przeciążenia układu – wiele z tych psów trenowanych jest do agility, pullingu. Mimo odpowiedniej diety i suplementów typu glukozamina, MSM, kolagen, chondroityna częste są zerwania i przeciążenia. TTB znane są z niezwracania uwagi na ból i dyskomfort, wobec czego to w gestii opiekuna leży decydowanie, kiedy przerwać trening czy zabawę, aby nie doszło do urazu. Zerwania występują najczęściej u młodych psów, zanotowano większą predyspozycję u zwierząt kastrowanych.

4. Schorzenia układu krążenia

Schorzenia serca są warunkowane poligenicznie, brak jednoznacznych markerów genetycznych, u zwierząt wartościowych powinno się wykonywać badanie echokardiograficzne w kierunku najczęściej występujących wad, tj. zwężenie pnia płucnego, podzastawkowe zwężenie aorty oraz coraz częściej stwierdzane wypadanie płatka zastawki dwudzielnej. W porównaniu do innych ras TTB amstaffy rzadko zapadają na schorzenia układu krążenia, wg OFA są na 17. miejscu wśród wszystkich ras, ze średnią 1,2% zapadalności.

5. Schorzenia dermatologiczne

Dermatoza spowodowana działaniem promieni słonecznych – najczęściej zmiany występują na grzbiecie i na brzuchu u psów ze słabym pigmentem, jasną sierścią. Wśród zmian notuje się wyłysienia, rumień, łupież, krosty, zaskórniki oraz szereg innych powodujących hiperplazję, para- oraz ortokeratozę – w odpowiedzi na przedłużoną ekspozycję na promienie UV. Zmiany te mogą przerodzić się w raka płaskonabłonkowego.

Oprócz tego: rozszczep podniebienia, wnętrostwo, zaburzenia kompulsywne typu gonienie za ogonem, kamica cystynowa, głuchota, nużyca na skutek spadku odporności, przetrwały przewód tętniczy, syndrom Wobblera oraz rybia łuska.

Wśród polskich hodowców, opiekunów i miłośników najczęściej zgłaszanym schorzeniem była zdecydowanie alergia, głównie pokarmowa, ponadto urazy narządów ruchu oraz tłuszczaki, które potrafiły urosnąć do sporych rozmiarów. W przypadku nowotworów należy pamiętać, aby badać histopatologicznie guzy, amstaffy mają tendencję do bardzo szybkich i agresywnych wznów nowotworowych. Wśród nowotworów dotykających rasę najczęściej notuje się naczyniaki, mastocytoma, u młodych zwierząt histiocytoma, zwłaszcza u psów jasnych, błękitnych, ze słabym pigmentem.

Bulteriery

Bulterier powstał przez krzyżowanie bulldogów z white english terrierem, był także outcrossowany z hiszpańskim pointerem dla zwiększenia wymiarów, natomiast miniaturowy bulterier ma w sobie krew hiszpańskiego terriera, nie był stworzony do walk, lecz jako niemniej zaciekły pies stróżujący. Są to psy bardzo dominujące i uparte, potrzebują dużo uwagi i ruchu, w przypadku zaniedbań bardzo szybko się nudzą.

Największym problemem bulterierów jest stosunek masy do wielkości psa, cierpi na tym głównie układ krążenia, a następnie nerki. W przypadku badań echokardiograficznych wg badaczy rasy (O’Leary) należy stosować wartości parametrów specyficzne dla bulterierów. W badaniach zdrowych osobników zauważono, że mają zazwyczaj grubszą ścianę lewej komory, mniejszy przekrój aorty oraz większe wartości przepływu przez aortę. Powoduje to błędne diagnozy przerostu lewej komory oraz zwężenia przepływu.

Choroby dziedziczne Bulterierów

1. Choroby układu ruchu

Dysplazja stawów biodrowych – wg amerykańskiego OFA około 6,7% populacji jest dotknięta dysplazją. Rasa ujęta jest na 129. miejscu pod względem częstości występowania tego schorzenia, natomiast jeśli chodzi o dysplazję stawów łokciowych, status populacji jest nieznany, co nie znaczy oczywiście, że choroba nie występuje.

Zwichnięcie rzepki – zdarza się u 2,4% populacji, wg OFA bulteriery są na
59. miejscu w rankingu zachorowań.

2. Choroby nerek

Wśród bulterierów wyróżniamy trzy główne, dziedziczne schorzenia nerek. Pierwszym z nich jest dysplazja kłębuszków nerkowych – choroba uwarunkowana genetycznie, ujawniająca się w dość młodym wieku – od 3 do 7 tygodni – nieuleczalna, powodująca ostrą niewydolność nerek, można jedynie próbować poprawić komfort życia psa i oczywiście wykluczyć go z dalszej hodowli.

Następnym schorzeniem jest dziedziczna przewlekła choroba nerek, inaczej nefropatia rodzinna. Ujawnia się niestety nieco później, od 2 roku życia, jest to największy problem w hodowlach, gdyż po takim czasie chore psy zdążą już rozpocząć karierę hodowlaną i przekazać swoje geny potomstwu. Psy nią dotknięte powinny być zdecydowanie eliminowane z hodowli, toteż nie należy czekać na wystąpienie pierwszych objawów choroby, a badać psy przed dopuszczeniem do hodowli. Nie znaczy to w żadnym wypadku, ze nie należy badać psów, które z rozmaitych przyczyn nie będą używane w hodowli. Warto regularnie badać mocz pod kątem UP/C, u osobników hodowlanych nawet co pół roku. U bulterierów wynik poniżej 0,3 jest prawidłowy. W przypadku powtarzających się wyników powyżej 0,3 należy wdrożyć dalszą diagnostykę i leczenie.

W niektórych liniach bulterierów nerki są bardzo małe i słabo rozwinięte, w innych liniach już w młodym wieku psy mają tendencję do zachorowań na kłębuszkowe zapalenie nerek, co skutkuje niewydolnością. W instytucie badawczym w Puławach trwają badania nad wyizolowaniem genów odpowiedzialnych za choroby nerek u bulterierów i tym samym stworzeniem wiarygodnych testów DNA wykrywających te poważne dziedziczne choroby w młodym wieku.

Trzecie schorzenie – zespół policystycznych nerek, inaczej wielotorbielowatość nerek – jest dość łatwe do diagnozowania, wystarczy badanie USG. Często wada ta połączona jest z chorobami zastawek. Choroba dziedziczona w sposób autosomalny dominujący – w obrazie USG cysty nerek różnej wielkości aż do 2,5 cm, mogą występować zarówno w obrębie kory, jak i rdzenia. Powodują niewydolność nerek.

3. Inne schorzenia

Letalne acrodermatitis – choroba dziedziczona autosomalnie recesywnie. Młode chore osobniki wykazują zahamowanie wzrostu, spłaszczone palce, trudności z jedzeniem, zmiany skórne na twarzy i kończynach, u starszych psów występują zanokcica, schorzenia paznokci i hiperkeratoza poduszek – objawy przybierają na sile u psów powyżej 6 miesiąca życia. Mediana przeżycia przy intensywnej opiece wynosi ponad 7 miesięcy. Choroba ma podobne objawy do dermatozy z niedoboru cynku, jednak eksperymentalne leczenie w tym kierunku nie przyniosło poprawy (fot. 4).

Predyspozycje do chorób u Bulterierów

1. Choroby dermatologiczne

AZS i APZS – bulteriery, niezależnie od umaszczenia, wykazują niezwykłą wrażliwość na ukąszenia pcheł i inne alergeny. Zaledwie jedna pchła może być przyczyną licznych „hot spotów”. Z powodu zmniejszonego odczuwania bólu przez tą rasę psy potrafią rozdrapać skórę do głębokich ropiejących ran. Wg różnych statystyk aż do 25% populacji wykazuje taką nadwrażliwość. Podobnie jak amstaffy o jasnym pigmencie, tak i bulteriery wykazują skłonność do zapaleń skóry na tle ekspozycji na promienie UV. W naszym klimacie zdarza się to rzadko ze względu na niskie nasłonecznienie. Natomiast bolączką psów w Polsce jest zapalenie przestrzeni międzypalcowych. Często powikłane jest to nieustannym i natarczywym wylizywaniem swędzących miejsc, co tylko pogarsza chorobę. W rezultacie powstaje brązowe przebarwienie. Na powstanie zapalenia przestrzeni międzypalcowych ma wpływ kilka czynników – wilgotność, pora roku, odporność skóry oraz determinacja opiekuna. Często występują zapalenia mieszków włosowych lub czyraczność na nosie oraz na brodzie. Wśród bardzo rzadko diagnozowanych schorzeń zdarza się rybia łuska i niedobory cynku u szczeniąt, których nie należy mylić z letalnym acrodermatitis.

Nużyca – skłonność genetyczna, choroba rozwija się na skutek niskiej odporności. U bulterierów obserwuje się statystycznie 2 razy większe ryzyko zachorowania.

2. Głuchota

U bulterierów jest spuścizną po dolewie krwi dalmatyńczyków. Istniały rozbudowane programy w hodowlach amerykańskich mające na celu wyeliminowanie problemu wrodzonej głuchoty u białych bulterierów, gdyż uważano, że gen białego umaszczenia związany był z genem powodującym głuchotę. Zaniedbano jednak badanie i eliminowanie głuchoty wśród populacji psów kolorowych, gdzie choroba ta występowała rzadko, a po badaniach okazało się, że w populacji psów powyżej 4 lat głuchych choć na jedną stronę było aż 25%. Badania przeprowadzano w szczenięctwie, sprawdzając reakcję na dźwięki i imiona i eliminując psy podejrzane o głuchotę z puli genowej.
Po dokładniejszym badaniu, tj. badaniu BAER, okazało się, że psy o kolorowym umaszczeniu są dotknięte w niemal równym stopniu głuchotą co psy białe – psy kolorowe mogą być głuche, nawet jeśli ich rodzice słuch mieli bez zarzutu. Powstał cały program badawczy, nazwany imieniem wiernej białej głuchej bulterierki, która czekała porzucona na swego opiekuna kilkanaście lat w porcie na Alasce. Nazywała się Patsy Ann. Ustalono, że głuchota występowała przede wszystkim u szczeniąt po białych psach lub po kolorowych psach mających białych ojców. Tak więc nie dość, że obciążenie to przenosiłoby się głównie przez białe zwierzęta, to jeszcze w jakimś stopniu byłoby sprzężone z płcią. Wiadomo już, że użycie w hodowli psów kolorowych po jednym z białych rodziców wiąże się z ryzykiem wystąpienia i przekazania głuchoty dużo większym, niż szacowano do tej pory. Program Patsy Ann, oprócz ustalania mechanizmu dziedziczenia głuchoty wrodzonej u bulterierów, wykrył także objawiające się dość późno upośledzenie słuchu, prowadzące do kompletnego zaniku funkcji słuchu, a niebędące zaburzeniem wrodzonym, lecz tylko dziedzicznym.

Głuchota wrodzona jest jednym z głównych czynników powodujących zachowania agresywne – psy głuche od urodzenia nie uczą się reagować na protesty rodzeństwa i innych psów w trakcie zabawy, podczas podgryzania. Nie są w stanie wytworzyć mechanizmów samokontrolujących i tym samym w dorosłym życiu nie wiedzą, kiedy i dlaczego należy przestać atakować.

3. Zaburzenia behawioru – neurologiczne

Obecnie istnieją trzy znane zaburzenia zachowania bulterierów, nie są one uznane za dziedziczne.

Przede wszystkim zaburzenie obsesyjno-kompulsywne w postaci gonienia za ogonem. Łagodna forma schorzenia ma postać nadmiernego interesowania się ogonem z powodu nudy lub stresującego wydarzenia. Bardziej zaawansowana postać prowadzi do ataku mogącego trwać nawet kilka godzin non stop, pies zaczyna wykazywać objawy od 6 miesiąca życia. Traci zainteresowanie otoczeniem, nie je, nie pije, próby przerwania ataku kończą się niepowodzeniem, w takim przypadku opiekun może zostać zaatakowany. W literaturze angielskiej to zjawisko nazywa się spinning. Próby amputacji ogona w celu przerwania zaburzenia zawiodły, badacze zaczęli uważać je za rodzaj ataku padaczkowego. Próby leczenia fenobarbitalem w połączeniu z innymi lekami dały dość dobre efekty, można stosować klomipraminę lub fluoksetynę, około 3/4 psów reaguje pozytywnie.

Drugim w kolejności zaburzeniem jest pica – obsesyjne zjadanie przedmiotów z ziemi – mogą to być kamienie, patyki, skarpetki, wszystko to, co bulterier znajdzie i co mu się spodoba. Powoduje niedrożności przewodu pokarmowego, owrzodzenia żołądka, zapalenia w obrębie jamy ustnej, czasem zęby starte są aż do miazgi. Można stosować przysmaki bądź gryzaki, w ostateczności zamykać psa w kennelu, a na spacerze czy pod nadzorem opiekuna stosować specjalne metalowe kagańce.

Trzecim najpoważniejszym zaburzeniem są epizody nagłej wściekłości. Mechanizm powstania nie jest jeszcze wyjaśniony i tym samym brak skutecznego leczenia. Najczęstszą formą jest waking SOA (waking sudden-onset agression), kiedy normalny, łagodny pies w momencie przebudzenia ze snu atakuje wszystko, co napotka na swojej drodze. Bulterier w ataku szału jest bardzo niebezpieczny, może dotkliwie zranić członków własnej rodziny. Niektórzy opiekunowie donoszą o swoistej „aurze” przed wystąpieniem ataku. Kilka przypadków ataku wściekłości pojawiało się u psów ze spinningiem, wraz z postępem choroby. Rokowanie w takim przypadku jest niepomyślne, natomiast ważne jest, aby nie mylić agresji dominacyjnej z tym zaburzeniem – nie da się go skorygować przez terapię behawioralną, jest to schorzenie neurologiczne, najczęściej kończy się eutanazją zwierzęcia.

Oprócz tego podejrzewa się występowanie dziedzicznej padaczki u bulterierów, ataki występują najczęściej od 6 do 18 miesiąca życia. Można oczywiście trzymać je na lekach przeciwdrgawkowych, jednak chore psy dożywają do 2 lat od wystąpienia pierwszych ataków.

4. Choroby okulistyczne

PPM (przetrwała błona źrenicza) – występuje u około 7,8% populacji.

Pierwotne zwichnięcie soczewki – spowodowane nieprawidłowym podwieszeniem soczewki, która przemieszczając się, prowadzi do zwiększenia ciśnienia śródgałkowego i tym samym do jaskry. W porównaniu do innych ras prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia u bulterierów jest
65 razy większe. W Polsce nie zgłaszano wielu przypadków.

Katarakta – szacuje się, że występuje u ok. 4% populacji.

Dysplazja siatkówki – może prowadzić do odwarstwienia, dotyczy mniej niż 2% populacji zbadanej w latach 2000-2005. Degeneracja ciała szklistego poprzez upłynnienie również przyczynia się do odwarstwienia siatkówki.

Inne schorzenia oczu występujące u bulterierów dotyczą głównie powiek: entropium, ektropium, mała szpara powiekowa, wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki oraz KCS; choroby spowodowane są specyficzną budową czaszki.

5. Choroby układu krążenia

U bulterierów choroby serca to schorzenia wrodzone manifestujące się głównie dusznością i brakiem energii, są to najczęściej nieprawidłowości rozwojowe, czasami da się te zmiany wysłuchać już u młodych zwierząt i skierować je na odpowiednie badania, zanim rozwiną się obrzęk płuc, niewydolność serca i nastąpi zgon. Psy bez objawów najlepiej badać kontrolnie od 2 roku życia – RTG klatki piersiowej w dwóch projekcjach, EKG oraz badanie echokardiograficzne. Oczywiście chore psy należy eliminować z hodowli.

• LVOTO – stenoza zastawki mitralnej/wrodzone zwężenia drogi odpływu lewej komory serca. Wady te występują ze zwiększoną częstotliwością u bulterierów, zaleca się wykonanie badania echokardiograficznego. Zmiany patologiczne obejmują pogrubione, guzowate i sztywne zastawki mitralne z krótkimi, pogrubiałymi, połączonymi ze sobą strunami ścięgnistymi. Gąbczaste zwyrodnienie zastawek, miażdżyca małych naczyń w mięśniu sercowym oraz zwłóknienie elementów przewodzących mięśnia to typowe zmiany histopatologiczne znajdowane w sercach chorych osobników. Podejrzewa się związek tego schorzenia z występowaniem wielotorbielowatości nerek u bulterierów.
• Stenoza aorty – objawy kliniczne tej choroby to omdlenia, nietolerancja wysiłkowa, szmery sercowe. W obrazie USG widoczne pogrubiałe bądź sztywne płatki zastawek oraz podwyższenie prędkości przepływu. Wiele bulterierów ma jednocześnie stenozę zastawki mitralnej.

Ważne jest wykonanie badania echokardiograficznego u zwierząt przeznaczonych do hodowli przed dopuszczeniem ich do rozrodu wraz z wydaniem odpowiedniego certyfikatu. Takie badanie wykonuje się u zwierzęcia dorosłego, które osiągnęło docelową masę ciała – zazwyczaj między ukończeniem 1 i 2 roku życia, chyba że wcześniej istnieje wskazanie ku temu na podstawie przeprowadzonego badania klinicznego i objawów wskazujących na chorobę układu krążenia.

6. Inne schorzenia

• Niedoczynność tarczycy – podobnie jak u amstaffów, jest to dziedziczna niedoczynność tła autoimmunologicznego, występuje u ok. 7% populacji.
• Wśród chorób rzadziej występujących odnotowuje się odwrócone kły – kły na żuchwie mają koniuszek zwrócony kaudalnie i ranią podniebienie twarde oraz dziąsła w pobliżu kłów szczękowych (fot. 6).
• Dość często zdarzają się wady typu rozszczep częściowy lub kompletny podniebienia, przepukliny pępkowe, wnętrostwo, zatrzymane zęby mleczne, prognatyzm, czyli nadmierne wysunięcie żuchwy lub szczęki.
• Inne choroby występujące u tej rasy to: głębokie ropne zapalenie skóry, jałowa oddzielająca martwica chrzęstno-kostna – OCD – głównie stawu skokowego i kolanowego u młodych, na ogół półrocznych zwierząt, PRA, paraliż krtani, oderwanie guzowatości kości piszczelowej, a także zespół Waardenburga łączący białą maść, błękitne oczy oraz głuchotę.
• Bulteriery rzadko zapadają na nowotwory, z reguły są to mastocytoma oraz nowotwory skóry – rak płaskonabłonkowy powstający przy nadmiernej ekspozycji na promienie UV.

Bulterier miniaturowy

Rasa zarejestrowana w AKC (American Kennel Club) w 1991 roku. Wywodzi się z bulterierów, w pracy nad nią dążono do miniaturyzacji. Nie są to psy walczące, to dobrzy stróże, odważni i zacięci. Żyją równie długo co bule standardowe, ok. 12-13 lat.

Choroby dziedziczne bulterierów miniaturowych

Niestety bulteriery miniaturowe przejęły wiele chorób standardowych bulterierów, głównie dziedziczne choroby nerek, największe znaczenie ma tutaj często diagnozowane PKD – wielotorbielowatość nerek.

Wśród chorób dziedzicznych, oprócz rzadko występujących dysplazji bioder, łokci i zwichnięć rzepki, najważniejszym schorzeniem jest pierwotne zwichnięcie soczewki warunkowane autosomalnie recesywnie. We wrześniu 2009 r. odkryto mutację genu odpowiedzialnego za to schorzenie, od tego czasu dostępne są testy genetyczne. Ryzyko względem innych ras jest ok. 48 razy większe, wg badań amerykańskich od 4% do 6,3% populacji choruje na PLL, powikłania w postaci jaskry ma 3,8% psów. Psy homozygoty pod względem genetycznym pierwsze objawy choroby wykazują między 4 a 8 rokiem życia – w szczycie aktywności hodowlanej – z tego też względu minibulteriery kierowane do hodowli powinny być pod tym kątem przebadane. Wg różnych szacunków w populacji na terenie USA ok. 50% osobników to nosiciele, 13% psów jest chorych, na terenie Niemiec choruje 4-5% psów. W Polsce populacja miniaturowych bulterierów dopiero rośnie, na razie nie ma odpowiednich statystyk odnośnie do występowania PLL.

Predyspozycje do chorób u bulterierow miniaturowych

• Przetrwała błona źrenicza – aż 11% psów chorych wg badań amerykańskich.
• Dystrofia rogówki – następuje obrzęk przez zanik wewnętrznej warstwy rogówki, co skutkuje zapaleniem rogówki i zaburzeniami widzenia, występuje rzadko, dotyczy mniej niż 2% populacji. Degeneracja ciała szklistego poprzez upłynnienie również przyczynia się do odwarstwienia siatkówki, podobnie jak dzieje się to u bulterierów.
• Katarakta przedniej komory i punktowa katarakta torebki – występują u około 1% populacji.
• LVOTO – tak jak u bulterierów standardowych, Amerykański Klub Bulterierów Miniaturowych zaleca wyeliminowanie z hodowli psów z wynikami przepływu większymi niż 2,2 m/s oraz z anatomicznymi defektami widocznymi w badaniu echokardiograficznym.
• Wśród minibulterierów również zdarzają się problemy behawioralne typu gonienie za ogonem i spinning, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy oraz głuchota dziedziczna – na szczęście tylko 3,8% przebadanej populacji wykazuje jedno- lub obustronną głuchotę.

Staffordshire bull terrier

Stafforshire bull terriery, zwyczajowo „stafiki”, to psy wyhodowane z buldogów i mastiffów na przynęty dla byków i niedźwiedzi, po skrzyżowaniu z nieistniejącymi już angielskimi terrierami powstał pies walczący, a także łapiący szczury. Stafiki, tak jak psy wywodzące się z tej rasy, nazywane są dziecięcymi niańkami – są doskonałymi stróżami domu i dzieci. To małe psy osiągające w kłębie maksymalnie 40 cm, a ich waga nie przekracza 17 kg, co powoduje, że sprawiają wrażenie masywnych.

Choroby dziedziczne staffordshire bull terrier

• Dysplazja bioder i łokci – dość rzadko spotykana, dysplazja bioder została wykryta u ok. 17% stafików wg źródeł amerykańskich (54. miejsce wg OFA), natomiast dysplazja łokci – 16% i wysokie, 15. miejsce w rankingu OFA.
• Młodzieńcza dziedziczna katarakta (HC) – mechanizm dziedziczenia tej choroby jest autosomalny recesywny. Zaćma dziedziczna to choroba przewlekła, rozwijająca się latami. Pierwsze objawy pojawiają się u młodych psów, zazwyczaj przed 1 rokiem życia, i dotyczą najczęściej obu oczu, prowadząc do całkowitej ślepoty pomiędzy 2 a 3 rokiem życia. Obecnie metodą z wyboru w leczeniu zaćmy jest zabieg usunięcia zmętniałej soczewki. Istnieje możliwość przetestowania psa na obecność niekorzystnych genów recesywnych warunkujących HC. Formularze dostępne na stronie: www.aht.org.uk. Statystycznie w populacji około 2% psów jest chorych.
• L2HGA (L-2-hydroxyglutaric aciduria) – autosomalna recesywna, neurometaboliczna choroba, charakteryzująca się podniesionym poziomem kwasu L-2-hydroskyglutarowego w moczu, osoczu i płynie mózgowo-rdzeniowym. Objawy kliniczne w tym schorzeniu ujawniają się zazwyczaj między 6 a 12 miesiącem życia, czasem wykazywane są już przez kilkudniowe szczenięta, część psów zaczyna chorować po 3-4 roku życia. Do objawów należą: ataki padaczkowe, chwiejny krok, ataksja, drżenia kończyn, sztywność kończyn po wysiłku bądź podnieceniu oraz zmieniony behawior, dezorientacja, demencja, drżenia głowy, wykazywanie nieposłuszeństwa, uporczywe patrzenie w jeden punkt – nie są to oczywiście objawy patognomiczne dla tej jednostki. Czasem choroba narasta powoli, w przeciągu miesięcy pojawiają się kolejne objawy, niekiedy w krótkim czasie psy nie są zdolne do normalnego funkcjonowania.
  Po raz pierwszy choroba została zdiagnozowana u ludzi w 1980 roku, u psów w 2003 u sześciu stafików, do tej pory nie zostało opracowane skuteczne leczenie.
• Zwichnięcie rzepki – schorzenie dziedziczone poligenicznie, powoduje kulawiznę i zwyrodnienie stawu kolanowego. Wg OFA stafiki są na 11. miejscu wśród przebadanych psów – wszystkie osobniki były zdrowe.

Predyspozycje do chorób staffordshire bull terrier

1. Choroby okulistyczne

• PPM (przetrwała błona źrenicza) – około 1,2% populacji wykazuje tę wadę.
• Przetrwałe hiperplastyczne pierwotne ciało szkliste (PHPV) – wrodzona wada rozwojowa wpływająca na rozwój i regresję tętnicy ciała szklistego. W wyniku tego może rozwinąć się wtórnie zaćma albo krwotoki wewnątrzsoczewkowe. Mechanizm dziedziczenia nieznany, także częstość występowania nie jest zbadana.
• Ektopowe rzęsy – nieprawidłowo umieszczone rzęsy, drażniące rogówkę i spojówki. Wtórnie powodują wrzody rogówki. Wg badań około 10% staffordshire bull terrierów ma tę wadę.

2. Choroby układu oddechowego

• Kompleks brachycefaliczny – długie miękkie podniebienie, hipoplastyczna tchawica, zwężone nozdrza, wywinięte kieszonki krtaniowe. Powoduje duszność, zaburzenia oddychania, zapaść, a nawet śmierć. Często ma podłoże behawioralne. Częstość występowania niewielka – ok. 5,5% wg badań australijskich.
• Wrodzony paraliż krtani – w Wielkiej Brytanii dość rozpowszechniona wada, pierwsze objawy występują w wieku 4-6 miesięcy. Do symptomów należą: zmiana głosu, chrypa, nietolerancja wysiłkowa, kaszel, duszność, sinica, zapaść, wymioty, dławienie i świsty. Model dziedziczenia nieznany.
• Przewlekłe zwłóknienie płuc – powoduje postępujący przewlekły kaszel, duszność i tachypnoe w ciągu kilku miesięcy lub lat. Reakcja na leczenie sterydem różna, także po dołączeniu leków rozszerzających oskrzela. Dość częsta choroba wśród młodych i dorosłych stafików, aczkolwiek model dziedziczenia nie został jeszcze poznany.

3. Inne schorzenia

• Niedoczynność tarczycy – podobnie jak u amstaffów i bulterierów jest to dziedziczna niedoczynność tła autoimmunologicznego, częstość występowania nieznana.
• PDH – przysadkowy hiperadrenokortycyzm – większość chorych osobników to samice w średnim wieku – ok. 60%.
• Oderwanie guzowatości piszczelowej – pourazowe oderwanie u młodych, najczęściej półrocznych psów. Występuje u 3,3% staffordshire bull terrierów, które stanowią 85% wszystkich odnotowanych przypadków.
• Stafiki, mimo że są drobnej postury, często chorują na panosteitis, młodzieńcze zapalenie kości, zazwyczaj występujące u ras dużych i olbrzymich.
• Uogólniona młodzieńcza nużyca – występuje w przypadku znacznego spadku odporności i nadmiernego namnożenia nużeńców w mieszkach włosowych, objawami są świąd, zapalenie i łysienie. Stafiki w stosunku do innych ras mają 17 razy większe szanse na zachorowanie.
• Dysplazja mieszków włosowych – powoduje łysienie, głównie boków ciała, objawy występują między 2 a 4 rokiem życia, bardzo częsta u psów błękitnych lub płowych. Należy różnicować z demodekozą lub schorzeniami endokrynologicznymi.
• U stafików często występującym schorzeniem, zwłaszcza wiosną i jesienią, jest pododermatitis, powikłane najczęściej przez Malassesia sp.
• Kamica cystynowa – w badaniach przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii odnotowano, że ok. 21% wszystkich przypadków kamicy moczowej cystynowej wystąpiło u stafików; schorzenie powodowane jest przez błąd w metabolizmie aminokwasu cystyny, nie ustalono modelu dziedziczenia choroby.
• Odwrócone kły – kły na żuchwie mają koniuszek zwrócony kaudalnie i ranią podniebienie twarde oraz dziąsła w pobliżu kłów szczękowych.
• Nowotwory. Carcinoma żołądka – niespecyficzne objawy: wymioty, polidypsja i utrata wagi, wiek ok. 9-10 lat, diagnoza endoskopem. Mastocytoma – zwiększona tendencja do występowania u stafików – podskórne guzy wydzielające histaminę, powodujące stan zapalny i owrzodzenia.
• Oprócz tego stafiki mogą zapadać na prognatyzm, wady zgryzu, padaczkę, osteochondrozę oddzielającą, atakującą głównie staw kolanowy, oraz zaburzenia kompulsywne typy gonienie za ogonem, schorzenia te występują jednak w mniejszym zakresie niż u bulterierów. Stosunkowo często występuje dystocia, rozwiązywana przez cięcie cesarskie, oraz zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, najczęstszą przyczyną bolesności odcinka lędźwiowego czy kulawizn kończyn miednicznych są u tej rasy zmiany w obrębie kręgosłupa – dysplazja stawów biodrowych jest niezmiernie rzadka. U białych stafików może występować głuchota jedno- lub obustronna, jest to schorzenie jeszcze mało zbadane i brak odpowiednich statystyk.

Piśmiennictwo:

1.     Gough A., Thomas A.: Breed Predispositions to Disease in Dogs and Cats. Blackwell Publishing, 2004.
2.     Bell J.S., Cavanagh K.E., Tilley L.P., Smith F.W.K.: Veterinary Medical Guide to Dog and Cat Breeds. Teton NewMedia, 2014.
3.     www.offa.org.
4.     www.kttb.pl.
5.     Abitbol M., Blot S.: Method for diagnosing and predicting cerebellar ataxia. 2013.
6.     Henke D., Bottcher P., Doherr M.G., Oechtering G., Flegel T.: Computer-Assisted Magnetic Resonance Imaging Brain Morphometry in American Staffordshire Terriers with Cerebellar Cortical Degeneration. “J Vet Intern Med” 2008; 22: 969-975.
7.     Olby N., Blot S., Thibaud J.L., Phillips J., O’Brien D.P., Burr J., Berg J., Brown T., Breen M.: Cerebellar cortical degeneration in adult American Staffordshire Terriers. “J Vet Intern Med.” 2004 Mar-Apr; 18(2): 201-8.
8.     Dorn C.R.: Canine breed-specific risks of frequently diagnosed diseases at veterinary teaching hospitals. AKC Canine Health Foundation, 2000.
9.     www.sbtca.com.
10.     www.btca.com.
11.     www.lsu.edu/deafness/incidenc.html.

Autor:

lek. wet. Anna Chłosta, Gabinet Weterynaryjny „Hababa”, Ogrodzieniec

Zdjęcia:

Z zasobów redakcji

Streszczenie:
TTB, czyli terriery typu bull i ich mieszańce, są częstymi pacjentami lecznic weterynaryjnych. Należą tu cztery rasy zrzeszone w FCI. Są to psy wytrzymałe, odporne na ból, stąd znajomość schorzeń je dotykających jest ważna. Każda z tych ras ma swoje skłonności do chorób danych układów i schorzenia dziedziczne warunkowane genetycznie. W artykule opisano najczęstsze przyczyny wizyt weterynaryjnych czterech ras terrierów typu bull, korzystając z dostępnej literatury, a także doświadczeń własnych. Pokrótce opisano choroby genetyczne mające znaczenie w hodowli.