Dodano: 16.03.2021, Kategorie: Zwierzęta egzotyczne
Choroby gadów – dobry wywiad to podstawa sukcesu
Gady należą do grupy zwierząt, która jest stosunkowo trudna w leczeniu. Wynika to między innymi z ich fizjologii, a także przystosowań do życia w środowisku naturalnym, w jakim żyją poszczególni przedstawiciele tej gromady. Jaszczurki, żółwie czy węże dość późno pokazują objawy kliniczne, a wiele gatunków „ujawnia” swoją chorobę bardzo późno i wtedy dopiero opiekunowie decydują się przyjść do gabinetu weterynaryjnego. Często tym problemom można było zapobiec, dostosowując warunki w terrarium do fizjologicznych potrzeb zwierzęcia, dlatego tak ważne jest, aby lekarz weterynarii zajmujący się chorobami gadów, znał podstawy hodowli tych zwierząt.
Biologia gatunku, a pomoc weterynaryjna
Jak wspomniałem we wstępie, bez znajomość podstaw biologicznych oraz zależności ekologicznych gatunku z jakim mamy do czynienia, nie powinniśmy się tak naprawdę zabierać za dalsze czynności weterynaryjne. Możemy bardziej zaszkodzić danemu zwierzęciu, aniżeli mu pomóc i warto w takiej sytuacji pacjenta odesłać, do kogoś innego, kto specjalizuje się w chorobach tych zwierząt. Jeżeli jednak chcielibyśmy zajmować się gadami, wówczas należy zacząć od studiowania biologii oraz ekologii jaszczurek, żółwi oraz węży. Musimy zapoznać się z pewnymi uwarunkowaniami anatomicznymi, dzięki temu unikniemy błędów, chociażby związanych z rozpoznawaniem płci, a w dalszej konsekwencji rozpoznaniem problemu, jaki dotyczy badanego osobnika. Przykładów można by mnożyć. Także jedną z pierwszych rzeczy, z którymi należy się zapoznać jest anatomia. Następnie przechodzimy do zapoznania się z wiedzą na temat środowiska życia gatunku, warunków klimatycznych. To bardzo ważne, a czasami nawet kluczowe zadanie, ponieważ aby nasz gad cieszył się dobrym zdrowiem, musi mieć stworzone odpowiednie warunki w terrarium. Mnóstwo problemów tej grupy zwierząt wynika właśnie ze źle stworzonego przez opiekuna habitatu. Niekiedy korekta tych błędów, powoduje, że zwierzę zaczyna normalnie funkcjonować. Kolejnym, bardzo ważnym elementem tej układanki, jest dieta. Ta również w miarę możliwości, powinna być zbliżona do tego, co zwierzę zjada w naturze. Pokarm winien być zawsze świeży, codziennie przygotowany przez opiekuna. Pamiętajmy, każda monodieta to zło, a jeśli dodatkowo składa się z tego, czego zwierzę nie powinno jeść, stanowi jeszcze większe zło. Niewłaściwy pokarm może powodować nieodwracalne zmiany, których nie da się już naprawić, na przykład deformacje pancerza u żółwi lub krzywica u jaszczurek. Nie możemy również zapomnieć o fizjologii, bowiem każda grupa, a nawet każdy gatunek ma pewne specyficzne uwarunkowania fizjologiczne, o których powinniśmy wiedzieć.
Jak przeprowadzić wywiad?
W wywiadzie klinicznym należy uwzględnić pytania o warunki w terrarium, tj. temperaturę w nim panującą i wilgotność, jego urządzenie, czyli jaka ściółka znajduje się na jego dnie, wystrój, obecność lub brak roślin (jeśli obecność, to jakich – sztucznych czy żywych i skład gatunkowy), czy są w terrarium kryjówki dla zwierzęcia, jeśli tak, to jakie kryjówki, z czego wykonane. A także czy są lampy grzewcze oraz lampy UV – jeśli tak to jakiego rodzaju oraz jak długo świecą? Kolejny niezwykle ważny element to dieta. Każdy gatunek charakteryzuje się swoimi specyficznymi upodobaniami żywieniowymi, którym opiekun powinien sprostać. Owszem nie każdy pokarm z naturalnego środowiska życia da się przenieść do warunków terraryjnych, ale na przestrzeni wielu lat hodowli opracowano diety oraz możliwości hodowli tzw. gatunków zwierząt karmowych, które są bardzo zbliżone do tego, co utrzymywany w domu gatunek może sobie pozyskać w naturze. Przy tym punkcie zawsze pytamy o skład diety, skąd pochodzą składniki żywieniowe, czy z własnej uprawy bądź hodowli, czy elementy te są kupowane u zewnętrznego dostawcy, jeśli tak to jakiego? Suplementacja w przypadku gadów to następny bardzo ważny element, często brak uzupełniania niektórych składników mineralnych lub witamin może doprowadzić do katastrofalnych skutków, zwłaszcza w początkowych stadiach rozwoju. W tym miejscu musimy postawić pytanie czy suplementacja w ogóle jest stosowana, a także jak często konkretny składnik jest podawany? Na przykład: „Czy zwierzę otrzymuje wapń?” lub „czy są podawane preparaty z witaminami?”. Jeśli tak, to jak często oraz jakiego producenta są te suplementy i co mają w swoim składzie? Następnym punktem na naszej liście powinny być uwarunkowania fizjologiczne, jak na przykład wylinka, jej przebieg oraz kiedy ostatnio zaszła, wydalanie odchodów. Czy zwierzę w ostatnim czasie coś z siebie wydaliło, czy nie, a jeśli nie to jak długo nie widziano odchodów. Czy zwierzę hibernowało, czy nie, a jeśli tak to kiedy ostatnio miało to miejsce? Pytamy również o zachowanie zwierzęcia i jego zmiany. Czy gad jest bardziej ospały niż zwykle, czy ma zachowany apetyt, w jakiej części terrarium woli przebywać? Czy kopie w ściółce? Następny czynnik, bez którego nie może obejść się przeprowadzenie wizyty to inne zwierzęta. Czy zwierzę ma kontakt z innymi zwierzętami, czy jest w terrarium samo, czy ma jakąś towarzyszkę/towarzysza? Poskładanie puzzli w postaci odpowiedzi na powyżej postawione pytania, a także powiązanie ich ze stanem klinicznym zwierzęcia, doprowadzi nas do prawidłowej diagnozy lub pozwoli wykluczyć czynniki wpływające na stan zdrowia badanego osobnika. Ewentualnie dowiemy się, jakie badania dodatkowe należałoby wykonać, jeśli mimo odpowiednich warunków w terrarium, zwierzę nadal czułoby się źle. Często właściciele zapominają o pomiarach takich podstawowych parametrów jak temperatura, albo wilgotność, a znajomość tego pozwala niekiedy wyeliminować problem w zupełności.
Bibliografia:
-
- Divers S. J., Clinical Evaluation of Reptiles, Veterinary Clinics of North America: Exotic Animal Practice, Volume 2, Issue 2, 1999, Pages 291 – 331.
- Mans C., Clinical Update on Diagnosis and Management of Disorders of the Digestive System of Reptiles, Journal of Exotic Pet Medicine, Volume 22, Issue 2, 2013, Pages 141 – 162.
- Divers S. J., Scott J. S., MADER’S REPTILE AND AMPHIBIAN MEDICINE AND SURGERY, THIRD EDITION, 2019, Pages 109 – 234.
Autor:
Lek. wet. Kacper Kowalczyk – Przychodnia weterynaryjna szpital zwierząt egzotycznych „Oaza” Warszawa
Zdjęcie: Adobe Stock