Do najczęściej występujących chorób trzustki u psów i kotów należą: ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki oraz zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki.

Jak rozpoznać choroby trzustki?

Aby dokonać prawidłowego rozpoznania chorób tego narządu niezbędny jest wywiad, badanie kliniczne, występowanie objawów klinicznych takich jak brak apetytu, spadek masy ciała, wymioty, ból brzucha, osłabienie, niekiedy biegunka.

Kolejnym krokiem jest wykonanie badań laboratoryjnych krwi i ich prawidłowa interpretacja. Przy diagnostyce chorób trzustki niezbędne są również badania obrazowe takie jak USG lub RTG. Poniższy artykuł przedstawia badania laboratoryjne, które należy wykonać przy podejrzeniu chorób trzustki.

Badania laboratoryjne pomocne w diagnozowaniu najczęściej występujących chorób trzustki

Badania i objawy przy diagnozowaniu zapalenia trzustki

Morfologia krwi przy zapaleniu trzustki wykazuje nieswoiste parametry. Przy ostrym zapaleniu tego narządu pojawia się leukocytoza z przesunięciem w lewo. Wzrost hematokrytu może świadczyć o odwodnieniu zwierzęcia w związku z wymiotami. Może wystąpić trombocytopenia.

W badaniach biochemicznych krwi przy ostrym zapaleniu często obserwowana jest hipokaliemia i hipochloremia. Jest to prawdopodobnie wynik występujących wymiotów. Przy silnym odwodnieniu pacjenta może pojawić się azotemia. W połowie ciężkich przypadków obserwowany jest również spadek stężenia białek osocza. Jeśli podczas procesu zapalnego dojdzie do uszkodzenia wewnątrzwydzielniczej części trzustki widoczny jest wzrost glukozy we krwi.

Wzrost stężenia enzymów trzustkowych takich jak amylaza i lipaza może wskazywać na zapalenie trzustki. Niestety oznaczenie stężenia powyższych enzymów tradycyjnymi metodami ma niską czułość i swoistość. Ich wzrost obserwowany jest również przy schorzeniach innych narządów, np. nerek, wątroby, jelit. Przy ostrym zapaleniu trzustki obserwowany jest trzykrotny wzrost jednego lub obydwu enzymów.

Lepszym wskaźnikiem zapalenia trzustki jest oznaczenie TLI (test immunoreakcyjny wykrywający cząstki trypsynopodobne). Wykrywa on trypsynogen, trypsynę wolną, a także trypsynę związaną z inhibitorami proteaz. Przy zapaleniu trzustki widoczny jest wzrost tego wskaźnika. Badane substancje mają jednak krótki okres półtrwania, w związku z czym prawidłowy poziom TLI nie wyklucza zapalenia narządu.

Najbardziej czułym i swoistym testem wykrywającym zapalenie w obrębie trzustki jest PLI (test immunoreakcyjny lipazy trzustkowej – cPLI, fPLI). Test ten wykrywa lipazę pochodzącą jedynie z komórek trzustki. Równie czułą i skuteczną metodą oznaczenia lipazy jest metoda kolorymetryczna DGGR. Wzrost tego enzymu w połączeniu z objawami klinicznymi oraz zmianami w badaniach obrazowych narządu pozwala na postawienie rozpoznania.

Przy ostrym zapaleniu trzustki obserwowany jest często wzrost enzymów wątrobowych (ALT, AST, GGT) oraz zaburzenia funkcjonowania tego narządu. Ma to swoje odzwierciedlenie we wzroście bilirubiny we krwi.

Biopsja trzustki i badanie histopatologiczne pobranych bioptatów daje pewne rozpoznanie zapalenia tego narządu. Jednak ze względu na trudności wykonania, ryzyko związane z zabiegiem, a także ogniskowe występowanie zmian narządu, badanie to nie jest rutynowo wykonywane i nie ma przydatności klinicznej. W związku z powyższym badanie histopatologiczne trzustki jest wykonywane jedynie pośmiertnie.

Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki – objawy i diagnostyka laboratoryjna

Najważniejszym markerem wskazującym na występowanie zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki jest TLI. Spadek jego stężenia sugeruje z dużym prawdopodobieństwem występowanie ZNT. Do obniżenia tego wskaźnika może dochodzić również przy przewlekłych biegunkach lub podczas nagłej utraty masy ciała zwierzęcia. Ważne jest, aby oznaczenie TLI było wykonywane na czczo.

Kolejną metodą diagnostyczną, którą warto wykonać przy podejrzeniu ZNT jest badanie aktywności proteolitycznej kału. W tym celu można wykonać test z prześwietloną kliszą RTG. Trzeba pamiętać, że test ten jest mniej czuły i specyficzny niż oznaczenie TLI. Warto go wykonać z kilku próbek świeżego kału, aby zwiększyć jego wiarygodność.

U znacznej większości psów z kliniczną postacią ZNT występuje spadek stężenia kobalaminy we krwi (witamina B12). Wynika to z faktu, iż trzustka bierze udział we wchłanianiu tego związku. Przy tej chorobie występuje również wzrost we krwi stężenia kwasu foliowego. Przyczyną tego jest upośledzone wydzielanie soku trzustkowego do światła jelita, co prowadzi do zmian w składzie flory jelitowej.

Podsumowanie

Wykonanie powyższych badań laboratoryjnych jest pomocne w diagnozowaniu najczęściej występujących chorób trzustki. Przy podejrzeniu zapalenia trzustki należy przede wszystkim oznaczyć PLI lub lipazę DGGR, natomiast przy zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki najważniejszym testem jest TLI.

Autor:

lek. wet. Joanna Krupa

Bibliografia:

1. Meyer J. D., Harvey J. W., Ocena zaburzeń zewnątrzwydzielniczej funkcji trzustki i zaburzeń jelitowych [w:] Diagnostyka laboratoryjna w weterynarii, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013
2. Markowska M., Indeks zapalenia trzustki u psów i kotów – propozycja diagnostyczna w praktyce weterynaryjnej [w:] Magazyn Weterynaryjny, 2013, 09
3. Sapierzyński R., Zapalenie trzustki u psów i kotów [w:] Życie Weterynaryjne, 2017, 92(11), s. 808-815
4. Grzegory M., Liszka B., Diagnozowanie i leczenie zapalenia trzustki u psów i kotów [w:] Weterynaria w Praktyce 11-12/2018
5. Borusewicz P., Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki u psów [w:] Weterynaria w Praktyce, 6/2017
6. Mirowski A., Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki u psów – zagadnienia żywieniowe [w:] Magazyn Weterynaryjny, 2018, 04

foto: adobestock