Czy jesteś profesjonalistą?

Niektóre treści i reklamy zawarte na tej stronie przeznaczone są wyłącznie dla profesjonalistów związanych z weterynarią

Przechodząc do witryny www.weterynarianews.pl zaznaczając – Tak, JESTEM PROFESJONALISTĄ oświadczam,że jestem świadoma/świadomy, iż niektóre z komunikatów reklamowych i treści na stronie przeznaczone są wyłącznie dla profesjonalistów, oraz jestem osobą posiadającą wykształcenie medyczne lub jestem przedsiębiorcą zainteresowanym ofertą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Nie jestem profesionalistą

Skuteczność sarolaneru w zapobieganiu chorobom wektorowym u psów

Choroby wektorowe

Terminem chorób wektorowych (vector-borne diseases – VBD) określa się jednostki o etiologii zakaźnej lub pasożytniczej, przenoszone przez stawonogi jak kleszcze, komary, czy pchły. Stały monitoring chorób wektorowych jest istotny, gdyż wiele z nich stanowi zagrożenie dla ludzi  (1).

Wydaje się, że w naszych warunkach klimatycznych wśród stawonogów głównym wektorem chorób zakaźnych i inwazyjnych są kleszcze. Na świecie rozpoznano około 900 gatunków kleszczy, z czego 77 w samej Europie (2). Kleszczami o największym znaczeniu, z punktu widzenia medycyny weterynaryjnej w Polsce są Ixodes ricinus i Dermacentor reticulatus (Ryc.1 i 2). Kleszcze te zdolne są do pasożytowania na wielu gatunkach kręgowców, na powłokach ciała których mogą być zawlekane w obszary dotychczas od nich wolne.

Wzrost częstości wykrywania chorób odkleszczowych przypisuje się rożnym czynnikom, m.in. rosnącej populacji wektorów i ich rozprzestrzenianiu się na nowe obszary oraz poznawaniu nowych gatunków pajęczaków. Czynnikami tymi są również powiększający się teren zamieszkiwania i wzrost populacji dzikich zwierząt będących rezerwuarem kleszczy, a także ostatnio występujące zmiany biogeograficzne i klimatyczne sprzyjające rozwojowi ich populacji. Konsekwencją zmian przedstawionych powyżej jest pojawianie się nowych jednostek – chorób wektorowych, na terenach dotychczas od nich wolnych.

Głównymi chorobami transmisyjnymi przenoszonymi przez pajęczaki na psy w Polsce są babeszjoza, anaplazmoza granulocytarna, erlichioza monocytarna oraz borelioza. Pojedynczy kleszcz może przenosić́ więcej niż jeden patogen, co często prowadzi do występowania objawów klinicznych nietypowych dla jednej choroby (3).

Najczęstsze choroby odkleszczowe u psów w Polsce

Babeszjoza

Czynnikiem etiologicznym babeszjozy są wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki należące do rodzaju Babesia (4). Dotychczas u psów w Polsce stwierdzono występowanie głównie B. canis, których wektorem jest Dermacentor reticulatus.

Przebieg choroby uzależniony jest od wielu czynników takich jak zjadliwość szczepów pierwotniaków, wiek zwierzęcia, przebyte szczepienia przeciwko piroplazmozie, pora roku i in. Najogólniej można przyjąć, iż babeszjoza występuje w dwóch postaciach: niepowikłanej i powikłanej. Niepowikłana babeszjoza objawia się niedokrwistością, z kolei drugą formę inwazji cechuje upośledzenie funkcji wielu narządów. Anemia hemolityczna oraz zespół uogólnionej reakcji zapalnej (z ang. Systemic Inflammatory Response Syndrome- SIRS) są głównymi zaburzeniami prowadzącymi do niewydolności wielonarządowej (ang. multiple organ dysfunction syndrome, MODS) (5, 6, 7).

Niejednokrotnie choroba prowadzi do śmierci zwierzęcia. Na ogół jest ona wynikiem anemii hemolitycznej prowadzącej do wstrząsu (8, 9). Rozwijający się w przebiegu choroby i nieleczony zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (ang. disseminated intravascular coagulation DIC) może również prowadzić do padnięć (10). Śmierć może być także następstwem rozwijającej się kwasicy metabolicznej przy braku dostatecznej ilości tlenu. Gromadzący się wówczas kwas mlekowy jest przyczyną uszkodzenia komórek (8). Upadki zwierząt mogą także wynikać z uszkodzenia kłębuszków nerkowych przez elementy rozpadłych erytrocytów bądź też kompleksy antygen- przeciwciało. Rozwija się wówczas azotemia, prowadząca do mocznicy i intoksykacji organizmu.

Leczenie pacjentów chorych na babeszjozę powinno przebiegać dwuetapowo. Pierwszym celem terapii jest eliminacja pasożytów z organizmu chorego osobnika, natomiast drugim – zapewnienie, lub przywrócenie prawidłowej funkcji układów i narządów oraz terapia niedokrwistości. W Polsce zarejestrowany do  leczenia babeszjozy jest tylko jeden lek dipropionian imidokarbu.

 

Ryc.3. B. canis merozoity

Anaplazmoza granulocytarna

Anaplazmoza granulocytarna jest transmisyjną, chorobą przebiegającą z trombocytopenią (11, 12, 13, 14, 15, 16, 17). Jej czynnikiem etiologicznym jest Anaplasma phagocytophilum, utrzymująca się w zakażonym organizmie wewnątrz granulocytów obojętnochłonnych. Infekcja przenoszona jest za pośrednictwem kleszczy Ixodes ricinus, a aby doszło do transmisji choroby pajęczaki muszą być przytwierdzone do skóry żywiciela przez okres przynajmniej 36-48 godzin (18,19).

Okres inkubacji anaplazmozy granulocytarnej wynosi 1-2 tygodnie. Pierwsze objawy choroby są nieswoiste. U psów rozwija się gorączką, zwierzęta są apatyczne i ospałe, nie wykazują apetytu (20, 21, 22). Stosunkowo często obserwuje się bolesność mięśni oraz kulawizny, będące następstwem zapalenia stawów (23, 24). U zakażonych osobników notowano także kaszel. Rzadziej obserwuje się polidypsję, bladość błon śluzowych, wymioty, biegunkę oraz wybroczyny na błonach śluzowych, krwiste stolce oraz krwawienia kropelkowe z nosa (konsekwencja trombocytopenii) (21, 25, 26). Podejrzewa się, iż następstwem zakażeń A. phagocytophilum może być także rozwój objawów nerwowych.

Rekomendowanymi schematami leczenia infekcji na tle A. phagocytophilum jest podawanie doksycykliny (5-10 mg/kg podawana, co 12-24 h przez 10 dni) lub tetracykliny (22 mg/kg PO podawana, co 8 h przez 14-21 dni).

Borelioza

Borelioza (choroba z Lyme) jest wielonarządową chorobą, u podłoża której leży wzmożona reakcja immunologiczna organizmu na krętki Borrelia burgdorferi sensu lato Bakterie te przenoszone są przez kleszcze z rodzaju Ixodes (27, 28, 29).

Przebieg choroby z Lyme jest bardzo zróżnicowany. W zależności od gatunku i szczepu krętków infekcje na ich tle mogą mieć charakter ostry lub przewlekły. U psów najczęstszymi objawami towarzyszącymi boreliozie są gorączka i kulawizna, której towarzyszą obrzęk i bolesność stawów. Dochodzić może także do rozwoju zapalenia nerek. W przeciwieństwie do ludzi, u psów choroba nie manifestuje się objawami neurologicznymi

W leczenie boreliozy z Lyme najczęściej stosowana jest doksycyklina (10 mg/kg m.c. przez okres co najmniej 4 tygodni). W sytuacji, gdy nie ma możliwości podawania tego antybiotyku (zwierzęta w okresie wzrostu, z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego, niewydolnością wątroby) alternatywą może być stosowanie amoksycyliny w dawce 20 mg/kg m.c. 3 x dz. p.o. przez okres 4 tygodni).

Na rynku produktów weterynaryjnych dostępnych jest kilka szczepionek przeznaczonych do czynnego uodporniania psów przeciwko chorobie z Lyme. Preparaty te oparte są na pełnych komórkach bakterii lub białkach szczepów krętków najczęściej izolowanych z klinicznych przypadków boreliozy.

Erlichioza monocytarna

Erlichioza monocytarna podobnie jak anaplazmoza granulocytarna jest transmisyjną, wielonarządową chorobą, wywoływaną przez riketsje Ehrlichia canis. Głównym wektorem riketsji są kleszcze Rhipicephalus sanguineus, aczkolwiek ich DNA wykrywano także w organizmach Ixodes ricinus (30), Haemaphysalis spp. oraz Dermacentor spp. (32).

Erlichioza monocytarna może przebiegać ostro, subklinicznie lub przewlekle. Okres inkubacji w przypadku choroby o przebiegu ostrym wynosi 8-20 dni. Drobnoustroje atakują jednojądrzaste fagocyty-monocyty, w obrębie których ulegają podziałom, a następnie niszczą błony komórkowe opadniętych komórek i atakują kolejne.

Pierwsze objawy choroby są niespecyficzne. U zakażonych psów obserwuje się apatię, brak apetytu, gorączkę oraz utratę masy ciała. Efektem namnażania się drobnoustrojów w komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego jest uogólnione powiększenie węzłów chłonnych oraz śledziony. Ponadto obserwuje się wypływ z oczu i nosa, obrzęki obwodowych części ciała oraz pojawianie się wybroczyn na skórze i błonach śluzowych. Trombocytopenia rozwijająca się w przebiegu choroby oraz upośledzenie prawidłowej funkcji płytek krwi skutkują skłonnościami do krwawień i krwotoków (32). Obserwowane niekiedy objawy neurologiczne (drgawki, ataksja, objawy przedsionkowe, przeczulica czy upośledzenie funkcji nerwów czaszkowych), są efektem zapalenia opon mózgowych lub wynaczynień w centralnym układzie nerwowym. Po upływie 2-4 tygodni od pojawienia się ostrych objawów choroby psy mogą ulec spontanicznemu wyzdrowieniu lub też infekcja przechodzi w fazę subkliniczną, która może trwać miesiące, a nawet lata. (33).

Antybiotykiem z wyboru stosowanym w terapii erlichiozy monocytarnej jest doksycyklina. Podawana może być ona doustnie lub dożylnie. Zalecana dawka leku dla psów wynosi 10 mg/kg, przy czym istotnym jest by terapia trwała minimum 28 dni. Z innych leków wykorzystywanych w terapii erlichiozy monocytarnej wymienić należy dipropionian imidokarbu, enrofloksacynę oraz chloramfenikol (34, 35, 36, 37).

Skuteczność transmisji omówionych inwazji pasożytniczych i zakażeń bakteryjnych uzależniona jest od czasu utrzymywania się pajęczaków na powierzchni ciała żywiciela. Na ogół w czasie pierwszych 24 godzin żerowania kleszczy na powłokach ciała psów nie dochodzi do przeniesienia patogenów z organizmu zakażonego kleszcza do organizmu gospodarza, w związku z czym wczesne usunięcie pajęczaków ze skóry jest czynnikiem znacznie zmniejszającym ryzyko rozwoju choroby (38).

Metody zapobiegania inwazji kleszczy obejmują: unikanie miejsc żerowania pajęczaków (łąki, lasy, tereny krzaczaste), a także profilaktyczne stosowanie preparatów przeciwko ektopasożytom. Dostępne są one w formie obroży, sprayów oraz płynów nanoszonych na skórę oraz tabletek doustnych. W większości chronią one psy przed inwazją kleszczy przez okres 4-6 tygodni. Na rynku produktów weterynaryjnych dostępne są liczne preparaty tej grupy. W ostatnim czasie wiele uwagi poświęca się w tym względzie sarolanerowi.

Sarolaner jako akarycyd

Sarolaner jest akarycydem i insektycydem należącym do grupy izoksazolin. Sarolaner blokuje kanały chlorkowe aktywowane GABA i glutaminianem w ośrodkowym układzie nerwowym owadów i pajęczaków. Zakłócenie pracy tych receptorów przez sarolaner zapobiega przenikaniu jonów chlorkowych przez kanały aktywowane GABA i glutaminianem, co powoduje zwiększenie stymulacji układu nerwowego i śmierć pasożytów. Sarolaner wykazuje większą aktywność w blokowaniu receptorów owadów/pajęczaków w porównaniu z receptorami ssaków. Nie oddziałuje na inne znane miejsca wiązania insektycydów nikotynowych lub GABA-ergicznych takich jak neonikotynoidy, fiprole, milbemycyny, awermektyny lub cyklodieny. Sarolaner wykazuje skuteczność działania w stosunku do dorosłych pcheł (Ctenocephalides felis i Ctenocephalides canis), jak również kleszczy: Dermacentor reticulatus, Ixodes hexagonus, Ixodes ricinus, Rhipicephalus sanguineusm oraz świerzbowców i nużeńców Demodex canis, Otodectes cynotis i Sarcoptes scabiei.

Skuteczna dawka sarolaneru dla psów wynosi 2-4 mg/kg per os. W przypadku pcheł, działanie bójcze sarolaneru rozpoczyna się̨ w ciągu 8 godzin po podaniu produktu. W stosunku do kleszczy (I. ricinus) działanie rozpoczyna się po 12 godzinach od jego podania. Kleszcze obecne na zwierzęciu przed podaniem produktu zabijane są̨ w ciągu 24 godzin. Biodostępność́ sarolaneru po podaniu doustnym jest wysoka i wynosi >85%. Związek ten cechuje się niskim klirensem (0,12 ml/min/kg) i umiarkowaną objętością̨ dystrybucyjną (2,81 l/kg). Okres półtrwania jest porównywany dla podania dożylnego i doustnego i wynosi odpowiednio 12 i 11 dni. Wiązanie z białkami osocza oceniane in vitro wynosi ≥ 99,9%. Główną̨ drogą eliminacji preparatu jest wydalanie wraz z żółcią i kałem.

Badania nad sarolanerem jako preparatem stosowanym w profilaktyce i leczeniu inwazji ektopasożytów prowadzone były już od roku 2015 (39, 40, 41). W 2017 r. Geurden i wsp. (42) przeprowadzili badania nad jego skutecznością w zapobieganiu rozwojowi babeszjozy u psów. Doświadczeniem objęto 24 psy, z których cześć otrzymywała sarolaner, pozostałe zaś placebo. Po upływie 21-28 dni od podania preparatu, na powłoki ciała psów nanoszono kleszcze Dermacentor reticulatus, spośród których  25% było zarażonych Babesia canis. Następnie od wszystkich zwierząt pobierano krew do badań molekularnych (PCR) oraz serologicznych (IF) celem wykazania w niej obecności materiału genetycznego pierwotniaków, lub swoistych przeciwciał dla pasożytów. W grupie psów otrzymujących sarolaner, w przeciwieństwie do zwierząt z grupy placebo,  u żadnego osobnika nie doszło do rozwoju objawów klinicznych babeszjozy, a w ich krwi nie stwierdzono obecności materiału genetycznego Babesia canis, jak i przeciwciał swoistych dla pierwotniaków. Po podaniu preparatu u żadnego z psów nie zanotowano także jakichkolwiek objawów niepożądanych. Wyniki badań wskazywały więc, że substancja ta jest bezpieczna, a jednocześnie cechuje ją 100% skuteczność w zapobieganiu psiej babeszjozy.

Podobną skuteczność prezentował sarolaner w zapobieganiu transmisji zakażeń Borrelia burgdorferi oraz Anaplasma phagocytophilum przez kleszcze Ixodes scapularis (43). Badania w tym zakresie prowadzono na dwóch grupach psów, zabezpieczonych sarolanerem oraz otrzymujących placebo. Po podaniu preparatu psy obu grup eksponowano na kleszcze zakażone krętkami i riketsjami. U żadnego z psów grupy badanej (otrzymującej sarolaner), w przeciwieństwie do grupy kontrolnej, nie stwierdzono rozwoju objawów klinicznych boreliozy, lub anaplazmozy, w ich surowicy nie stwierdzono obecności swoistych przeciwciał dla tych patagonów, a badaniem PCR bioptatów skóry pobranych z miejsca wkłucia pajęczaków u żadnego psa nie stwierdzono obecności DNA krętków.

Badania Becskei i wsp. (44) potwierdziły skuteczność sarolaneru  w zapobieganiu inwazji kleszczy Dermacentor reticulatus, Ixodes ricinus, Ixodes hexagonus i Rhipicephalus sanguineus u psów. Psy otrzymywały doustnie produkt zawierający sarolaner  (dzień 0), a następnie w dniach  2, 5, 12, 19, 26 i 33 na ich skórę nakładano 50 dorosłych, nieopitych pajęczaków. Skuteczność preparatu oceniano na podstawie zliczania żywych kleszczy na powłokach ciała psa. Autorzy wykazali, iż najniższą skuteczną dawką serolaru dla psów, zapewniającą ochronę > 90%  była 1.2 mg/kg. Dawka 2,4 mg/kg zapewniała skuteczność ≥ 99.2% w zwalczaniu infestacji wszystkich gatunków kleszczy oraz efektywność rzędu  ≥ 97.2% w zapobieganiu reinfestacji D. reticulatus utrzymującą się 28 dni, natomiast w stosunku do pozostałych gatunków kleszczy 35 dni.

Podobne badanie do przedstawionych powyżej w Stanach Zjednoczonych  przeprowadzili Kryda i wsp (45). Autorzy określali skuteczność sarolaneru stosowanego w dawce 1,2 mg/kg w stosunku do pięciu gatunków kleszczy: Amblyomma americanum, Amblyomma maculatum, Dermacentor variabilis, Ixodes scapularis i Rhipicephalus sanguineus. Wyniki obserwacji potwierdziły, iż sarolaner charakteryzuje się  wysoką skutecznością w zwalczaniu inwazji kleszczy u psów – sięgająca nawet 99,4% w stosunku do Amblyoma, a jego działanie utrzymuje się co najmniej miesiąc. Spośród przebadanych gatunków pajęczaków najsłabsze działanie wykazywał względem Rhipicephalus sanguineus.

Wysoką skuteczność sarolaner wykazuje zarówno w stosunku do już istniejących infestacji, jak i nowych inwazji kleszczy Ixodes holocyclus. Jak wynika z badań Packianathan i wsp (46) preparat stosowany w dawce 1,2 mg/kg u psów z już istniejącymi inwazjami kleszczy charakteryzował się skutecznością rzędu 99,6% i 100% odpowiednio po 48 i 72 godzinach po jego podaniu. Z kolei skuteczność w zapobieganiu nowych inwazji pajęczaków, u zwierząt, które już otrzymały sarolaner wynosiła 97,7% i 95,5% odpowiednio po 48 h i 72 h po kontakcie kleszczy z zabezpieczonym psem. Podobne wyniki uzyskano dla kleszczy Haemphysalis elliptica oraz Haemophysalis longicornis (47, 48).

Warto podkreślić, ze skuteczność omawianego preparatu potwierdzono nie tylko w warunkach doświadczalnych, lecz także w zapobieganiu i zwalczaniu naturalnych inwazji kleszczy u psów. Becskei i wsp (44) wykazali, że skuteczność sarolenoru w zwalczaniu już istniejących, naturalnych inwazji kleszczy oscyluje wokół wartości  94,8%.

W niniejszym opracowaniu skupiono się na skuteczności sarolaneru w zwalczaniu i zapobieganiu inwazji kleszczy u psów, aczkolwiek nie należy zapominać, że substancja ta wykazuje także wysoką skuteczność w zwalczaniu inwazji pcheł, świerzbowców oraz nużeńców (49, 50) Zmiana warunków klimatycznych obserwowana na przestrzeni ostatnich lat na naszym kontynencie, stwarza ryzyko nasilenia inwazji kleszczy u psów, stanowiących istotne źródło patogenów zarówno dla zwierząt towarzyszących, jak i człowieka. Dlatego wszelkie badania nad nowymi substancjami działającymi bójczo, bądź repelentnie w stosunku do pajęczaków wydają się w pełni uzasadnione.

Streszczenie

W artykule przedstawiono opis wybranych chorób odkleszczowych psów takich jak babeszjoza, anaplazmoza granulocytarna, borelioza i erlichioza monocytarna, a także przedstawiono skuteczność sarolaneru w zapobieganiu inwazji kleszczy u psów, a pośrednio w zapobieganiu rozwojowi wymienionych chorób wektorowych. Wiedza z tego zakresu jest niezbędna lekarzom weterynarii, w planowaniu skutecznej profilaktyki przeciwko ektopasożytom u psów.

Summary

This article presents the description of selected tick-borne diseases of dogs such as babesiosis, granulocytic anaplasmosis, borreliosis, canine erlichiosis, as well as the effectiveness of sarolaner in preventing tick infestation in dogs, and indirectly in preventing the development of these vector diseases. Knowledge in this field is essential for veterinarians in planning effective prophylaxis against ectoparasites in dogs.

Piśmiennictwo:

  1. Otranto D., Dantas-Torres F., Breitschwerdt E.B.: Managing canine vector-borne diseases of zoonotic concern: part one. Trends Parasitol. 2009a. 25,157-163.
  2. Siuda K.: Kleszcze (Acari: Ixodida) Polski. Część II. Systematyka i rozmieszczenie. Warszawa, PTP, 1993.
  3. Adaszek Ł.: Wybrane aspekty epidemiologii babeszjozy, boreliozy i erlichiozy psów. Praca doktorska, Lublin, 2007.
  4. Adaszek Ł., Winiarczyk S., Skrzypczak M.: The clinical course of babesiosis In 76 dogs infected with protozoa parasites Babesia canis canis. Pol. J. Vet. Sci. 2009, 12, 81-87.
  5. Adaszek Ł., Winiarczyk S.: In vitro cultivation of Babesia canis canis parasites isolated from dogs in Poland. Parasitol. Res. 2011, 108, 1303-1307.
  6. Matijatko V., Torti M., Schetters T.P.: Canine babesiosis in Europe: how many diseases? Parasitol. 2012, 28, 99-105.
  7. Zygner W., Rapacka G., Gójska-Zygner O., Długosz E., Wedrychowicz H.: Biochemical abnormalities observed in serum of dogs infected with large Babesia in Warsaw (Poland). J. Vet. Sci. 2007, 10, 245-253.
  8. Button C.: Metabolic and electrolyte disturbances in acute canine babesiosis. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1979, 175, 475-479.
  9. Conrad P., Thomford J., Yamane I., Whiting J., Bosma L., Uno T., Holshuh H.J., Shelley S.: Hemolytic anemia caused by Babesia gibsoni infections in dogs. Am. Vet. Med. Assoc. 1991, 199, 601-605.
  10. Adaszek Ł., Winiarczyk S.: Babeszjoza psów – wciąż aktualny problem. Parazytol. 2008, 54, 109–115.
  11. BownJ., Lambin X., Telford G.R., Ogden N.H., Telfer S., Woldehiwet Z., Birtles R.J.: Relative importance of Ixodes ricinus and Ixodes trianguliceps as vectors for Anaplasma phagocytophilum and Babesia microti in field vole (Microtus agrestis) populations. Appl. Environ. Microbiol. 2008, 74, 7118-7125.
  12. Cao W.C., Zhao Q.M., Zhang P.H., Dumler J.S., Zhang X.T., Fang L.Q., Yang H.: Granulocytic Ehrlichiae in Ixodes persulcatus ticks from an area in China where Lyme disease is endemic. Clin. Microbiol. 2000, 38, 4208-4210.
  13. Dumler J.S., Barbet A.F., Bekker C.P.J., Dasch G.A., Palmer G.H., Ray S.C., Rikihisa Y., Rurangirwa F.R.: Reorganization of genera in the families Rickettsiaceae and Anaplasmataceae in the order Rickettsiales: unification of some species of Ehrlichia with Anaplasma, Cowdria with Ehrlichia and Ehrlichia with Neorickettsia, descriptions of six new species combinations and designation of Ehrlichia equi and 'HGE agent’ as subjective synonyms of Ehrlichia phagocytophila. Int. J. Syst. Evol. Microbiol. 2001, 51, 2145-2165.
  14. RichterJ. Jr, Kimsey R.B., Madigan J.E., Barlough J.E., Dumler J.S., Brooks D.L.: Ixodes pacificus (Acari: Ixodidae) as a vector of Ehrlichia equi (Rickettsiales: Ehrlichieae). J. Med. Entomol. 1996, 33, 1-5.
  15. SantosS., Alexandre N., Sousa R., Núncio M.S., Bacellar F., Dumler J.S.: Serological and molecular survey of Anaplasma species infection in dogs with suspected tickborne disease in Portugal. Vet. Rec. 2009, 164, 168-171.
  16. SantosS., Santos-Silva M.M., Sousa R. de, Bacellar F., Dumler J.S.: PCR-based survey of Anaplasma phagocytophilum in Portuguese ticks (Acari: Ixodidae). Vector Borne Zoonotic Dis. 2009, 9, 33-40.
  17. Telford III S.R., Dawson J.E., Katavolos P., Warner C.K., Kolbert C.P., Persing D.H.: Perpetuation of the agent of human granulocytic ehrlichiosis in a deer tick–rodent cycle. Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 1996, 93, 6209–6214.
  18. Dryden M.W., Payne P.A.: Biology and control of ticks infesting dogs and cats in North America. Vet. Ther. 2004, 5, 139-154.
  19. Hodzic, Fish D., Maretzki C.M., De Silva A.M., Feng S., Barthold S.W.: Acquisition and transmission of the agent of human granulocytic ehrlichiosis by Ixodes scapularis ticks. J. Clin. Microbiol. 1998, 36, 3574-3578.
  20. EgenvallE., Hedhammar A.A., Bjöersdorff A.I.: Clinical features and serology of 14 dogs affected by granulocytic ehrlichiosis in Sweden. Vet. Rec. 1997, 140, 222-226.
  21. Greig B., Asanovich K.M., Armstrong P.J., Dumler J.S.: Geographic, clinical, serologic, and molecular evidence of granulocytic ehrlichiosis, a likely zoonotic disease, in Minnesota and Wisconsin dogs. J. Clin. Microbiol. 1996, 34, 44–48.
  22. PoitoutM., Shinozaki J.K., Stockwell P.J., Holland C.J., Shukla S.K.: Genetic variants of Anaplasma phagocytophilum infecting dogs in Western Washington State. J. Clin. Microbiol. 2005, 43, 796-801.
  23. Foley, Drazenovich N., Leutenegger C.M., Chomel B.B.: Association between polyarthritis and thrombocytopenia and increased prevalence of vectorborne pathogens in Californian dogs. Vet. Rec. 2007, 160, 159-162.
  24. Skotarczak, Adamska M., Rymaszewska A., Suproń M., Sawczuk M., Maciejewska A.: Anaplasma phagocytophila and protozoans of Babesia genus in dogs from endemic areas of Lyme disease in north-western Poland. Wiad. Parazytol. 2004, 50, 555-561.
  25. Poitout F.M., Shinozaki J.K., Stockwell P.J., Holland C.J., Shukla S.K.: Genetic variants of Anaplasma phagocytophilum infecting dogs in Western Washington State. J. Clin. Microbiol. 2005, 43, 796-801.
  26. Kohn, Galke D., Beelitz P., Pfister K.: Clinical features of canine granulocytic anaplasmosis in 18 naturally infected dogs. J. Vet. Intern. Med. 2008, 22, 1289-1295.
  27. Dzięgiel B., Kubrak T., Adaszek Ł., Dębiak P., Wyłupek D., Bogucka-Kocka A., Lechowski J., Winiarczyk S.: Prevalence of Babesia canis, Borrelia burgdorferi sensu lato, and Anaplasma phagocytophilum in hard ticks collected from meadows of Lubelskie Voivodship (eastern Poland). Vet. Inst. Pulawy. 2014, 58, 29-33.
  28. Zygner W., Jaros S., Wedrychowicz H.: Prevalence of Babesia canis, Borrelia afzelii, and Anaplasma phagocytophilum infection in hard ticks removed from dogs in Warsaw (central Poland). Parasitol. 2008, 153, 139–142.
  29. Zygner W.: Borelioza psów. Życie Wet. 2008, 83, 816-818.
  30. Wielinga P.R., Gaasenbeek C., Fonville M., de Boer A., de Vries A., Dimmers W., Akkerhuis Op Jagers G., Schouls L.M., Borgsteede F., van der Giessen J.W.: Longitudinal analysis of tick densities and Borrelia, Anaplasma, and Ehrlichia infections of Ixodes ricinus ticks in different habitat areas in The Netherlands. Environ. Microbiol. 2006, 72, 7594-7601.
  31. Satta G., Chisu V., Cabras P., Fois F., Masala G.: Pathogens and symbionts in ticks: a survey on tick species distribution and presence of tick-transmitted micro-organisms in Sardinia, Italy. Med. Microbiol. 2011, 60, 63-68.
  32. Brandão L.P., Hasegawa M.Y., Hagiwara M.K., Kohayagawa A.: Platelet aggregation studies in acute experimental canine Vet. Clin. Pathol. 2006, 35, 78-81.
  33. Mavromatis K., Doyle C.K., Lykidis A., Ivanova N., Francino M.P., Chain P., Shin M., Malfatti S., Larimer F., Copeland A., Detter J.C., Land M., Richardson P.M., Yu X.J., Walker D.H., McBride J.W., Kyrpides N.C.: The genome of the obligately intracellular bacterium Ehrlichia canis reveals themes of complex membrane structure and immune evasion strategies. Bacteriol. 2006, 188, 4015-4023.
  34. EddlestoneM., Neer T.M., Gaunt S.D., Corstvet R., Gill A., Hosgood G., Hegarty B., Breitschwerdt E.B.: Failure of imidocarb dipropionate to clear experimentally induced Ehrlichia canis infection in dogs. J. Vet. Intern. Med. 2006, 20, 840-844.
  35. Greene C.E.: Infectious diseases of the dog and cat. Saunders Elsevier Inc. 2006.
  36. MatthewmanA., Kelly P.J., Brouqui P., Raoult D.: Further evidence for the efficacy of imidocarb dipropionate in the treatment of Ehrlichia canis infection. J. S. Afr. Vet. Assoc. 1994, 65, 104-107.
  37. Neer T.M., Eddlestone S.M., Gaunt S.D., Corstvet R.E.: Efficacy of enrofloxacin for the treatment of experimentally induced Ehrlichia canis J. Vet. Intern. Med. 1999, 13, 501-504.
  38. Rizzoli A., Hauffe H.C., Carpi G., Vourc’h G.I., Neteler M., Rosà R.: Lyme borreliosis in Europe. Euro. Surveill. 2011, 16, pii: 19906.
  39. Six R.H., Everett W.R., Young D.R., Carter L., Mahabir S.P., Honsberger N.A., Myers M.R., Holzmer S., Chapin S., Rugg J.J..: Efficacy of a novel oral formulation of sarolaner (Simparica) against five common tick species infesting dogs in the United States. Vet Parasitol. 2016 May 30;222:28-32.
  40. Cherni J.A., Mahabir S.P., Six R.H.: Efficacy and safety of sarolaner (Simparica) against fleas on dogs presented as veterinary patients in the United States. .Vet Parasitol. 2016 May 30;222:43-8.
  41. Emmerich I.U.: New drugs for small animals in 2016]. Tierarztl Prax Ausg K Kleintiere Heimtiere. 2017 May 17.
  42. Geurden T., Six R., Becskei C., Maeder S., Lloyd A., Mahabir S., Fourie J., Liebenberg J.: Evaluation of the efficacy of sarolaner (Simparica) in the prevention of babesiosis in dogs. Parasit Vectors. 2017 Sep 6;10(1):415
  43. Honsberger N.A., Six R.H., Heinz T.J., Weber A., Mahabir S.P., Berg T.C.: Efficacy of sarolaner in the prevention of Borrelia burgdorferi and Anaplasma phagocytophilum transmission from infected Ixodes scapularis to dogs. Vet Parasitol. 2016 May 30;222:67-72
  44. Becskei C., Liebenberg J., Thys M., Mahabir SP.: Efficacy of a novel chewable tablet containing sarolaner, moxidectin and pyrantel (Simparica Trio) against four common tick species infesting dogs in Europe. Parasit Vectors. 2020 Mar 1;13(1):100.
  45. Kryda K., Mahabir SP., Chapin S., Holzmer SJ., Bowersock L., Everett WR., Riner J., Carter L., Young D.: Efficacy of a novel orally administered combination product containing sarolaner, moxidectin and pyrantel (Simparica Trio) against induced infestations of five common tick species infesting dogs in the USA. Parasit Vectors. 2020 Mar 1;13(1):77
  46. Packianathan R., Hodge A., Bruellke N., Jackson C., Maeder S.: Efficacy of combination products containing sarolaner, moxidectin and pyrantel (Simparica Trio) or afoxolaner and milbemycin (NexGard Spectra()) against induced infestations of Ixodes holocyclus in dogs. Parasit Vectors. 2020 Sep 5;13(1):448
  47. Oda K., Yonetake W., Fujii T., Hodge A., Six RH., Maeder S., Rugg D.: Efficacy of sarolaner (Simparica()) against induced infestations of Haemaphysalis longicornis on dogs. Parasit Vectors. 2019 Oct 30;12(1):509.
  48. Fourie J.J., Liebenberg J.E., Crafford D., Six R.: Immediate and persistent efficacy of sarolaner (Simparica) against Haemaphysalis elliptica on dogs. Parasit Vectors. 2019 Sep 5;12(1):431.
  49. Becskei C., Cuppens O., Mahabir S.P.: Efficacy and safety of sarolaner in the treatment of canine ear mite infestation caused by Otodectes cynotis: a non-inferiority study. Vet Dermatol. 2018 Apr;29(2):100-e39.
  50. Becskei C., Cuppens O., Mahabir S.P.: Efficacy and safety of sarolaner against generalized demodicosis in dogs in European countries: a non-inferiority study. Vet Dermatol. 2018 Jun;29(3):203-e72.

Autorzy:

dr n. wet. Marcin Garbal – VetHouse Specjalistyczne Centrum weterynaryjne
prof. dr hab. Łukasz Adaszek, lek. wet. Radosław Janecki – Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Nasi klienci