Wnętrostwo u psów

Wnętrostwem nazywa się brak jądra lub obu jąder w worku mosznowym. Szacuje się, iż zjawisko to może dotyczyć nawet 15% populacji psów.

Wnętrostwo jednostronne

Najczęściej obserwowane jest wnętrostwo jednostronne (79,8% przypadków). Do ras predysponowanych należą pomeranian, yorkshire terier, jamnik miniaturowy, cairn terier, chihuahua, maltańczyk, sznaucer miniaturowy.

Wnętrostwo często skorelowane jest występowaniem wad wrodzonych takich jak przepuklina pępkowa, dysplazja biodrowa, zwichnięcia rzepki, wady anatomiczne prącia i napletka.

Najczęściej jądra obserwowane są w mosznie przed ukończeniem 6-8 tygodnia życia, jednakże w rzadkich przypadkach zstępują one przed ukończeniem 6 miesiąca życia. Zstąpienie w późniejszym czasie nie jest możliwe ze względu na zamykanie się kanałów pachwinowych.

Dokładny model dziedziczenia wnętrostwa nie jest poznany, sugeruje się, że może mieć ono charakter poligenowy, recesywny, autosomalny (dlatego zarówno samce jak i samice mogą być nosicielami). Wnętry, szczególnie jednostronne, mogą być płodne, jednakże jakość ich nasienia przeważnie jest gorsza w porównaniu z samcami, u których oba jądra są w worku mosznowym. Nasienie wnętrów cechuje się obniżoną koncentracją (oligospermia) oraz zwiększoną ilością plemników o nieprawidłowej morfologii. Zmiany obserwowane w nasieniu, najczęściej spowodowane są zanikiem nabłonka rozrodczego kanalików plemnikotwórczych w jądrze zatrzymanym.

Diagnostyka wnętrostwa u psów

Zaraz po wywiadzie i ogólnym badaniu klinicznym, przestrzeń pachwinowa, worek mosznowy oraz okolica podstawy prącia powinny zostać dokładnie zbadane palpacyjnie w celu zlokalizowania niezstąpionego jądra. W lokalizacji jąder przydatne jest również badanie ultrasonograficzne. W wątpliwych przypadkach lub podczas diagnostyki różnicowej, należy przeprowadzić test stymulacji hormonalnej za pomocą GnRH lub hCG. Brak wzrostu stężenia testosteronu we krwi obwodowej sugeruje brak jąder (anorchia).

Niektórzy autorzy proponują wykorzystanie hormonu Anty-Mullerowskiego (AMH) jako biomarkera wykorzystywanego w toku diagnostycznym wnętrostwa. Według badań stwierdzono wyższe stężenia AMH u wnętrów, w porównaniu do psów ze zstąpionymi jądrami. Jak dotąd wpływ wnętrostwa na wydzielanie hormonu Anty-Mullerowskiego nie został wyjaśniony i potrzebne jest przeprowadzenie większej ilości badań w tym zakresie.

Testy genetyczne pozwalające na rozpoznawanie nosicieli wnętrostwa nie zostały dotychczas opracowane. Zarówno suki jak i psy przekazujące tę wadę, powinny zostać wykluczone z rozrodu.

Leczenie wnętrostwa u psów

Doniesienia związane z wymasowywaniem jąder z kanału pachwinowego do moszny, do tej pory nie zostały potwierdzone badaniami naukowymi, jednakże w przypadku szczeniąt o niestabilnej psychice, cofających jądra przy ich dotykaniu, codzienne dotykanie tej okolicy, pozwoli zwierzęciu na oswojenie się z manipulacjami w okolicy kroczowej i mosznowej. Skutkiem takiego działania może być pozostanie jąder w worku mosznowym.

Leczeniem z wyboru jest gonadektomia. Zaleca się przeprowadzenie zabiegu u samców między 1 a 3 rokiem życia.

W literaturze opisywane są metody farmakologiczne, ale ich skuteczność pozostaje dyskusyjna. Chirurgiczne sprowadzanie jąder do worka mosznowego przeprowadzane jest niezwykle rzadko i budzi kontrowersje, ze względu na etyczny aspekt rozmnażania psów obciążonych wadą dziedziczną.

Ryzyko związane z brakiem leczenia

Należy pamiętać, iż w jamie brzusznej oraz kanale pachwinowym temperatura jest wyższa o około 5^oC niż w worku mosznowym, co wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju patologii niezstąpionego jądra.

Często obserwowaną śródoperacyjnie cechą jądra niezstąpionego jest mniejszy rozmiar oraz nieprawidłowa konsystencja. Jeśli zabieg nie zostanie przeprowadzony odpowiednio wcześnie, istnieje ryzyko nowotworzenia (szacuje się, że jest ono około 9 – 13 razy większe niż u psów posiadających oba jądra w worku mosznowym).

Statystycznie najczęściej dochodzi do rozwoju guza komórek podporowych (Sertolioma) oraz guza komórek rozrodczych (Seminoma). Sertolioma jest guzem endokrynnie czynnym, produkującym estrogeny, których długotrwały wpływ na organizm psa powoduje szereg objawów klinicznych takich jak symetryczne wyłysienia, ginekomastia, rozrost gruczołu krokowego, atrakcyjność dla innych samców oraz u około 15% uszkodzenie szpiku kostnego.

Wnętry są również predysponowane do występowania skrętu powrózka nasiennego, któremu towarzyszą objawy takie jak ostry brzuch, wymioty, anoreksja, bolesne oddawanie moczu, gorączka. Istnieją również pojedyncze doniesienia o bezobjawowym skręcie powrózka nasiennego.

Bibliografia:

1. 1. England G., von Heimendahl A., Położnictwo i neonatologia psa I kota, wyd. ELSEVIER, 2010, s. 224-226
   2. Gharagozlou F, Youssefi R, Akbarinejad V, Mohammadkhani NI, Shahpoorzadeh T. Anti-Müllerian hormone: a potential biomarker for differential diagnosis of cryptorchidism in dogs. Vet Rec. 2014
   3. Johnston S. D, Root Kustritz M. V., Olson P.N.S, Canine and Feline Theriogenology, wyd. SAUNDERS, 2001, s. 313-328
   4. Khan F. A, Gartley C. J., Khanam A., Canine cryptorchidism: An update. Reproduction in Domestic Animals, 2018
   5. Schollenberger A. (red), Wybrane wrodzone wady rozwojowe i choroby dziedziczne psów i kotów, wyd. GaALAKTYKA 2017, s. 172-175
   6. Socha P., Kleister W., Socha B., Zespół feminizującego samca- pomijana choroba starszych psów, Magazyn Weterynaryjny, 07-08/2016

Autor:

Lek. Wet. Kinga Domrazek, Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego