Zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego wywołane przez pasożyty 

Za zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego odpowiadają ektopasożyty, z czego największy odsetek infekcji przypisuje się świerzbowcowi usznemu (Otodetcets cynotis) a także, choć rzadziej świerzbowcowi drążącemu (Notoedres cati), roztoczom (szczególnie z rodzaju Cheyletiella) czy nużeńcom.

Dziś zajmijmy się inwazją świerzbowca usznego Otodectes cynotis, którą lekarze wskazują jako jedną z najczęstszych chorób ektopasożytniczych u kotów. Choć, potoczny „świerzb” kojarzy nam się z chorobą kotów bezpańskich, wolnożyjących, z łatwością może dosięgnąć również koty niebytujące na zewnątrz a mieszkające w domach a nawet niewychodzących. Jak dochodzi do zarażenia, jakie są objawy infekcji i leczenie opisujemy w poniższym artykule.

Inwazja Otodectectes cynotis – kto jest na nią narażony 

Do zarażenia świerzbowcem usznym najczęściej dochodzi u kotów, ale pasożyt ten atakuje również psy i fretki. Odnotowane były także przypadki zachorowań u ludzi, wobec czego można śmiało powiedzieć, że jest mamy do czynienia zoonozą.

Niemniej jednak, u kotów jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych chorób ektopasożytniczych, a namacalnym na to dowodem są statystyki, które podają, że O. cynotis odpowiada za nawet 80% przypadków wszystkich zapaleń ucha zewnętrznego u tego gatunku. Bezsprzecznie jest głównym winowajcą zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego. Do zarażenia dochodzi po kontakcie z zarażonym zwierzęciem. Możliwe jest, choć w mniejszym stopniu, zarażenie się świerzbowcem w kontakcie pośrednim (np. z rzeczami lub miejscem, w którym chory kot przebywał). Świerzbowiec uszny jest bowiem pasożytem na stałe związanym ze swoim żywicielem a pozna nim potrafi przeżyć, ale stosunkowo krótko.

Małe jest prawdopodobieństwo zarażenia się człowieka, ale nie zwalnia nas to z ostrożności i higieny podczas opieki nad zarażonym kociakiem. Do zakażeń najczęściej dochodzi wśród kotów wychodzących, duża ilość przypadków dotyka kotów młodych. Z kolei najbardziej podatne na chorobę psy to yorkshire terier (lub inne rasy małe, miniaturowe), chociaż znane są przypadku inwazji świerzbowcem również u ras większych jak Alaskan malamute lub u bokserów.

Objawy zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego u kota 

W przypadku rozległej inwazji będziemy w stanie gołym okiem zaobserwować pasożyta w postaci białych kropeczek w kanale słuchowym. Już sama nazwa „świerzb” nawiązuje do jej głównego objawu – świądu, który jest bardzo intensywny.

Kot, drapiąc się doprowadza do znacznych zmian pourazowych, zwłaszcza w okolicy ucha, ale mogą się rozlewać na pyszczek lub sięgać szyi. Innym, zauważalnym objawem będzie potrząsanie głową, napinanie uszu, ocieranie się o przedmioty, co ma na celu załagodzić swędzenie. Bytujące w uchu pasożyty nieustannie podrażniają ściany w przewodzie usznym, co działa toksycznie i drażniąco. To prowadzi do wzmożonej produkcji woskowiny. Już w krótkim czasie zaobserwujemy w uchu nadmiar woszczyny o kolorze brunatnym lub nawet czarnym. Jest bardzo obfita, a w dotyku sucha i twarda i jest oznaką zapalenia rumieniowo- woszczynowego. W przebiegu zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego bardzo często dochodzi do infekcji wtórnych np. bakteryjnych lub drożdżakami, co jest groźne i może doprowadzić do ropnego zapalenia. Zdarza się także, że choroba rozwinie się w uchu wewnętrznym lub pasożyt zaatakuje skórę głowy i szyi (prosówkowe zapalenie skóry).

Rozpoznawanie zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego 

Diagnoza nie jest dla lekarza trudna. Rozpoznanie różnicowe zakłada uwzględnienie wszystkich innych powodów mogących mieć wpływ na rozwój zapaleniu zewnętrznego przewodu słuchowego, np. alergii. Po ich wyeliminowaniu dalsze diagnozowanie opiera się na powyżej opisanych objawach, które są dość typowe, oraz potwierdzeniu obecności pasożyta w jakiejkolwiek formie rozwojowej (dorosłą forma pasożyta, jaja, larwy, nimfy) w woszczynie usznej pobranej do badania w formie wymazu bądź zeskrobiny. Fragment pobranej woszczyny umieszczony na szkiełku podstawowym oglądany jest pod powiększeniem. W przypadku zapalenia skórnego badanie wygląda podobnie, jednak próbka pobierana jest ze skóry nie ucha.

Leczenie zapalenia zewnętrznego przewodu słuchowego 

Cykl życia pasożyta to ok 4 tygodni z tego powodu zaleca się leczenie przez cały ten okres. Są dwie możliwości podawania leków, bezpośrednio do światła przewodu słuchowego lub tradycyjnie a więc podanie ogólnoustrojowo. Niezależnie od wyboru, z uwagi na możliwość wikłania zapalenia przez drobnoustroje najczęściej przez lekarza podawane są leki złożone, czyli działające przeciwpasożytniczo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybicznie i przeciwzapalnie.

W przypadku aplikowania medykamentów dousznie, wcześniej małżowinę oraz przewód słuchowy należy dobrze oczyścić z woszczyny lub wysięków. O ile będzie to możliwe. W przypadku bardzo poważnych i rozległych infekcji ucho może być mocno zaognione, do tego jest bolesne, możliwe są nadżerki i strupy z ran, jakie kot spowodował drapaniem – wówczas zabieg czyszczenia będzie utrudniony bądź niemożliwy. Lekarz weterynarii może zadecydować o pominięciu tego etapu na początku leczenia by do niego wrócić jak ból nieco ustąpi a razy podgoją się.

W przypadku podawania leków ogólnoustrojowo, możliwa jest terapia lekiem o pełnym działaniu po zaledwie jednej dawce. Na rynku dostępne są leki o takim działaniu, co znaczne ułatwia leczenie. Dodatkowo z uwagi, że zapalenie związane jest z intensywnym bólem i ciągłym świądem, leczenie uzupełniane jest o terapię przeciwbólową i przeciwświądową.

Redakcja – Zachir i Aisha