Ciąża urojona

Ciąża urojona (ang. pseudopregnancy) jest stanem fizjologicznym, występującym w czasie fazy porujowej tj. 3-14 tygodni po zakończonej fazie estrus. Zjawisko to spowodowane jest obniżaniem stężenia progesteronu i wzrostem prolaktyny. Takie zmiany hormonalne zachodzą w organizmie suki niezależnie od tego czy doszło do zapłodnienia i rozwoju ciąży czy nie. Mogą one również wystąpić po odstawieniu progestagenów oraz po przeprowadzonej owariohisterektomii. W związku z powyższym do rozwoju ciąży rzekomej predysponowane są wszystkie nieciężarne suki. W skutek zmian stężeń hormonów może dochodzić do powiększenia gruczołu mlekowego i wydzielania mleka. Powiększeniu ulegają wszystkie pakiety listwy mlecznej, aczkolwiek zmiany te najmocniej wyrażone są on w zespołach pachwinowych.

Ciąża urojona jest diagnozowana znacznie częściej u suk niż u kotek, co wynika z różnic w cyklu rujowym u tych gatunków. U kotek występuje zjawisko owulacji prowokowanej i w związku z tym faza lutealna ma miejsce po tzw. ‘pustym’ kryciu lub sporadycznie w przypadku wystąpienia spontanicznej owulacji.

Objawy kliniczne

W czasie ciąży urojonej samice mogą wykazywać szereg niepożądanych objawów fizycznych oraz behawioralnych. U kotek najczęstszym objawem ciąży urojonej jest brak rui, rozbudowa gruczołu mlekowego i mlekotok (ang. Galactorrhoea) występują sporadycznie.

Z kolei suki są dotknięte szeregiem objawów klinicznych o różnym nasileniu. Najczęściej obserwuje się rozbudowę gruczołu mlekowego, mlekotok, budowanie gniazda, zachowania macierzyńskie w stosunku do szczeniąt, kociąt, zabawek i innych przedmiotów oraz agresję i apatię. W trakcie ciąży urojonej gruczoł mlekowy może produkować fizjologiczną wydzielinę mleczną lub bardziej wodnistą, o brązowawym zabarwieniu. W literaturze opisywane są również przypadki suk, u których wystąpiły wzdęcia oraz powiększenie macicy.

Leczenie

Farmakoterapia zalecana jest u samic o wyraźnie wyrażonych objawach klinicznych. Pozostałym można podawać dostępne na rynku preparaty ziołowe.

W przeszłości terapia ciąży urojonej bazowała na podawaniu estrogenów i progestagenów. Ze względu na mnogość możliwych skutków ubocznych, obecnie nie stosuje się tych preparatów u suk z objawami ciąży rzekomej. Lekami z wyboru są preparaty antyprolaktynowe tj. bromokryptyna, kabergolina oraz metergolina.

Bromokryptynę można stosować w dwace 20 μg/kg dziennie przez 10 dni. Jednakże wadą stosowania tej substancji czynnej jest występowanie skutków ubocznych takich jak wymioty, nudności oraz spadek apetytu. Możliwą opcją łagodzącą te objawy jest podzielenie dawki na mniejsze porcje i podawanie ich co kilka godzin tak, aby łącznie suka dostała zalecaną dawkę dobową. Lekiem, po którym rzadziej występują niepożądane objawy jest kabergolina. Zalecana dawka dzienna to 5 μg/kg dziennie przez 6 dni. Metergolina jest obecnie w Polsce niedostępna.

U suk o silnie wyrażonych objawach behawioralnych stosuje się leki przeciwlękowe lub uspokajające, jednakże należy unikać farmaceutyków o charakterze antydopaminergicznym.

Wspomagająco leczenie farmakologiczne można zastosować mieszankę jodyny z gliceryną, którą nanosi się na gruczoł mlekowy w celu jego zasuszenia. Można również zastosować okłady chłodzące. Ponadto istotnym jest zapewnienie suce większej ilości ruchu i zmniejszenie dawki pokarmowej.

Rokowanie

Nieleczona ciąża urojona o dużym nasileniu objawów takich jak mlekotok może skutkować zatrzymaniem mleka (ang. galactostasis). Rozwój choroby prowadzi do aseptycznego lub septycznego zapalenia gruczołu mlekowego (ang. mastitits), które objawia się obrzękiem i zaczerwienieniem zajętego pakietu oraz bolesnością przy omacywaniu. Stan taki wymaga bezwzględnej interwencji lekarza weterynarii, aby nie dopuścić do dalszych powikłań.

Wydaje się, że wystąpienie ciąży urojonej nie ma wpływu na ewentualną nieregularność cykli. Równocześnie warto zauważyć, iż 56,6% suk z ropomaciczem, w przeszłości przechodziło pełnoobjawową ciążę urojoną.

Przy kolejnej cieczce niewykluczone jest ponowne wystąpienie ciąży urojonej. Dane literaturowe podają, iż 64,3% suk przechodzi regularnie ciąże rzekome. Warto mieć to na uwadze, gdyż powtarzające się ciąże urojone mogą zwiększać ryzyko rozwoju guzów listwy mlecznej. Z tego względu u samic nie będących sukami hodowlanymi zaleca się przeprowadzenie zabiegu owariohisterektomii po wyciszeniu objawów ciąży urojonej, w fazie anoestrus.

Autor:

lek. wet. Kinga Domrazek
Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Bibliografia

1. 1. England G., von Heimendahl A. Położnictwo I neonatologia psa I kota. BSAVA , Wyd. ELSEVIER, 2014, rozdz. 17
   2. Johnston S. D., Root Kustritz M. V., Olson P. N. S. Canine and Feline Theriogenology. Rozdz. 13
   3. Root, A.L., Parkin, T.D., Hutchison, P. et al. Canine pseudopregnancy: an evaluation of prevalence and current treatment protocols in the UK. BMC Vet Res 14,170 (2018). https://doi.org/10.1186/s12917-018-1493-1
   4. Wehrend A. Ginekologia I położnictwo Psów. Diagnostyka i terapia. Wyd, GALAKTYKA, 2015, Rozdz. 19

Foto: adobestock