Łagodny przerost gruczołu krokowego u psów

Łagodny przerost/rozrost gruczołu krokowego (ang. benign prostatic hiperplasia – BPH) jest najczęściej diagnozowaną chorobą prostaty u psów. Zazwyczaj jest on diagnozowany u starszych osobników. Częstość występowania w zależności od źródła szacuje się na 57,1-63%, istnieją również badania sugerujące, iż 16% dwuletnich psów może być dotkniętych BPH.

Patogeneza łagodnego rozrostu gruczołu krokowego u psów

Do 5 roku życia obserwuje się fizjologiczną rozbudowę głównie części gruczołowej sterczu, a u psów starszych powiększa się cała prostata (tj. część gruczołowa i zrąb). Dokładna patogeneza nie została dotychczas poznana. Ustalono jednak, iż do rozwoju łagodnego przerostu gruczołu krokowego dochodzi na skutek wzrostu stężenia 5α-dihydrotestosteronu – DHT (metabolitu testosteronu modulowanego przez działanie 5 α-reduktazy), który stymuluje wzrost tkanki gruczołowej oraz zrębu prostaty. Dochodzi również do wzrostu ilości receptorów dla dihydrotestosteronu. Prawdopodobnie w patogenezie udział biorą hormony przysadki mózgowej. W miarę rozwoju choroby dochodzi do zwiększenia wielkości (hipertofia) i ilości (hiperplazja) komórek nabłonkowych prostaty. Rozmiar gruczołu ulega 2-6,5 -krotnemu powiększeniu w porównaniu z wielkością u zdrowych psów. Zaburzeniu temu często towarzyszy również zwyrodnienie torbielowate gruczołu (torbiele powstają na skutek zastoju wydzieliny prostaty).

Objawy łagodnego przerostu gruczołu krokowego u psów

Początkowe stadium choroby może przebiegać podklinicznie, gdyż rozrost jest symetryczny, a gruczoł krokowy niebolesny. W miarę rozwoju choroby dochodzi do wystąpienia szeregu objawów takich jak surowiczo-krwisty wypływ z cewki moczowej, oddawanie taśmowatego stolca, bolesne parcie na mocz i/lub kał, problemy z oddawaniem moczu. Intensywne parcie na kał może powodować wzmożoną pracę tłoczni brzusznej, co może doprowadzić do przepukliny kroczowej. Łagodny przerost gruczołu krokowego nie wpływa na koncentrację plemników w ejakulacie, ale obserwuje się krew w nasieniu oraz zwiększoną ilość jego III frakcji.

Diagnostyka łagodnego rozrostu gruczołu krokowego u psów

W toku diagnostycznym poza wywiadem, badaniem klinicznym i andrologicznym, niezbędne jest wykonanie szeregu badań dodatkowych. Badania morfologiczne i biochemiczne krwi nie są konieczne w przeciwieństwie do badania ogólnego moczu. Ponadto należy wykonać analizę cytologiczną wydzieliny gruczołu krokowego, którą pobiera się podczas pobierania nasienia, masażu prostaty lub przez aspiracyjną biopsję cienkoigłową. Konieczne jest również wykonanie diagnostyki obrazowej. Rentgenografia umożliwia ustalenie lokalizacji i rozmiarów gruczołu krokowego, ale nie pozwoli na ocenę jego struktury. W tym celu niezbędne jest wykonanie badania ultrasonograficznego, które rutynowo przeprowadza się przez powłoki brzuszne, ale możliwe jest zobrazowanie prostaty również per rectum. Taka projekcja ze względu na powodowany dyskomfort musi być wykonywana w sedacji. U pacjentów chorujących na BPH w obrazie ultrasonograficznym stercz może być symetryczny lub asymetryczny, gładki lub gruszkowaty oraz mogą być widoczne torbiele jeśli proces jest zaawansowany i rozwinęło się torbielowate zwyrodnienie gruczołu.

Leczenie łagodnego przerostu gruczołu krokowego u psów

Leczenie polega na blokadzie syntezy lub działania testosteronu. Najbardziej skuteczną formą leczenia jest kastracja i jest ona wskazana u psów nieprzeznaczonych do rozrodu. W ciągu 4-8 tygodni po zabiegu, dochodzi do inwolucji gruczołu krokowego. Leczenie zachowawcze stosowane jest u cennych psów reproduktorów oraz u psów, u których zabieg chirurgiczny wiąże się ze sporym ryzykiem. Polega ono na podaży substancji czynnej z jednej z poniższych grup leków:

• • inhibitory 5 α-reduktazy- blokują one DHT oraz ograniczają wpływ aktywnych androgenów na stercz;

• • progestageny – wykazują działanie antygonadotropowe i antytestosteronowe, na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego hamują wydzielanie LH;

• • analogi GnRH- stymulują syntezę gonadotropin, hamują oś podwzgórze-przysadka mózgowa;

• • antyestrogeny– blokują receptory estrogenowe;

• • inhibitory receptorów hormonów steroidowych – powodują inhibicję receptorów testosteronowych dzięki czemu upośledzony jest wychwyt DHT oraz hamowana jest aktywność 5 α-reduktazy.

Bibliografia

1. 1. Dubiel A. (red) Rozród Psów, Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 2004 str. 89-90
   2. Johnston S. D, Root Kustritz M. V., Olson P.N.S, Canine and Feline Theriogenology, wyd. SAUNDERS, 2001, Rozdział 20
   3. Pasikowska J., Niżański W. Aktualne metody farmakologicznego leczenia łagodnego przerostu prostaty u psów Medycyna Weterynaryjna 2015, 71 (6), str. 335-340
   4. Socha P., Socha B., Narkiewicz-Hałgas P. Wybrane choroby gruczołu krokowego u psów – rozpoznanie i leczenie. Magazyn Weterynaryjny. 01/2015
   5. Socha P., Socha B., Tobolski D. Zastosowanie octanu ozateronu w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego u psów Magazyn Weterynaryjny 09/2018
   6. www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW%202012_04%20%2004.pdf

Autor:

lek. wet. Kinga Domrazek, Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego