Poród u suk

Objawy zbliżającego się porodu

Kilka dni przed porodem suka staje się niespokojna i czujna oraz próbuje budować gniazdo. U pierworódek laktacja pojawia się na około dobę przed porodem, a u samic, które już wcześniej rodziły, występowanie siary może być obserwowane nawet tydzień wcześniej. Kolejnym objawem zwiastującym poród jest spadek temperatury ciała, do którego dochodzi w wyniku spadku poziomu progesteronu. W czasie ostatniego tygodnia ciąży we krwi suki wzrasta stężenie prolaktyny i na 32 godziny przed porodem osiąga około 117 ng/ml.

Przedwczesny poród

Wystąpienie przedwczesnego porodu może być spowodowane czynnikami zakaźnymi bądź niedoczynnością ciałka żółtego. W celu podtrzymania ciąży najczęściej stosuje się suplementację progestagenów oraz substancji o działaniu tokolitycznym. Należy jednak pamiętać o zaprzestaniu ich podaży na 48 godzin przed planowanym terminem porodu.

Indukcja porodu

Poród indukowany jest przez płody, których stres pobudza oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, co uwalnia adrenokrotykosteroidy- głównie kortyzol. Wzrost stężenia tego hormonu pobudza wydzielanie prostaglandyn, które mają działanie luteolityczne. Skutkiem tego jest spadek stężenia progesteronu do poziomu poniżej 2 ng/ml (6nmol/l). Efektem zmian stężeń progesteronu i estrogenów prawdopodobnie jest oddzielanie się łożysk i otwieranie się szyjki macicznej. Z kolei mechaniczne rozszerzanie dróg rodnych stymuluje receptory czuciowe, co powoduje wydzielanie oksytocyny podczas drugiej fazy porodu (odruch Fergusona).

Poród fizjologiczny

Przebieg porodu podzielony jest na 3 fazy. Pierwsza z nich charakteryzuje się regularnymi skurczami mięśniówki macicy, które prowadzą do rozwarcia szyjki macicy. W tym czasie zmienia się również struktura tkanki łącznej szyjki macicy oraz prezentacja płodów. W fazie rozwierania dróg rodnych suka może zachowywać się niespokojnie, dyszeć, drżeć oraz stracić apetyt, nie obserwuje się natomiast skurczów tłoczni brzusznej. Szacuje się, że stan ten trwa 6-36 godzin.

Za drugi etap porodu uważa się fazę wypierania płodów, a za trzeci łożysk. Jednakże, ze względu na fakt, iż u suk zazwyczaj występuje więcej niż 1 płód, etap drugi i trzeci występują naprzemiennie, a łożysko najczęściej jest wypierane około 15 minut po płodzie. Wyparcie pierwszego płodu następuje w ciągu ok. 2-4 godzin od pierwszych skurczy partych. Jeśli w trakcie przechodzenia przez kanał rodny, błony płodowe nie pękną, tuż po wyparciu płodu, musza zostać one usunięte przez sukę bądź osobę nadzorującą poród. Poród kończy się z chwilą wydalenia ostatniego łożyska

Ciężki poród

Przyczynami nieprawidłowego przebiegu porodu mogą być atonia macicy, wady anatomiczne kanału rodnego, płodny względnie bądź bezwzględnie za duże oraz nieprawidłowa postawa lub ułożenie jednego lub kilku płodów.

Szacuje się, że w 48,9% ciężkich porodów przyczyną jest atonia macicy, która uniemożliwia wyparcie płodów. Sugeruje się, że pierwotna atonia macicy może mieć podłoże genetyczne, gdyż obserwuje się linie hodowlane, w których często występuje. Innymi czynnikami predysponującymi do wystąpienia pierwotnej atonii są nadmierne rozciągnięcie macicy spowodowane licznym miotem, niewystarczająca stymulacja macicy w przypadku miotów 1-płodowych, występowanie chorób ogólnoustrojowych, otyłość czy nieodpowiednie odżywianie w czasie ciąży. Brak oznak drugiego etapu porodu oraz obecność lochii w pochwie lub jej przedsionku sugerują pierwotną atonię. Z kolei wtórna atonia macicy polega na ustaniu skurczów macicy, może ona mieć podłoże metaboliczne, anatomiczne bądź genetyczne.

Połóg

W okresie okołoporodowym niezwykle istotne jest monitorowanie stanu zdrowia suki, jednakże ocena pomiarów temperatury w tym okresie wciąż pozostaje dyskusyjna. Niektórzy uważają, iż podwyższona temperatura w pierwszych dniach po porodzie jest prawidłowym objawem, ponieważ jest to odpowiedź na wydzielanie endogennych pirogenów, które jest efektem zwiększonego metabolizmu w czasie laktacji oraz regeneracją tkanek w drogach rodnych. Inni autorzy z kolei uważają, iż temperatura powyżej 39,5oC nie jest fizjologiczna i sugeruje toczące się zapalenia w obrębie gruczołu mlekowego bądź macicy.

Tuż po porodzie rozpoczyna się inwolucja macicy, która może trwać nawet 12-15 tygodni. Podczas pierwszych trzech tygodni po porodzie obserwuje się obecność bezwonnych, brązowych lochii, których ilość stopniowo zmniejsza się od około 7 dnia. Obecność krwistego wypływu z dróg rodnych po 4-6 tygodniach od porodu może sugerować subinwolucję miejsc placentacji (SIPS).

Bibliografia

1. 1. Arlt, S. (2020). The bitch around parturition. Theriogenology
   2. Dubiel A. (red), Rozród psów, wyd. Akademii Rolniczej we Wrocławiu 2004 s. 319-328
   3. England G., von Heimendahl A., Położnictwo i neonatologia psa I kota, wyd. ELSEVIER, 2010, s. 98-100, 128-132
   4. Johnston S.D.,Root Kustritz M. V., Olson P. N. S. Canine and feline theriogenology, wyd. SAUNDERS, 2001, rozdział 6
   5. Wehrend A. Ginekologia i położnictwo psów. Wyd. Galaktyka 2015 s. 27-28

Autor:

lek. wet. Kinga Domrazek, Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego