Wybrane choroby prącia i napletka u zwierząt

Stulejka

Stulejką nazywa się niezdolność do wynicowania prącia z napletka. Zaburzenie to może mieć charakter wrodzony bądź nabyty na skutek przebytych zapaleń, blizn po gojeniu się ran, występowania obrzęków lub nowotworów. Leczenie polega na chirurgicznym powiększeniu ujścia napletka.

Załupek

Załupek z kolei charakteryzuje się brakiem możliwości cofnięcia prącia do worka napletkowego. Przyczynami mogą być choroby neurologiczne, obrzęk prącia oraz uwięźnięcie prącia. Efektem jest postępujące niedokrwienie i wysuszenie narządu. Postępowanie terapeutyczne polega na nawilżeniu i manualnym odprowadzeniu prącia do napletka. W przypadku ciężkiego uszkodzenia prącia będącego skutkiem wielogodzinnego wynicowania prącia, konieczna może być amputacja narządu.

Zapalenie prącia i napletka – przyczyny choroby

Do najczęstszych przyczyn występowania zapalenia prącia i napletka należą czynniki infekcyjne (bakterie oportunistyczne, grzyby oraz Herpesvirus canis), niedobory witamin, mikro- i makroelementów, które obniżają odporność, urazy, substancje chemiczne oraz alergie.

Zapalenie żołędzi prącia i napletka może się również rozwinąć jako skutek samookaleczenia na tle stresu lub zaburzeń lękowych. Do rozwoju choroby predysponują również stulejka, załupek, trwały wzwód prącia, cukrzyca, choroby gruczołu krokowego, kamica moczowa, wady rozwojowe układu moczowego, urazy wędzidełka, złamania kości prącia oraz choroby rozrostowe.

Objawy zapalenie prącia i napletka

Pierwszym obserwowanym i zgłaszanym przez właścicieli objawem jest wylizywanie okolicy prącia, co dodatkowo podrażnia i wzmaga rozwój stanu zapalnego.

Choroba ta objawia się bolesnością, świądem, obrzękiem żołędzi prącia, zaczerwienieniem błony śluzowej oraz występowaniem wydzieliny ropnej bądź krwawień i nadmiernym gromadzeniem się mastki pod napletkiem (wydzielina ta dodatkowo jest pożywką dla namnażających się bakterii). Może również dojść do powstania owrzodzeń na powierzchni błony śluzowej. Ponadto podczas badania, stwierdza się bolesność przy omacywaniu i wynicowywaniu prącia.

Konsekwencją braku leczenia może być ostre zapalenie skóry i tkanki podskórnej, którym towarzyszy zespół objawów takich jak gorączka, anoreksja, apatia, polidypsja i częste oddawanie moczu. Najczęściej jednak występuje przewlekła postać zapalenia, która ma postać grudkowego zapalenia prącia i napletka. Obserwowane są wtedy guzki i grudki różnej wielkości i barwy, które podczas erekcji stają się zaczerwienione i rozlane.

Samo zapalenie prącia i napletka nie upośledza procesu spermatogenezy, jednakże na skutek toksycznego działania bakteryjnych produktów przemiany materii, jakość nasienia może ulec pogorszeniu. Spada wtedy żywotność oraz ruchliwość plemników, a podczas badania mikroskopowego widoczne są liczne aglutynaty.

Leczenie zapalenie prącia i napletka

Leczenie polega na płukaniu worka napletkowego roztworami antyseptycznymi, stosowaniu miejscowo preparatów z antybiotykami oraz zapobieganiu wylizywania okolicy prącia przez psy. Terapia trwa zazwyczaj 1-2 tygodnie.

Priapizm

Jest to zaburzenie, w przebiegu którego dochodzi do wzwodu prącia trwającego ponad 4 godziny, niezwiązanego z podnieceniem płciowym.

Jego skutkiem jest wyschnięcie śluzówki, wystąpienie obrzęku, nadżerek i owrzodzeń, a w skrajnych przypadkach może dojść do martwicy prącia.

Podział schorzenia

Ze względu na różnice w patogenezie priapizmu, schorzenie to można podzielić na dwa typy: żylny (niedokrwienny) i (nieniedokrwienny) tętniczy.

Priapizm żylny (niedokrwienny)

Pierwszy z nich powstaje w wyniku silnego napełnienia naczyń żylnych, miejscowej hipoksji i kwasicy, która osłabia napięcie mięśni gładkich ciał jamistych. Jego występowanie związane jest najczęściej z zaburzeniami hematologicznymi, nowotworami i urazami rdzenia.

Priapizm tętniczy

Z kolei priapizm tętniczy spowodowany jest najczęściej urazami i zaburzeniami neurologicznymi na skutek których dochodzi do zwiększonego napływu krwi tętniczej do ciał jamistych.

Badanie przyczyn priapizmu

Ze względu na mnogość przyczyn mogących powodować to zaburzenie, w toku diagnostycznym wskazane jest wykonanie badań morfologicznych i biochemicznych krwi, badania moczu, a także RTG i USG jamy brzusznej oraz zbadanie przepływów krwi w prąciu przy użyciu USG- Doppler.

Leczenie priapizmu

Na wynicowanym prąciu należy zastosować zimne okłady oraz nawilżyć narząd. W przypadku priapizmu żylnego zaleca się podaż diuretyków i glikokortykosteroidów. U psów można również stosować aspirację krwi z prącia. W przypadku braku skuteczności w leczeniu oraz gdy dojdzie do rozwoju martwicy prącia, wskazana jest chirurgiczna amputacja i uretrotomia.

Bibliografia

1. 1. Dubiel A. (red), Rozród psów, wyd. Akademii Rolniczej we Wrocławiu 2004
   2. Giziński S., Dąbrowski M., Mikłusz M., Górnicka M. Priapizm u psów – etiologia i wskazówki kliniczne. Magazyn Weterynaryjny 07-08/2016
   3. Kaszak I., Ruszczak A., Witkowska- Piłaszewicz O., Dworecka- Kaszak B. Zapalenie żołędzi i napletka u psów. Magazyn Weterynaryjny 10/2017
   4. Pasikowska J., Buczkowska J., Dejneka G.J., Niżański W. Wybrane stany nagłe w andrologii małych zwierząt. Weterynaria w Praktyce. 06/2013 s. 56-65
   5. Root Kustritz, M. V. (2001). Disorders of the Canine Penis. Veterinary Clinics of North America: Small Animal Practice, 31(2), 247–258. 

Autor:

lek. wet. Kinga Domrazek, Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego