Nieprawidłowości dotyczące erytrocytów u zwierząt

Badanie mikroskopowe rozmazu krwi dostarcza wiele informacji na temat stanu i funkcjonowania układu krwiotwórczego. Prawidłowo wykonany preparat pozwala na ocenę wyglądu oraz liczby erytrocytów, leukocytów oraz płytek krwi. Na podstawie rozmazu krwi lekarz weterynarii może uzyskać informacje niezbędne do postawienia prawidłowego rozpoznania choroby lub ukierunkowujące na dalszą diagnostykę pacjenta. W niniejszym artykule zostaną omówione najczęstsze nieprawidłowości dotyczące wyglądu erytrocytów spotykane w praktyce weterynaryjnej.

Zmiany morfologiczne krwinek czerwonych

• • Rulonizacja – jest zjawiskiem polegającym na przyleganiu do siebie erytrocytów, występuje fizjologicznie w rozmazie krwi końskiej oraz kociej. Może występować przy stanie zapalnym, w przypadku zwiększonej produkcji immunoglobulin.

• • Aglutynacja – proces polegający na agregacji i zlepianiu się ze sobą erytrocytów w większe skupiska. Jest spowodowana przyłączaniem do powierzchni erytrocytów immunoglobulin.

• • Anizocytoza – występowanie erytrocytów o różnych wielkościach. W sytuacji niedoborów żelaza obserwowane są erytrocyty mniejsze niż prawidłowe, natomiast większe komórki występują przy wzmożonej produkcji krwinek czerwonych (retikulocyty). Anizocytoza występuje często przy niedokrwistości regeneratywnej.

• • Polichromazja – występowanie erytrocytów zabarwionych na niebiesko. Świadczy o występowaniu retikulocytów.

• • Hipochromazja – inaczej niedobarwliwość – obserwowana przy zmniejszonym stężeniu hemoglobiny w krwinkach czerwonych. W erytrocytach hipochromatycznych przejaśnienie centralne jest większe i jaśniejsze niż w prawidłowych komórkach.

Zmiany w kształcie erytrocytów

Poikilocytoza to występowanie komórek o nieprawidłowych kształtach w rozmazie krwi. Występuje duża różnorodność dotycząca nietypowych kształtów erytrocytów.

Echinocyty

Echinocyty – krwinki czerwone posiadające wypustki o jednakowych długościach, rozmieszczonych w podobnych odległościach. Występują przy odwodnieniu, wzroście pH. Mogą być wynikiem nadmiaru EDTA w próbce, nieprawidłowo wykonanym rozmazem, zbyt długim czasem od pobrania próbki krwi do wykonania rozmazu. Echinocyty przejściowo występują u psów ukąszonych przez jadowite węże, w wyniku działania jadu. Mogą występować w rozmazie krwi u zwierząt z mocznicą, u psów z kłębuszkowym zapaleniem nerek, przy procesach nowotworowych lub podczas leczenia doksorubicyną. Występują również u koni po treningu wysiłkowym, przy biegunce lub podczas występowania choroby ogólnoustrojowej.

Akantocyty

Akantocyty – są to erytrocyty, które posiadają wypustki o różnych długościach i nieregularnym rozmieszczeniu. Powstają w wyniku zmian w składzie lipidowym błony erytrocytarnej. Ich występowanie może sugerować zwiększenie stężenia cholesterolu we krwi. Rozpoznaje się je u pacjentów ze schorzeniami wątroby, przy występowaniu naczyniakomięsaka, zespole rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC) oraz przy kłębuszkowym zapaleniu nerek. Mogą być również obecne przy niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Keratocyty

Keratocyty – to erytrocyty, które w początkowej fazie rozwoju zawierają pęcherzyki, które następnie pękają. Komórki takie zawierają wypustki przypominające bawole rogi. Mogą one powstawać w wyniku mechanicznego uszkodzenia podczas przeciskania się przez mikronaczynia ze złogami włóknika. Obserwowane są przy niedokrwistości z niedoboru żelaza, schorzeniach wątroby, przy leczeniu doksorubicyną. W niewielkiej liczbie mogą występować fizjologicznie u kotów.

Stomatocyty

Stomatocyty – erytrocyty z owalną lub podłużną strefą przejaśnienia centralnego. Zazwyczaj powstają jako artefakt podczas przygotowania zbyt grubych rozmazów krwi. Powstają w wyniku zwiększonej zawartości wody w komórkach. Mogą być objawem niedokrwistości regeneratywnej, choroby wątroby, zatrucia metalami ciężkimi (ołów). Występują również jako wada wrodzona o podłożu genetycznym.

Sferocyty

Sferocyty – krwinki czerwone o kulistym kształcie. Powstają na skutek zaburzeń błony komórkowej. W takich erytrocytach brak strefy centralnego przejaśnienia. Występują u psów w niedokrwistości hemolitycznej tła immunologicznego.

Schistocyty

Schistocyty – to fragmenty erytrocytów, które powstały w wyniku fizycznego uszkodzenia. Posiadają one dwie lub trzy zaostrzone wypustki. Występują u psów przy DIC, chorobach kłębuszków nerkowych, chorobach naczyń krwionośnych. U kotów są obserwowane przy chorobach wątroby.

Leptocyty

Leptocyty – cienkie, spłaszczone erytrocyty, które mają podwyższony stosunek powierzchni błony do objętości. Występują u pacjentów z niedokrwistością z niedoboru żelaza.

Ekscentrocyty

Ekscentrocyty – to krwinki, w których hemoglobina umiejscowiona jest w jednej części komórki. Występują u zwierząt przy zatruciu oksydantami,

Eliptocyty

Eliptocyty – przyjmują owalny kształt, występują w trzech typach. Mogą występować dziedzicznie u niektórych psów, przy zwłóknieniu szpiku, u kotów przy stłuszczeniu wątroby.

Dakriocyty

Dakriocyty – erytrocyty w kształcie kropli, z wydłużonym biegunem. Występują przy zaburzeniach mieloproliferacyjnych, przy kłębuszkowym zapaleniu nerek.

Erytrocyty jądrzaste

Erytrocyty jądrzaste – ich obecność wzrasta przy niedokrwistości regeneratywnej. Mogą występować przy zatruciu ołowiem, przy posocznicy, wstrząsie endotoksycznym, przy podawaniu niektórych leków. Niski poziom może występować u psów z chorobami sercowo-naczyniowymi, po urazach, przy stanach zapalnych.

Wtręty wewnątrzkomórkowe

Ciałka Howella-Jolly’ego

Ciałka Howella-Jolly’ego – są to fragmenty jądra komórkowego, które wybarwiają się na niebiesko. Powstają w szpiku kostnym, są usuwane w śledzionie. W niewielkich ilościach mogą być obecne u zdrowych kotów i koni. Ich liczba może rosnąć przy niedokrwistości regeneratywnej oraz po usunięciu śledziony. Ich poziom może również wzrastać przy podawaniu glikokortykosterydów lub leków chemioterapeutycznych.

Ciałka Heinza

Ciałka Heinza – skupiska utlenowanej, wytrąconej hemoglobiny, które przylegają do wewnętrznej błony erytrocytów. W barwieniu Romanowskiego widoczne jako różowe. Mogą występować u kotów w ok. 5% erytrocytów. Mogą występować przy cukrzycy, nadczynności tarczycy, przy chłoniaku. Pojawiają się po spożyciu cebuli przez zwierzęta. U kóz i owiec przy zatruciu miedzią.

Nakrapianie zasadochłonne

Nakrapianie zasadochłonne – barwiące się na niebiesko, punkcikowate wtręty komórkowe, które są wynikiem zlepiania się rybosomów i polirybosomów. Powstaje podczas wysuszania się komórek, przed zabarwieniem. Występuje przy niedokrwistości regeneratywnej u przeżuwaczy, czasem u innych gatunków zwierząt. Może pojawić się również przy zatruciu ołowiem.

Czynniki zakaźne

Wiele czynników zakaźnych może występować wewnątrz lub na powierzchni krwinek czerwonych. Pierwotniaki wewnątrzkomórkowe, które można zaobserwować podczas rozmazu krwi to Babesia, Theileria, Cytauxozoon felis. W erytrocytach przeżuwaczy mogą znajdować się patogeny z rodzaju Anaplasma. Na powierzchni erytrocytów widoczne mogą być mykoplazmy hemotropowe (Mycoplasma haemofelis, M. haemocanis oraz M. haemominutum). U psów w przebiegu nosówki można zauważyć wewnątrzerytrocytarne ciałka wtrętowe. Istotne jest, aby czynniki zakaźne odróżnić od artefatów, ciałek Howell’a-Jolly’ego lub przylegających do erytrocytów płytek krwi.

Autor:

lek. wet. Joanna Krupa

Bibliografia:

1. 1. Meyer D. J., Hervey J. W., Ocena nieprawidłowości dotyczących krwinek czerwonych [w:] Diagnostyka laboratoryjna w weterynarii, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013
   2. Hervey J. W., Ocena erytrocytów [w:] Hematologia weterynaryjna, Przewodnik diagnostyczny z kolorowym atlasem, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014
   3. Ingarden M., Ingarden J., Zmiany kształtu erytrocytów psów i kotów – praktyczny przewodnik [w:] Magazyn Weterynaryjny 2016, nr 03
   4. Zygner W., Techniki laboratoryjne wykorzystywane w diagnostyce chorób transmisyjnych u zwierząt. Część II. Badania dodatkowe [w:] Życie weterynaryjne 2011, 86 (2), s. 106-113

foto: adobestock