Rozmaz krwi jako rutynowe badanie wykorzystywane w hematologii weterynaryjnej pozwala na ocenę morfologii erytrocytów, trombocytów oraz leukocytów. Wśród tych ostatnich wyróżniamy leukocyty wielojądrzaste (neutrofile, eozynofile, bazofile) oraz leukocyty jednojądrzaste (limfocyty, monocyty). Leukocyty można również podzielić na podstawie posiadanych ziarnistości na granulocyty (posiadają ziarnistości w cytoplazmie) oraz agranulocyty (nie posiadają ziarnistości). Preparat barwiony pozwala na wykrycie nieprawidłowości w morfologii poszczególnych krwinek białych.

Nieprawidłowości w obrazie neutrofilów

Prawidłowo cytoplazma neutrofilów w rozmazie krwi powinna być niemal bezbarwna. Gdy wybarwia się ona na fioletowo, jest piankowata, z widocznymi wakuolami, może to świadczyć o nieprawidłowym procesie dojrzewania komórek w szpiku. Mówi się wtedy o występowaniu tzw. toksycznej cytoplazmy. Występuje przy stanach zapalnych wywołanych ciężkimi zakażeniami bakteryjnymi.

Niebieskie wtręty w neutrofilach, tzw. Ciałka Döhlego świadczą o łagodnych zmianach toksycznych. Mogą występować u kotów bez żadnych widocznych objawów klinicznych. Należy je różnicować z ziarnistościami zawierającymi żelazo, ciałkami wtrętowymi przy nosówce u psów.

Ziarnistości toksyczne, złożone z ziarnistości pierwotnych, które barwią się na różowo-fioletowo, mogą sugerować ciężką toksemię, jeśli występują razem z zasadochłonną cytoplazmą.

Wrodzone zaburzenia mogą również zmieniać obraz morfologiczny neutrofilów w rozmazie, np. Zespół Chediaka-Higashiego u kotów, charakteryzuje się powiększeniem ziarnistości w wielu komórkach krwi. Przy tym zaburzeniu neutrofile zawierają powiększone ziarnistości barwy czerwonej lub różowej. Takie komórki wykazują zmniejszoną aktywność fagocytarną i bakteriobójczą. Ziarnistości barwiące się na fioletowo w cytoplazmie neutrofilów u psów i kotów mogą występować przy chorobach spichrzeniowych.

Przy ocenie mikroskopowej neutrofilów można wykryć czynniki zakaźne. Wtręty wirusowe są dobrze widoczne w barwieniu metodą Diff-Quick, jako homogenne, okrągłe, owalne lub nieregularne czerwone wtręty. Możliwe jest wykrycie w neutrofilach pasożytów z rodzajów Ehrlichia i Anaplasma podczas ostrej fazy zarażenia. Widoczne mogą być również gametocyty pierwotniaków Hepatozoon.

Przesunięcie w lewo to termin, którym określa się zwiększoną ilość niedojrzałych neutrofilów we krwi obwodowej. Świadczy ono o występowaniu stanu zapalnego na tle zakaźnym lub niezakaźnym. Regeneratywne przesunięcie w lewo występuje, gdy we krwi obserwowana jest neutrofilia i przeważają neutrofile dojrzałe. Z kolei degeneratywne przesunięcie w lewo występuje, gdy liczba neutrofilów niedojrzałych jest większa niż dojrzałych, a całkowita liczba neutrofilów jest prawidłowa lub obecna jest neutropenia.

Hipersegmentacja neutrofilów oznacza występowanie komórek, które posiadają pięć lub więcej płatów jądra. Jest to stan prawidłowy dla starszych komórek, a ich obecność wskazuje na przedłużone pozostawanie tych komórek we krwi obwodowej. Może świadczyć o występowaniu przewlekłego stanu zapalnego, występuje również w przypadku przyjmowania glikokortykosteroidów lub przy nadczynności kory nadnerczy. Może też świadczyć o zaburzeniach mieloproliferacyjnych.

Nieprawidłowości w obrazie limfocytów

Limfocyty pobudzone przez antygeny zwiększają swój rozmiar, rozluźnia się ich chromatyna jądrowa, cytoplazma staje się bardziej zasadochłonna. Pobudzone limfocyty mogą w niewielkiej ilości przechodzić do krwi obwodowej. Są to tzw. limfocyty reaktywne. Mogą być one duże, z pleomorficznym jądrem, niekiedy są podobne do komórek plazmatycznych.

Limfoblasty to zasadochłonne komórki limfoidalne, których jądro posiada jedno lub więcej jąderek. Przy intensywnej stymulacji antygenowej mogą występować pojedyncze limfoblasty. Przy większej ilości mogą świadczyć o nowotworze tkanki limfatycznej.

O nieprawidłowości świadczy również występowanie w limfocytach ziarnistości cytoplazmatycznych. Komórki takie pojawiają się przy chorobach nowotworowych, zaburzeniach spichrzeniowych. Przy występowaniu nosówki limfocyty mogą zawierać ciałka wtrętowe. Niekiedy limfocyty mogą posiadać wakuole, które świadczą o chorobie nowotworowej, lizosomalnej chorobie spichrzeniowej.

Nieprawidłowości w obrazie monocytów

W rozmazie krwi można zaobserwować monocyty z wakuolami. Mogą one świadczyć o lizosomalnej chorobie spichrzeniowej, lecz występują również w zdrowych komórkach w przypadku pobrania krwi na antykoagulant. We krwi mogą niekiedy pojawić się makrofagi. Jak w przypadku innych komórek monocyty mogą posiadać ciałka wtrętowe, występujące przy chorobach wirusowych. Zdarza się również, że monocyty posiadają w cytoplazmie ziarnistości kwasochłonne. Dotyczy to zwierząt z zespołem Chediaka-Higashiego. Widoczne mogą być również czynniki zakaźne, podczas ostrej fazy zakażenia, np. Ehrlichia canis i Neorickettsia risticii. Morule organizmów zakaźnych są zasadochłonne, ciasno upakowane.

Podsumowanie

Widoczne zmiany w morfologii krwinek białych sugerują stan zapalny, bakteriemię, zmiany chorobowe, które wymagają dalszej diagnostyki. Mogą również wskazać konkretne rozpoznanie choroby, np. obecność czynników zakaźnych w leukocytach, wraz z występowaniem objawów klinicznych, pozwala postawić diagnozę. Prawidłowa ocena nieprawidłowości leukocytów wymaga doświadczenia, a także wielu obejrzanych rozmazów krwi.

Autor:

lek. wet. Joanna Krupa

Bibliografia:

1. 1. Meyer D. J., Hervey J. W., Ocena nieprawidłowości dotyczących krwinek białych [w:] Diagnostyka laboratoryjna w weterynarii, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013
   2. Hervey J. W., Krwinki białe [w:] Hematologia weterynaryjna, Przewodnik diagnostyczny z kolorowym atlasem, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014
   3. Fryczewska J., Nieprawidłowe postacie neutrofili [w:] VetPersonel 3/2017
   4. Snarska A., Wysocka D., Leukopenia u psów i kotów w praktyce weterynaryjnej [w:] Magazyn Weterynaryjny 2019, 12
   5. Zygner W., Techniki laboratoryjne wykorzystywane w diagnostyce chorób transmisyjnych u zwierząt. Część II. Badania dodatkowe [w:] Życie weterynaryjne 2011, 86 (2), s. 106-113

foto: adobestock