Odruchy rdzeniowe: napięcie i masa mięśniowa

Badanie odruchów rdzeniowych pozwala stwierdzić, czy występujące zaburzenie neurologiczne zlokalizowane jest na wyższym czy niższym poziomie. Pozwala ono określić dysfunkcję konkretnego segmentu rdzenia kręgowego bądź nerwów obwodowych. Odruchy rdzeniowe najlepiej badać u zrelaksowanego zwierzęcia leżącego na boku przeciwnym do testowanej strony ciała.

•    Neurony ruchowe dolne: jeżeli uszkodzenie występuje na tym poziomie, stwierdzane są następujące objawy:
–    paraliż i/lub porażenie wiotkie
–    osłabienie lub zanik odruchów
–    osłabienie lub zanik napięcia mięśniowego
–    szybkie i masywne zaniki mięśni.
•    Neurony ruchowe górne: jeżeli uszkodzenie występuje na tym poziomie, stwierdzane są następujące objawy:
–    paraliż i/lub porażenie spastyczne
–    odruchy na normalnym poziomie lub wzmożone (hiperrefleksja)
–    wzmożone napięcie mięśni prostowników (hipertonia), dające wrażenie oporu przy próbach wykonywania ruchów biernych kończynami
–    przewlekła, nieznaczna do umiarkowanego zaniku mięśni (zanik z niedoczynności).
Kończyny piersiowe
Odruch cofania (zginania)
Służy do oceny stanu funkcjonalnego segmentów C6-Th2 rdzenia kręgowego i wychodzących z tego odcinka nerwów rdzeniowych, a także splotu barkowego i nerwów obwodowych.

UWAGA
•    Odruch cofania kończyn piersiowych lub miednicznych nie zależy od świadomej percepcji bodźców nieprzyjemnych (funkcja nocyceptywna).
•    Odruch ten ma ścisły związek z funkcją konkretnego segmentu rdzenia kręgowego.

1.    Zwierzęciu leżącemu na boku ścisnąć boleśnie palcami lub kleszczykami hemostatycznymi opuszkę palcową albo paliczek.
2.    Taki bodziec powoduje odruchowy skurcz mięśni zginaczy i cofnięcie badanej kończyny.
3.    Jeżeli odruch cofania nie wystąpi, zbadać tym sposobem wszystkie pozostałe palce, aby wykluczyć dysfunkcję poszczególnych odgałęzień nerwowych.
4.    Przy badaniu odruchu zginania jednocześnie obserwować przeciwległą kończynę, która może ulec wyprostowaniu (krzyżowy odruch prostowania), co odróżnia zaburzenia w obrębie czaszki od problemów na wysokości segmentu C6 rdzenia kręgowego.

Odruch nadgarstkowy
Służy do oceny funkcji segmentów C7-Th2 rdzenia kręgowego i wywodzących się stamtąd nerwów rdzeniowych oraz nerwu promieniowego.

1.    Opukać młoteczkiem neurologicznym mięsień prostownik nadgarstka promieniowy na przednio-bocznej powierzchni odcinka bliższego przedramienia.
2.    Prawidłowym odruchem jest lekkie wyprostowanie stawu nadgarstkowego.
Kończyny miedniczne
Odruch cofania (zginania)
Służy do oceny stanu funkcjonalnego segmentów L4-S2 rdzenia kręgowego i wychodzących z tego odcinka nerwów rdzeniowych, a także nerwów udowego i kulszowego.

UWAGA
•    Odruch cofania kończyn piersiowych lub miednicznych nie zależy od świadomej percepcji bodźców nieprzyjemnych (funkcja nocyceptywna).
•    Odruch ten ma ścisły związek z funkcją konkretnego segmentu rdzenia kręgowego.

1.    Zwierzęciu leżącemu na boku ścisnąć boleśnie palcami lub kleszczykami hemostatycznymi opuszkę palcową albo paliczek.
2.    Taki bodziec powoduje odruchowy skurcz mięśni zginaczy i cofnięcie badanej kończyny.
3.    Prawidłowy odruch powoduje zgięcie stawu biodrowego (funkcja nerwu udowego), kolana i stępu (funkcja nerwu kulszowego).
4.    Aby można było ocenić funkcję nerwu kulszowego poprzez obserwację zgięcia stawu stępu, musi on być przed rozpoczęciem badania rozprostowany/rozluźniony.
5.    Krzyżowy odruch prostowania w kończynie miednicznej pozwala odróżnić zaburzenia w obrębie czaszki od problemów na wysokości segmentu L4 rdzenia kręgowego.

Odruch rzepkowy (kolanowy)
Służy do oceny stanu funkcjonalnego segmentów L4-L6 rdzenia kręgowego oraz wychodzących z tego odcinka nerwów rdzeniowych i nerwu udowego.

1.    Zwierzę leży na boku. Kończynę z lekko zgiętym stawem kolanowym podtrzymuje się ręką po przyśrodkowej stronie na wysokości uda.
2.    Lekkie uderzenie młoteczkiem do badania odruchów w więzadło rzepki powoduje wyprostowanie kończyny wskutek odruchowego skurczu mięśnia czworogłowego uda.
3.    Odruch słaby lub jego brak świadczą o zaburzeniach w obrębie segmentów rdzenia kręgowego na wysokości L4-L6 lub nerwu udowego.
Ocena okolicy ogona i odbytu
Odruch kroczowy
Podrażnienie okolicy krocza kleszczykami hemostatycznymi powinno wywołać odruchowy skurcz zwieracza odbytu i podkulenie ogona.

Autor:
Nick Bexfield, Karla Lee
artykuł jest fragmentem książki „Zabiegi diagnostyczne i lecznicze w medycynie małych zwierząt”, Wydawnictwo Galaktyka, 2015.