Patologie ciąży cz. 1

Do rozwoju patologii ciąży może dojść na różnych etapach rozwoju płodów. Wiele z nich wymaga interwencji lekarsko-weterynaryjnej, gdyż może prowadzić nie tylko do utraty miotu, lecz także matki. Niniejszy artykuł stanowi przegląd wybranych zaburzeń przebiegu ciąży.

1. Ciąża pozamaciczna

Miejsce wszczepienia się zygoty nie jest determinowane przez rodzaj tkanki, lecz przez jej wiek i stopień dojrzałości. Fizjologicznie występuje to około 15 dnia po zapłodnieniu.

• Ciąża jajnikowa teoretycznie jest możliwa u zwierząt, ale dotychczas była ona obserwowana jedynie u kobiet. Do jej rozwoju dochodzi, gdy zapłodnienie i wszczepienie się komórki jajowej zachodzi na powierzchni jajnika. Takie zarodki giną.

• Ciąża jajowodowa rozwija się na skutek zaburzeń czynnościowych lub wad anatomicznych narządu. Większość zapłodnionych komórek jajowych, które nie są wstanie przejść przez jajowód, ulega resorpcji. Jeśli się tak nie stanie, dojdzie do rozwoju wtórnej ciąży brzusznej.

• Ciąża brzuszna może być pierwotna lub wtórna. Dzięki dobrze unaczynionej ścianie jamy brzusznej możliwe jest wszczepienie zapłodnionej komórki jajowej oraz wytworzenie łożyska, jednakże będzie ono jedynie organem zastępczym nie odpowiadającym funkcjonalnie prawdziwemu łożysku. Z tego powodu dochodzi do obumarcia, mumifikacji, resorpcji lub maceracji płodów. Dotychczas nie opisano pierwotnej ciąży brzusznej u suk.
  Do rozwoju ciąży brzusznej wtórnej może dojść w dwojaki sposób: jako skutek ciąży jajowodowej prowadzącej do pęknięcia ściany narządu i przedostania się zarodka do jamy brzusznej. Drugim możliwym scenariuszem jest pęknięcie ściany macicy (przez przeładowanie lub uraz mechaniczny) i wydostanie się części lub wszystkich płodów do jamy brzusznej. W takiej sytuacji możliwe jest wytworzenie w jamie brzusznej łożyska zastępczego.

2. Przepuklina pachwinowa

Przepukliną nazywa się patologię polegającą na wystąpieniu nieprawidłowości w budowie ścian jamy brzusznej, pierścienia pachwinowego lub kanału udowego. Przepuklina pachwinowa spowodowana jest niepoprawną budową rozcięgna pierścienia pachwinowego i może mieć podłoże genetyczne. Zawartością takiej przepukliny może być sieć, jelita, pęcherz moczowy, macica lub/i jej więzadła. Przepukliny pachwinowe mogą pojawić się w czasie ciąży, a wtedy ich zawartością jest część ciężarnej macicy.

Najbardziej widocznym objawem klinicznym występującym u samic dotkniętych przepukliną pachwinową jest jedno- lub obustronne wybrzuszenie w okolicy pachwiny. Innymi, mniej swoistymi objawami mogą być zaparcia, wymioty, depresja oraz objawy bólowe.

Złotym standardem w diagnostyce przepuklin i ich zawartości jest badanie ultrasonograficzne. Do niedawna, w przypadku wystąpienia przepukliny pachwinowej, której treścią była macica, przeprowadzano zabieg owariohisterektomii. W 2020 w Katedrze Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu przeprowadzono i opisano procedurę zabiegu repozycji ciężarnego rogu macicy uwięźniętego w przepuklinie pachwinowej. Zabieg ten zakończył się powodzeniem, a około 3 tygodnie później, przeprowadzono zabieg cesarskiego cięcia, który pozwolił na uzyskanie 4 żywych i zdrowych szczeniąt.

3. Skręt macicy

Do rozwoju tego zaburzenia dochodzi w na skutek skręcenia się macicy wokół jej osi długiej, a skręt ten może wystąpić zarówno dogłowowo od szyjki macicznej (skręt zaszyjkowy) jak i doogonowo (skręt przedszyjkowy), tym samym obejmując fragmenty pochwy. Skręt macicy może być jedno- lub oburożny, częściowy i całkowity.

Choroba ta najczęściej rozwija się pod koniec ciąży i jest spowodowana anatomicznymi dysproporcjami więzadła szerokiego macicy i asymetrią macicy powstałą na skutek rosnących w niej płodów. Czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu skrętu macicy są niedobory mineralno-witaminowe, otyłość, zaawansowany wiek (zwiotczenie i osłabienie mięśni tłoczni brzusznej), mało- i wielowodzie, zespół pojedynczego płodu, nadpobudliwość suki oraz nadmierna ruchliwość płodów.

Objawami klinicznymi towarzyszącymi skrętowi macicy są drżenia mięśniowe, tachykardia, hiperwentylacja, rozszerzenie źrenic, sinica, ostry brzuch. Ponadto może być widoczna asymetria powłok brzusznych. Złotym standardem w diagnostyce skrętu macicy jest badanie ultrasonograficzne. Leczeniem z wyboru jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego owariohisterektomi. U suk szczególnie cennych pod względem hodowlanym proponowane jest usunięcie jednego rogu oraz jajnika.

Autor:

lek. wet. Kinga Domrazek

Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Bibliografia

1. Dobrzyńśki A., Jurka P. Etiologia, objawy kliniczne i leczenie skrętu macicy u suk. Magazyn Weterynaryjny 05/2013

2. Dubiel A. (red), Rozród psów, wyd. Akademii Rolniczej we Wrocławiu 2004 rozdz. 10

3. Górka A., Ochota M., Domrazek K., Ślusarczyk K., Niżański W. Zabieg repozycji ciężarnego rogu macicy uwięźniętego w przepuklinie pachwinowej. Weterynaria w Praktyce 6/2020 str. 34-37

foto: adobestock