Powiększenie gruczołu mlekowego

Do powiększenia gruczołu mlekowego może dochodzić zarówno w stanach fizjologicznych takich jak ciąża i laktacja, jak i patologicznych, do których zalicza się między innymi mlekotok towarzyszący ciąży urojonej, wady budowy gruczołu sutkowego, guzy nowotworowe oraz mastitis. Poniższy artykuł stanowi omówienie klinicznych aspektów wybranych patologii gruczołu mlekowego.

Badanie listwy mlecznej jest jednym z elementów szczegółowego badania ginekologicznego. Badanie to opiera się przede wszystkim na oglądaniu oraz omacywaniu sutków oraz dostępnych do badania palpacyjnego okolicznych węzłów chłonnych. Celem postępowania diagnostycznego jest określenie przyczyny powiększenia gruczołu mlekowego, a w przypadku podejrzenia rozwoju neoplazji, stwierdzenie czy doszło do przerzutów.

Nowotwór gruczołu mlekowego

Guzy listwy mlecznej są jednymi z najczęściej występujących nowotworów rozwijających się u suk i najczęściej występują one u suk starych (średnia wieku, w którym stawia się diagnozę wynosi 10 lat). W zależności od źródła szacuje się, iż choroba ta może dotyczyć 8,4-52% samic.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, elementem sprzyjającym rozwojowi guzów listwy mlecznej jest cykliczna stymulacja hormonalna. Dowodem potwierdzającym tę teorię jest spadek częstości występowania nowotworów gruczołu mlekowego u samic poddanych wczesnej gonadektomii. Niekastrowane suki są narażone na 4 -krotnie wyższe ryzyko rozwoju guzów listwy mlecznej niż kastrowane.

Leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny, a wybór optymalnej metody (lumpektomia, mammektomia, mastektomia częściowa, mastektomia jednostronna lub totalna) powinien zostać dokonany z uwzględnieniem stanu klinicznego zwierzęcia. Alternatywnymi metodami terapeutycznymi są chemioterapia, immunoterapia, radioterapia oraz terapia hormonalna.

Rozrost włókniakogruczolakowaty gruczołu sutkowego (fibroadenoma)

Jest to nienowotworowy proces proliferacyjny gruczołu sutkowego, który charakteryzuje się szybkim oraz jednolitym wzrostem zrębu gruczołu. Zjawisko to dotyczy głównie młodych suk i kotek po pierwszej rui, po ciąży lub ciąży urojonej a także u kotek po terapii progestagenami.

Początkowe stadium choroby charakteryzuje się występowaniem jednolitej, twardej niebolesnej masy obejmującej całą listwę mleczną, która na skutek rozwoju może stać się bolesna, zaczerwieniona, z owrzodzeniami skóry. Całość mogą dopełniać objawy ogólne takie jak brak apetytu, apatia oraz gorączka. Leczenie polega na przerwaniu terapii progestagenami, podawaniu aglepristonu, kabergoliny oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W przypadku rozwoju infekcji lub wystąpiania owrzodzeń, niezbędne jest włączenie antybiotykoterapii. Przy braku oczekiwanych efektów po farmakoterapii, powinno się przeprowadzić zabieg mastektomii.

Zapalenie gruczołu mlekowego (mastitis)

Choroba ta najczęściej dotyka zwierzęta w laktacji, a do najczęściej wymienianych przyczyn należą infekcje bakteryjne przewodów mlekowych (zakażenia drogą wstępującą przez przewód wyprowadzający gruczołu sutkowego oraz zakażenia drogą hematogenną), uszkodzenia mechaniczne listwy mlecznej, nagromadzenie lochii w macicy, ciężki poród, obecność martwych płodów w macicy. Głównymi patogenami izolowanymi z mleka w przebiegu mastitis są E. coli, gronkowce i paciorkowce.

Zapalenie gruczołu mlekowego może mieć przebieg nadostry, ostry, podostry lub przewlekły. Najczęściej choroba przybiera charakter ostry (mastitis acuta), który charakteryzuje się bolesnością i obrzękiem gruczołów mlekowych, zmianą konsystencji okolicznych tkanek oraz koloru wydzieliny mlecznej, która na skutek wzrostu stężenia chlorków w mleku staje się bardziej wodnista i słona oraz może zawierać domieszki ropy i krwi. Chorobie mogą również towarzyszyć objawy ogólne takie jak gorączka i apatia.

Leczenie polega na podaży leków przeciwzapalnych oraz antybiotyków o szerokim spektrum działania. Wskazane jest również odsadzenie szczeniąt i wprowadzenie preparatów mlekozastępczych, aby nie doszło do upadków w miocie (tzw. Zespół toksycznego mleka). W celu zahamowania laktacji stosuje się środki antyprolaktynowe (kabergolina, bromokryptyna), a przed zasuszeniem zaleca się manualne opróżnianie gruczołu mlekowego w celu uniknięcia akumulacji wydzieliny.

Przerost brodawki sutkowej

Zjawisko to może mieć charakter wrodzony lub nabyty- wywołany ciągłym podrażnianiem sutka. W przypadku wrodzonych wad anatomicznych występujących w obrębie listwy mlecznej, niezbędnym jest przeprowadzenie dokładnego badania tej okolicy. Jedynie ocena funkcjonalności brodawki umożliwi podjęcie decyzji o przeprowadzeniu ewentualnego zabiegu chirurgicznego u suk i kotek przeznaczonych do rozrodu. W przypadku nabytego przerostu brodawki sutkowej, niezwykle istotnym elementem terapii jest zapobieganie dalszym podrażnieniom. Można w tym celu stosować kremy ochronne. Brodawki o bardzo dużych rozmiarach mogą zostać usunięte wraz z tkanką gruczołową.

Bibliografia

1. 1. England G., von Heimendahl A. Położnictwo I neonatologia psa I kota. BSAVA , Wyd. ELSEVIER, 2014, rozdz. 17
   2. Johnston S. D, Root Kustritz M. V., Olson P.N.S, Canine and Feline Theriogenology, wyd. SAUNDERS, 2001, rozdz. 13
   3. Lipiec M., Mełges W., Dąbrowski R. Wybrane zaburzenia okresu poporodowego u suk. Magazyn weterynaryjny 04/2013
   4. Wehrend A. Ginekologia I położnictwo Psów. Diagnostyka i terapia. Wyd, GALAKTYKA, 2015, s. 119

Autor:

lek. wet. Kinga Domrazek, Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Foto: adobestock