Skracanie i wydłużanie fazy lutealnej oraz przedłużanie anoestrus – sterowanie cyklem płciowym u suk cz. 2

W poprzednim artykule omówiono możliwości sterowania cyklem płciowym suk poprzez indukcję rui. W niniejszym tekście zostaną opisane metody skracania i wydłużania fazy lutealnej oraz przedłużanie anoestrus.

Skrócenie fazy lutealnej

Jak już wspomniano w poprzednim artykule, do skrócenia fazy lutealnej mogą być wykorzystane preparaty zawierające agonistów dopaminy np. kabergolinę lub bromokryptynę. Schemat stosowania preparatów antyprolaktynowych w diestrus polega na podaży 50 ug/kg bromokryptyny 2 razy dziennie doustnie lub 5 ug/kg kabergoliny raz dziennie do momentu rozpoczęcia anoestrus (gdy stężenie progesteronu spadnie poniżej 2ng/ml).

Prostaglandyny bezsprzecznie należą do najważniejszych czynników aktywnie uczestniczących w regulacji luteinizacji u większości badanych dotychczas gatunków. U psa trwa dyskusja dotycząca roli prostaglandyn w kontroli działania ciałek żółtych. Przedporodowy wzrost PGF2α obserwowany we krwi obwodowej suki, dowodzi na to, że luteoliza jest regulowana przez zmiany stężeń PGF2α . Opracowano protokoły pozwalające na wywołanie luteolizy u suk poprzez podaż prostaglandyny F2 alfa w dawce 20-200 μg/kg domięśniowo. Należy jednak pamiętać, iż obecnie w Polsce nie ma zarejestrowanych preparatów z prostaglandynami przeznaczonymi dla małych zwierząt. Ponadto ich działanie jest obarczone szeregiem skutków ubocznych takich jak ślinotok, ataksja, wymioty, rozszerzenie źrenic oraz bezwiedne oddawanie kału i moczu.

Przedłużenie fazy lutealnej

Możliwości przedłużenia fazy lutealnej są wykorzystywane u suk, u których występują ronienia spowodowane niedoczynnością ciałek żółtych. U suk niezbędne dla utrzymania ciąży stężenie P4 w osoczu krwi wynosi > 2 ng/ml. Przy obniżeniu się stężenia krążącego progesteronu do wartości 2-5 ng/ ml poleca się jego suplementację. Można podawać progesteron w formie iniekcyjnej w dawce 2-3 mg/kg co 24-48 godzin, aby utrzymać stężenie w surowicy 10 ng/ml. Dostępne są również preparaty doustne zawierające octan megestrolu, które stosuje się w dawce 2 mg/kg oraz octan chlormadinonu w dawce 0,5 mg/kg.

Pewną odmianą przedłużenia fazy lutealnej jest zastosowanie preparatów progestagennych w ramach antykoncepcji. Na rynku dostępne są preparaty krótkodziałające (medroxyprogesteron, megestrol), które podaje się doustnie oraz długodziałające (proligeston, depo-medroxyprogesteron) w formie iniekcyjnej. Depo-medroksyprogesteron należy podawać w dawce 50mg/sukę co 6 miesięcy, a proligeston 10-33 mg/kg m.c co 3,4, a następnie co 5 miesięcy. Z kolei preparaty krótkodziałające (np. provera) należy podawać począwszy od 10-go dnia przed spodziewaną cieczką, ruja powinna wystąpić kilka dni po zakończeniu podaży preparatu.

Przedłużenie anoestrus

Przedłużanie fazy anoestrus ma znaczenie u suk, u których cykle rujowe występują zbyt często. U takich samic macica nie może ulec pełnej regeneracji co prowadzi do niepłodności. Jak wspominano w poprzednim artykule, po podaniu desloreliny u suk anestrus lub u suk ze stężeniem P4 w surowicy <5,0 ng/ml następuje zwykle indukcja rui, z oznakami rui w ciągu 4-8 dni po wszczepieniu implantu. Nie usunięcie go po owulacji skutkuje przejściem w diestrus i następnie wydłużeniem fazy anoestrus do czasu, w którym implant ulegnie biodegradacji (ok. 6 miesięcy). Takie zastosowanie implantu z desloreliną umożliwa odpowiednie odstępy międzyrujowe i pozwala na pełną regenerację macicy u suk przygotowujących się do rozrodu.

Autor: lek. wet. Kinga Domrazek

Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Bibliografia

1. Niżański W., Gotowiecka M.Dejneka GJ Możliwości sterowania cyklem płciowym u suk. Magazyn Weterynaryjny 01/2015
2. Gobello, C., Castex, G., Dela sota, L., & Corrada, Y. (2004). Shortening of Interestrous Intervals With Cabergoline in Bitches: A Clinical Trial. Journal of the American Animal Hospital Association, 40(2), 115–119. doi:10.5326/0400115
3. Nohr B, Hoffmann B, Steinetz BE, 1993: Investigation of the endocrine control of parturition in the dog by application of an antigestagen. J Reprod Fertil Suppl 47, 542– 543.
4. Dobrzyński A., Max A., Jurka P. Metody podtrzymywania ciąży zagrożonej przedwczesnym porodem. Med. Weter. 2016, 72(8), 479-483