Wybrane choroby okresu poporodowego cz. 3

Pierwszy miesiąc po porodzie wydaje się być dość newralgicznym okresem w życiu zarówno matki jak i potomstwa. W tym czasie niezwykle istotnym jest kontrolowanie stanu zdrowia suki i jej szczeniąt, gdyż szybka diagnostyka i trafna diagnoza może uratować życie nie tylko płodów, ale i matki. Niniejszy artykuł stanowi przegląd aktualnej literatury dotyczącej zaburzeń okresu okołoporodowego.

Opóźniona inwolucja miejsc placentacji (SIPS)

Opóźniona inwolucja miejsc placentacji jest najczęstszą przyczyną surowiczo-krwistego lub krwistego, niecuchnącego wypływu utrzymującego się nawet do 16 tygodni po porodzie. Zazwyczaj suki, u których doszło do rozwoju SIPS, nie wykazują innych objawów klinicznych, jednakże w skrajnych wypadkach, na skutek długotrwałego krwawienia, dochodzi do słabnięcia zwierzęcia oraz zapaści. Najczęściej jest to wynikiem postępującej martwicy, która prowadzi do perforacji ściany macicy i rozwoju zapalenia otrzewnej.

Opóźniona inwolucja miejsc placentacji najczęściej diagnozowana jest u młodych suk po pierwszym porodzie. Przyczyna tego zjawiska nie została dotychczas poznana i opisana. Wiadomo jednak, że do rozwoju SIPS dochodzi, gdy komórki trofoblastu utrzymują się w miometrium i nie ulegają degeneracji, nie dochodzi również do zakrzepicy naczyń krwionośnych endometrium, czego efektem jest brak prawidłowej inwolucji macicy. Ponadto w badaniu histopatologicznym można zaobserwować ogniska nekrotyczne. W preparatach HP brak obecnych nacieków zapalnych, co sugeruje brak czynnika bakteryjnego w etiologii choroby.

U większości suk można zaobserwować spontaniczną remisję choroby, ale w przypadku braku poprawy stanu zdrowia suki, konieczne może być wprowadzenie farmakoterapii. W badaniach prowadzonych w 2013 roku opracowano metodę leczenia niskimi dawkami progestagenów podawanymi per os. Schemat obejmuje podawanie octanu megestrolu w dawce 0,1 mg/kg masy ciała przez pierwszy tydzień, a w kolejnym tygodniu 0,05 mg/kg. U żadnej z suk biorących udział w badaniu nie zauważono skutków ubocznych ani niepłodności. Innymi metodami, mniej skutecznymi jest stosowanie alkaloidów sporyszu, oksytocyny lub prostaglandyn. U suk, u których leczenie jest nieskuteczne koniecznym może być przeprowadzenie zabiegu owariohisterektomii. U suk, u których doszło do znacznej utraty krwi koniecznym może być przeprowadzenie transfuzji.

Krwotok

Krwotok z dróg rodnych występuje relatywnie rzadko, ale może on wystąpić do kilkudziesięciu godzin po porodzie. Przyczynami tego powikłania może być uszkodzenie tkanek w obrębie układu rozrodczego, martwica łożyska, koagulopatie oraz błędy chirurgiczne podczas zabiegu cesarskiego cięcia.

Warto mieć na uwadze, iż obecność krwistego wypływu z dróg rodnych nie zawsze świadczy o patologii. Podczas porodu, a także krótko po nim fizjologicznym jest występowanie krwistego wypływu, którego ilość szybko ulega redukcji, a kolor zmienia się na zielony. Z kolei podczas krwotoku z dróg rodnych, ilość ani kolor nie ulegają zmianie. Wypływ ten jest nagły i obfity o barwie czerwonej lub jasnoczerwonej, w miarę utraty krwi samica stopniowo słabnie, a jej błony śluzowe stają się bledsze. W skrajnych przypadkach może dojść do wstrząsu, zapaści lub śmierci zwierzęcia.

W przypadku rozpoznania krwotoku, koniecznym jest zapobieganie dalszej utracie krwi oraz ustabilizowanie stanu pacjenta. Terapia zachowawcza obejmuje próbę przyspieszenia zwijania macicy poprzez podaż środków obkurczających macicę (np. oksytocyny lub ergometryn), antybiotyków oraz środków zwiększających krzepliwość i uszczelniających naczynia krwionośne. W przypadku znacznej utraty krwi, koniecznym może być przeprowadzenie transfuzji. Mechaniczne uszkodzenia ściany narządów układu rozrodczego powinny zostać uciśnięte poprzez założenie tamponu, kleszczyków czy przewiązki. Jeśli opisane powyżej postępowanie lekarsko- weterynaryjne nie przyniesie odpowiednich rezultatów, niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu owariohisterektomii.

Zatrzymanie łożysk

Przyczyna niewydalenia wszystkich łożysk nie została dotychczas poznana, aczkolwiek występuje ono najczęściej u ras małych i miniaturowych. Objawem zatrzymania łożysk jest zielony wypływ z dróg rodnych. Jedynie badanie ultrasonograficzne lub endoskopowe pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie diagnozy.

Stan suki, u której nie doszło do wydalenia łożysk, powinien zostać ustabilizowany. W tym celu podajemy płyny, wraz z antybiotykami bezpiecznymi dla szczeniąt tj. amoksycyliną lub cefalosporynami. Jeżeli zwierzę trafiło do ZLZ w niedługim czasie po porodzie, kilkukrotne podanie oksytocyny powinno umożliwić wydalenie zatrzymanych łożysk. Natomiast jeżeli z jakiś przyczyn, suka znajdzie się później w gabinecie weterynaryjnym, koniecznym może być zastosowanie prostaglandyn lub przeprowadzenie owariochisterektomii.

W przypadku braku interwencji lekarsko-weterynaryjnej może dojść do rozwoju sepsy i toksemii.

Autorka:

lek. wet. Kinga Domrazek

Pracownia Rozrodu Małych Zwierząt, Katedra Chorób Małych Zwierząt i Klinika, Instytut Medycyny Weterynaryjnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Bibliografia

1. Dubiel A. (red), Rozród psów, wyd. Akademii Rolniczej we Wrocławiu 2004 rozdz. 13

2. England G., von Heimendahl A. Położnictwo I neonatologia psa I kota. BSAVA , Wyd. ELSEVIER, 2014, rozdz. 14
3. Johnston S. D., Root Kustritz M. V., Olson P. N. S. Canine and Feline Theriogenology. Rozdz. 7
4. Voorhorst MJ, van Brederode JC, Albers-Wolthers CH, de Gier J, Schaefers-Okkens AC. Successful treatment for subinvolution of placental sites in the bitch with low oral doses of progestagen. Reprod Domest Anim. 2013 Oct;48(5):840-3. doi: 10.1111/rda.12172.

Foto: adobestock