Reglamentacja obrotu egzotycznymi gatunkami zwierząt w świetle konwencji CITES

W polskim systemie prawa zwierzę podlega procesowi reifikacji, czyli urzeczowienia, co oznacza, że nie jest ono rzeczą w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego¹, ale stosuje się wobec niego odpowiednio przepisy o rzeczach [1]. Wynika to jednoznacznie z przepisów kodeksu cywilnego oraz przede wszystkim z art. 1 ustawy o ochronie zwierząt². Ochrona zwierzęcia w prawie polskim wynika również z implementacji do polskiego systemu prawnego przepisów unijnych. Najważniejsze z nich zebrano w tabeli 1.

Inną kwestię stanowi problem własności zwierzęcia. Okazuje się, że jest on pod ścisłą ochroną prawną. Wynika to po pierwsze z Konstytucji³. Prawa podmiotowe do zwierząt⁴ podlegają ochronie i stosujemy do nich wszystkie przepisy o ochronie własności i innych praw majątkowych. Jednocześnie należy pamiętać o ustawie o ochronie zwierząt i ustawie o doświadczeniach na zwierzętach⁵. W całym systemie ochrony prawnej zwierząt znaczące miejsce zajmuje konwencja CITES.

Konwencja CITES

Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, znana lepiej jako Konwencja Waszyngtońska (ang. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, CITES, franc. La Convention sur le commerce international des espèces de faune et de flore sauvages menacées d’extinction, niem. Übereinkommen über den internationalen Handel mit gefährdeten Arten freilebender Tiere und Pflanzen), jest międzynarodowym aktem prawnym reglamentującym transgraniczny handel różnymi gatunkami zwierząt oraz wytworzonymi z nich produktami. Zatem podstawowym jej celem jest „ochrona dziko występujących populacji zwierząt i roślin, gatunków zagrożonych wyginięciem poprzez kontrolę i ograniczanie międzynarodowego handlu tymi zwierzętami i roślinami, rozpoznawalnymi ich częściami i produktami pochodnymi” [1].

Głównym powodem stworzenia konwencji jest dążenie do tego, aby żaden gatunek dzikiego zwierzęcia nie stał się przedmiotem „niezrównoważonej eksploatacji spowodowanej przez handel międzynarodowy” [1, 2].

Konwencja CITES obejmuje zróżnicowaną ochroną ponad 30 tys. gatunków zwierząt i roślin^6,7, niezależnie od tego, czy handel dotyczy okazów żywych, czy martwych (wypreparowane zwłoki), ich części (np. typowo wymienia się kość słoniową i skóry⁸) lub produktów otrzymanych z tych gatunków (np. produkty medyczne, środki medyczne, farmaceutyczne zawierające w swoim składzie składniki pochodzące od tych zwierząt, produkty spożywcze, kawior⁹) [2].

Konwencja reguluje handel zagrożonymi gatunkami fauny i flory. Przepisy Konwencji odnoszą się do:

• żywych okazów gatunków zagrożonych,

• trofeów myśliwskich,

• wyrobów wykonanych z gatunków zagrożonych,

• leków i innych produktów leczniczych (np. wyroby medycyny wschodniej¹⁰).

Konwencja została podpisana 3 marca 1973 r., a w życie weszła 1 lipca 1975 r. Głównym jej celem jest „kontrola, redukcja lub całkowita eliminacja handlu okazami gatunków, których liczba lub stan sugerują, że ich niekontrolowane pozyskiwanie z naturalnego środowiska byłoby szkodliwe dla przetrwania tych taksonów” [2].

Powyższa Konwencja stanowi niejako podstawę dla bardziej szczegółowych regulacji, zarówno na poziomie międzynarodowym, regionalnym, unijnym, jak i krajowym. Wszystkie wspomniane akty wymienione zostały w tabeli 2 i stanowią implementację przepisów bazowych Konwencji CITES do systemów krajowych państw członkowskich UE, w tym również Polski.

Konwencja CITES jest wdrażana w Unii Europejskiej za pomocą rozporządzeń, które są bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich. Z racji swego bezpośredniego zastosowania rozporządzenia wchodzą wprost do krajowych porządków prawnych państw członkowskich, stając się ich częścią. Poprawka zgłoszona do CITES w Gaborone (Botswana) w 1983 r. pozwala na przystępowanie do CITES regionalnych organizacji integracji gospodarczej, takich jak Unia Europejska.

Państwa członkowskie, nazywane Stronami Konwencji CITES, działają razem, reglamentując handel gatunkami wymienionymi w jednym z trzech załączników do Konwencji CITES.

Rzeczpospolita Polska ratyfikowała Konwencję 12 grudnia 1989 r. Weszła ona w życie 12 marca 1990 r.

Należy dodać również, że Konwencja zawiera w swych załącznikach listę zwierząt zagrożonych wyginięciem, te najbardziej zagrożone wymieniane są na początku. Dalej w kolejności wymieniono gatunki mniej zagrożone. Reglamentacja dotycząca eksportu, handlu i hodowli zwierząt egzotycznych jest uzależniona od stopnia zagrożenia danego gatunku. Na wszystkie zwierzęta znajdujące się na liście wymagane są specjalne pozwolenia. Na mocy Konwencji trzeba mieć pozwolenie na eksport i import danego zwierzęcia i zaświadczenie o jego pochodzeniu, wydane przez kompetentny organ. Próbę przewiezienia zwierzęcia bez stosownych pozwoleń uważa się za przestępstwo. Przepisy Unii Europejskiej w tym zakresie są jeszcze bardziej surowe, a lista zwierząt uznanych za zagrożone dłuższa.

Zgodnie z zasadami CITES międzynarodowy handel gatunkami wymienionymi w załącznikach do Konwencji jest dozwolony tylko, jeżeli nie przyniesie szkody zachowaniu tych gatunków w środowisku naturalnym. W celu dokonywania takich rozstrzygnięć każda strona wyznacza Organ Naukowy. Funkcję Organu Naukowego Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) w Polsce pełni Państwowa Rada Ochrony Przyrody¹¹. Natomiast Organ Administracyjny udziela zezwoleń upoważniających do obrotu po uzyskaniu opinii Organu Naukowego. Funkcję Organu Administracyjnego Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) w Polsce pełni minister właściwy ds. środowiska. Obowiązkiem odpowiednich służb krajowych, takich jak służby celne i policja, jest sprawdzanie zgodności przesyłek z wymaganymi zezwoleniami [6].

Gatunki chronione Konwencją CITES wyszczególnione są w trzech załącznikach do Konwencji CITES. Ich charakterystykę podano w tabeli 3.

Z kolei na podstawie rozporządzania unijnego rady powstały i obowiązują cztery aneksy (A, B, C i D) do rozporządzeń UE w zakresie handlu dziką fauną i florą. Aneksy A, B i C w ogólnym zakresie odpowiadają załącznikom I, II i III Konwencji CITES¹². Aneks D, który nie ma odpowiednika w CITES, obejmuje gatunki, których wwóz jest monitorowany i które w przyszłości mogą zostać ujęte w jednym z pozostałych aneksów. W celu zapewnienia zgodności z innymi regulacjami UE dotyczącymi ochrony gatunków miejscowych, takimi jak Dyrektywa Siedliskowa¹³ i Dyrektywa Ptasia¹⁴, pewne gatunki miejscowe, wymienione w załącznikach I i II do Konwencji CITES, ujęte zostały w aneksie A.

Postanowienia Konwencji w żadnej mierze nie naruszają prawa stron do zastosowania:

• bardziej surowych środków wewnętrznych dotyczących warunków, jakim podlega handel, odławianie lub zbiór, przetrzymywanie lub przewóz okazów należących do gatunków objętych załącznikami I, II i III, aż do całkowitego zakazu włącznie, lub

• wewnętrznych środków ograniczających lub zakazujących handlu, odławiania, zbioru, przetrzymywania lub przewozu okazów gatunków nieobjętych załącznikami I, II lub III.

Przewóz żywych okazów gatunków wymienionych w załączniku A w obrębie Wspólnoty wymaga zezwolenia organu administracyjnego państwa członkowskiego, w którym okaz się znajduje. W przypadku Polski będzie to minister właściwy do spraw środowiska. Z kolei przewóz żywych okazów gatunków wymienionych w załączniku B w obrębie Wspólnoty wymaga od odbiorcy przestrzegania zasad dotyczących ochrony zwierząt. Dotyczy to przede wszystkim zapewnienia właściwej pielęgnacji i miejsca bytowania zwierzęciu. Komisja może w dowolnym momencie wprowadzić ograniczenia dotyczące przetrzymywania lub przewożenia żywych okazów gatunków.

Państwa członkowskie są zobowiązane do wyznaczenia urzędów celnych, które będą przeprowadzać kontrole dotyczące gatunków objętych rozporządzeniem. Wykaz tych urzędów jest publikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

W związku z koniecznością implementacji porządku unijnego i postanowień konwencji CITES do ustaw wprowadzono nowe przepisy. Przykładem jest
art. 27e ustawy o ochronie przyrody. Dotyczy on osób posiadających w domu egzotyczne zwierzęta, a także hodowców oraz właścicieli sklepów zoologicznych. Artykuł zabrania samego posiadania zwierzęcia wymienionego w załączniku do Konwencji Waszyngtońskiej. Art. 27e. ustawy o ochronie przyrody stanowi, że „przetrzymywanie roślin i zwierząt, ich uprawa i hodowla wymaga wpisania do rejestru. Rejestry te prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce przetrzymywania roślin lub zwierząt oraz prowadzenia upraw i hodowli”. Obowiązek rejestrowania lub wykreślania z rejestru powstaje z chwilą wejścia w posiadanie lub wyzbycia się rośliny lub zwierzęcia, wwozu do kraju lub wywozu zagranicę, a także powstania zmiany w danych rejestrowych. Wniosek o dokonanie stosownego wpisu lub skreślenie z rejestru powinien być złożony właściwemu staroście w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku. Za dokonanie wpisu oraz wydanie wypisu z rejestru pobierana jest opłata skarbowa.

Przepis art. 27e ustawy o ochronie przyrody dotyczy wszystkich posiadaczy zwierząt. Oznacza to, że nie można go zawęzić tylko do hodowców czy handlarzy zawodowo zajmujących się hodowlą i obrotem tymi gatunkami zwierząt. Wynika z tego, iż każdy właściciel powinien upewnić się, czy nie jest posiadaczem gatunku chronionego¹⁵. W przypadku posiadania w związku z przepisami Konwencji należy zgłosić się do urzędu miasta lub starostwa powiatowego w celu dokonania rejestracji zwierzęcia. Niedopełnienie, uchybienie lub uchylanie się od tego obowiązku podlega karze aresztu lub grzywny oraz w każdym wypadku grozi przepadkiem zwierzęcia¹⁶. Taki sam obowiązek rejestracji spoczywa na właścicielu zwierzęcia urodzonego w Polsce.

Artykuł 8 ust. 5 Rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 z 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi należy interpretować w ten sposób, że w ramach postępowania karnego, toczącego się przeciwko osobie oskarżonej o naruszenie tego przepisu, wszelkie środki dowodowe, na które w tego rodzaju postępowaniach zezwala prawo procesowe danego państwa członkowskiego, są co do zasady dopuszczalne. Dotyczy to celów orzekania w przedmiocie zgodności z prawem pozyskania okazów gatunków zwierząt wymienionych w załączniku B do tego rozporządzenia. W świetle zasady domniemania niewinności taka osoba może również skorzystać z wszystkich środków dowodowych w celu wykazania, że w posiadanie rzeczonych okazów weszła zgodnie z prawem, spełniając wymogi określone we wspomnianym przepisie¹⁷.

Rejestracja zwierzęcia 

Aby zarejestrować zwierzę, należy przedstawić świadectwo jego legalnego przywiezienia do Polski lub zaświadczenie weterynarza stwierdzające fakt urodzenia zwierzęcia w niewoli. Po uzyskaniu stosownych zezwoleń i nabyciu zwierzęcia egzotycznego w Polsce osoba, która staje się właścicielem, ma obowiązek w ciągu 14 dni zgłosić fakt posiadania takiego zwierzęcia w urzędzie miasta (Wydział Ochrony Środowiska) bądź urzędzie gminy. Podczas dokonywania rejestracji konieczne jest posiadanie wszystkich wymaganych zezwoleń i zaświadczeń.

Sprzedaż lub śmierć zwierzęcia zarejestrowanego również należy zgłosić do podanego organu.

Jeżeli zwierzęta egzotyczne rozmnożą się w hodowli, powiatowy lekarz weterynarii wydaje zaświadczenie o narodzeniu się zwierząt w środowisku sztucznym. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie dokumentów CITES na młode. Lekarz weterynarii ma prawo obejrzeć hodowlę przed wystawieniem zaświadczenia¹⁸.

Reasumując, ustawa o ochronie przyrody przepisem art. 64 ust. 9 wprowadza obowiązek udokumentowania legalnego pochodzenia zwierzęcia. Chodzi przede wszystkim o posiadanie dokumentów, takich jak: zezwolenie na import zwierzęcia do kraju, zezwolenie na schwytanie zwierzęcia w środowisku, potwierdzenie urodzenia zwierzęcia w hodowli, wydanych przez powiatowego lekarza weterynarii, lub innego dokumentu, na podstawie którego można stwierdzić legalne posiadanie zwierzęcia.

Rejestracji podlegają gatunki zwierząt wymienione w tabeli 4.

Komisja Europejska może także wprowadzić okresowe, czasowe lub trwałe, zawieszenie wprowadzania na teren wspólnoty określonych gatunków zwierząt [6, 7]. Dzieje się tak w przypadku wydania negatywnej opinii przez Grupę ds. Przeglądu Naukowego i po przeprowadzeniu konsultacji z krajem pochodzenia danego gatunku, którego dotyczy zakaz. Ma to miejsce w sytuacji, gdy grupa stwierdzi, że wprowadzenie danego gatunku na teren Wspólnoty może stanowić zagrożenie dla gatunku. Ponadto załączniki do Konwencji ulegają zmianom.

W tabeli 5 przedstawiono najważniejsze zmiany wprowadzone na listę z załącznika II Konwencji CITES.

Rola organów nadzoru

W Polsce nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy oraz rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 pełni Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (GDOŚ) przy udziale i pomocy Generalnej Dyrekcji. Do obowiązków GDOŚ należą sprawy dotyczące gatunków rodzimych i inwazyjnych, a także zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi. Podmioty, które nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie handlu żywymi zwierzętami gatunków chronionych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97, nie są na dzień dzisiejszy zobowiązane do przekazywania kupującym dokumentów dowodzących legalnego pochodzenia okazów²⁵. Z kolei podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie handlu żywymi zwierzętami gatunków chronionych są zobowiązane przepisami rozporządzenia nr 338/97 do posiadania i dostarczenia dokumentów legalnego pochodzenia okazów na każde żądanie odpowiedniego organu kontrolującego. Przekazywanie stosownych dokumentów kupującemu okaz jest praktyczną koniecznością w przypadku żywych zwierząt należących do płazów, gadów, ptaków i ssaków gatunków z aneksów A i B, gdyż są one nabywcy potrzebne do obowiązkowego zarejestrowania okazu we właściwym starostwie.

W trakcie kontroli podmiot wykorzystujący urodzone i wyhodowane w niewoli okazy z aneksu B do celów komercyjnych powinien wykazać się przede wszystkim:

• dokumentami potwierdzającymi fakt urodzenia tych okazów w hodowli (w przypadku hodowli krajowych – zaświadczenie powiatowego lekarza weterynarii o przyjściu na świat danego okazu w środowisku kontrolowanym, w miarę możliwości ze wskazaniem rodziców),

a także

• dokumentami potwierdzającymi spełnienie pozostałych warunków określonych w art. 54 rozporządzenia Komisji (WE) nr 865/2006, w tym zwłaszcza potwierdzającymi w pełni legalne pochodzenie wszystkich osobników rodzicielskich (przodków), w tym założycieli utrzymywanego stada hodowlanego.

W przypadku braku dokumentów potwierdzających pochodzenie z hodowli oferowanych do sprzedaży okazów podmiot ten może ewentualnie wykazać spełnienie stosownych warunków art. 54 za pomocą badań genetycznych, zgodnie z art. 55 rozporządzenia Komisji (WE) nr 865/2006. Należy zaznaczyć, że ciężar dowodowy spoczywa zawsze na podmiocie wykonującym czynność zakazaną (czyli wykorzystującym okaz zwierzęcia z chronionego gatunku do celów zarobkowych).

Odpowiedzialność karna i administracyjna

Celem Konwencji CITES jest również wdrożenie odpowiednich procedur karania, ścigania i odzyskiwania zagrożonych gatunków z listy. W tab. 6 przedstawiono wybrane działania, jakie mogą podjąć organy państw członkowskich celem ochrony gatunków z listy.

Dyrektywa 2004/35/WE ustanawia wspólne ramy odpowiedzialności za środowisko w celu zapobiegania i zaradzenia szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu.

Swoim zakresem dyrektywa obejmuje:

• szkody wyrządzone środowisku przez podmioty gospodarcze prowadzące działalność wymienioną w załączniku III oraz wszelkie bezpośrednie zagrożenia wystąpieniem takich szkód w wyniku tej działalności;

• szkody wyrządzone gatunkom chronionym i siedliskom przyrodniczym przez podmioty gospodarcze prowadzące innego rodzaju działalności oraz bezpośrednie zagrożenia wystąpieniem takich szkód w wyniku tej działalności, jeżeli szkoda lub zagrożenie miało miejsce z winy podmiotu gospodarczego lub w wyniku jego zaniedbania.

Dyrektywa 2008/99/WE zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia do ustawodawstwa krajowego sankcji karnych za poważne naruszenia przepisów prawa UE dotyczących ochrony środowiska. Określa katalog czynów, które państwa członkowskie muszą uznać za przestępstwa karne, jeżeli zostały one dokonane bezprawnie i umyślnie lub są skutkiem przynajmniej rażącego niedbalstwa:

• zabijanie, niszczenie, posiadanie lub przywłaszczanie sobie okazów chronionych gatunków dzikiej fauny lub flory (z wyjątkiem nieznacznej ilości i pod warunkiem nieznacznego wpływu na zachowanie gatunków);

• handel okazami chronionych gatunków dzikiej fauny lub flory, ich częściami lub pochodnymi (z wyjątkiem nieznacznej ilości i pod warunkiem nieznacznego wpływu na zachowanie gatunków);

• postępowanie, które powoduje znaczne zniszczenie siedliska przyrodniczego na terenie chronionym.

Dany czyn należy uznawać za przestępstwo karne, jeśli został on dokonany umyślnie lub jest skutkiem rażącego niedbalstwa, również w przypadku pomocnictwa w przestępstwie lub podżegania do niego.

Państwa członkowskie powinny gwarantować, że osoby prawne mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności za czyny popełnione na ich korzyść przez osoby działające w ich imieniu lub jeśli popełnienie przestępstwa przez te osoby umożliwił brak nadzoru lub kontroli.

Przez czyn bezprawny dyrektywa rozumie czyn, który narusza akty prawa UE wymienione w załączniku do dyrektywy, a także akty normatywne lub środki administracyjne przyjęte przez państwa członkowskie w celu wdrożenia powyższych aktów prawa UE.

Przypisy:

¹ Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93)

² Nowela ustawy o ochronie zwierząt. Ustawa powstała na podstawie poselskiego projektu. Obowiązuje od 1 stycznia 2012 r. (Dz.U. z 2013 poz. 856).

³ Art. 21 ust.1 oraz art. 64 ust. 1i 2 Konstytucji RP

⁴ rozumianych, jak słusznie zauważa M. Goetel, jako składniki mienia.

⁵ Dz.U. z 2005 nr 33 poz. 289.

⁶ Wg danych Komisji Europejskiej.

⁷ W lipcu 2011 r. w Genewie odbyło się 25. Spotkanie Komitetu ds. Zwierząt CITES. Eksperci z całego świata w zakresie ochrony przyrody, omawiając problemy związane z ochroną gatunków zwierząt zagrożonych międzynarodowym handlem, podają propozycje wciągnięcia na listę nowych gatunków.

⁸ Jest to sztandarowy, najczęściej podawany w literaturze przykład, ze względu na powszechność nielegalnego obrotu. Kość słoniowa pochodzi od gatunków: słoń afrykański (Loxodonta africana) i słoń indyjski (Elephas maximus) objętych Konwencją CITES. Są one wymienione w załączniku I Konwencji i aneksie A ww. rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 z 9 grudnia 1996 r. W związku z powyższym wwóz lub wywóz z/do krajów trzecich wyrobów z kości słoniowej wymaga uzyskania zezwolenia wydanego przez organ administracyjny Konwencji Waszyngtońskiej, którym w Polsce jest minister środowiska. Zezwolenie jest wydawane po spełnieniu warunków określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 338/97 z 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi, na wniosek zainteresowanego.

⁹ Za przykład może posłużyć fakt, że wszystkie gatunki ryb jesiotrokształtnych są wymienione w załącznikach do Konwencji CITES, w związku z tym obrót i handel kawiorem, czyli ikrą tych ryb (w szczególności jesiotra i bieługi), wymaga pozwolenia.

¹⁰ Patrz chociażby przykładowo wyrok WSA Warszawa z 7.12.2009 r. syg. IV SA/Wa 1347/09 – Wydanie zezwolenia importowego CITES na przywóz produktu leczniczego a współdziałanie organów.

¹⁰ Podstawę prawną działania stanowi art. 96 Ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r., nr 151, poz. 1220 z późn. zm.). Członków Państwowej Rady Ochrony Przyrody, na kadencję trwającą 5 lat, powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska. Do zadań Państwowej Rady Ochrony Przyrody należy w szczególności: ocena realizacji ustawy; opiniowanie strategii, planów i programów dotyczących ochrony przyrody; ocena realizacji krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej; opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody; przedstawienie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody; popularyzowanie ochrony przyrody.

¹¹ Są zauważalne pewne wyjątki, które obejmują pewne gatunki niewymienione na listach Konwencji CITES, a które są objęte ochroną zgodnie z prawodawstwem wewnętrznym UE.

¹² Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

¹³ Dyrektywa 2009/147/WE z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, stanowiąca wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. o ochronie dziko żyjących ptaków (Directive on the Conservation of Wild Birds).

¹⁴ Ciężar dowodu i wykazania, że zwierzę jest zarejestrowane, leży po stronie właściciela i nie może on scedować go na podmiot, od którego zwierzę nabył.

¹⁵ Konwencja CITES daje możliwość wprowadzenia przez państwo członkowskie własnych przepisów karnych za uchylanie się od obowiązku rejestracji.

¹⁶ Patrz wyrok ETS z 16.07.2009 r. syg. C-344/08 – Dowód zgodnego z prawem pozyskania okazów gatunków dzikiej fauny i flory (Rubach).

¹⁷ W związku z obowiązkiem stwierdzenia faktu urodzenia zwierzęcia w niewoli patrz również postanowienie WSA w Olsztynie z 25.11.2010 r. syg. II SA/Ol 959/10, a także wyrok NSA II OSK 1167/08 z 12.02.2010 r. – Stosowanie przepisów o ochronie zwierząt dziko występujących do zwierząt urodzonych i hodowanych w niewoli.
A.M. zwrócił się do ministra środowiska z prośbą o wydanie unijnego świadectwa pochodzenia dla żywego okazu jastrzębia (Accipiter gentilis) – stosownie do przepisów Rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 z 9 grudnia 1996 r., w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi.

¹⁸ Szczegółową listę gatunków podlegających rejestracji znajdziemy w Rozporządzeniu Komisji Wspólnot Europejskich nr 1332/2005 z 9 sierpnia 2005 r.  zmieniającym Rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi (Dz.U. UE L215/1).

¹⁹ Lista obejmuje ponad 1450 gatunków ptaków.

²⁰ Na liście znajduje się 657 gatunków gadów.

²¹ Na liście znajduje się 114 gatunków płazów.

²² Zgodnie z przepisami Rozporządzenia Komisji (UE) nr 750/2013 z 29 lipca 2013 r. zmieniającym Rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi, mieszańce zwierząt, które w czterech poprzednich pokoleniach swojego rodowodu mają jeden lub więcej okazów gatunków włączonych do załącznika A lub B, podlegają przepisom rozporządzenia, tak jakby były czystymi gatunkami, nawet jeśli dany mieszaniec nie jest wyszczególniony w załącznikach.

²³ Konwencja CITES i rozporządzenia UE dotyczące handlu dziką fauną i florą obejmują zasadniczo wszystkie okazy, żywe lub martwe, w tym części i produkty pozyskane ze zwierząt i roślin wymienionych w aneksach.

²⁴ Patrz przepis art. 64 ust. 9 ustawy o ochronie przyrody.

²⁵ Jest to również dostosowanie przepisów unijnych do Dyrektywy 2004/35/WE ustanawiającej wspólne ramy odpowiedzialności za środowisko w celu zapobiegania i zaradzenia szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu.

²⁶ W Polsce patrz chociażby art. 27e ustawy o ochronie przyrody.

Autor:
lek. med. Łukasz Pilarz
Indywidualna Praktyka Lekarska, Gliwice

Streszczenie:
Artykuł dotyczy problematyki ochrony gatunkowej zwierząt na terenach państw członkowskich UE, w tym Polski, i związanych z tym administracyjnych metod reglamentacji obrotu egzotycznymi gatunkami. Opisane zostały mechanizmy handlu i obrotu gatunkami zwierząt zgodnie z przepisami konwencji CITES.