Spondyloza

Spondyloza jest to przewlekła choroba, która dotyka starsze zwierzęta, najczęściej dużych ras [1, 2, 6-9, 11, 13]. Badania sugerują, że najczęściej na tę jednostkę chorobową zapadają boksery i owczarki niemieckie [8, 13]. Zmiany zwyrodnieniowe najczęściej występują w końcowych kręgach odcinka piersiowego, w odcinku lędźwiowym i lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa [11].

Prawidłowa wielosegmentarna budowa kręgosłupa sprawia, że posiada on duży zakres ruchów, a jednocześnie może z powodzeniem pełnić funkcję podporową dla ciała i funkcję ochronną dla zawartych w nim rdzenia kręgowego, korzeni nerwowych i naczyń krwionośnych. W miarę postępu zmian zwyrodnieniowych związanych ze starzeniem się organizmu krążek kręgowy traci swe zdolności amortyzacyjne. Trzony zbliżają się do siebie, więzadła ulegają rozluźnieniu. Dochodzi do niestabilności kręgosłupa, więzadła w czasie ruchów są nadmiernie rozciągane. W konsekwencji powtarzających się urazów prowadzi to do powstania osteofitów na skutek powtarzalnego nacisku tych samych stawów lub kości, przez wykonywanie niektórych ćwiczeń, ruchów czy też przez wrodzoną predyspozycję do tworzenia się ostróg [1, 8]. W późnej fazie proces zwyrodnieniowy ma charakter wytwórczy z dużą osteofitozą i nowotworzeniem kości w postaci mostków międzysegmentarnych, co ma aspekt pozytywny, prowadzi bowiem do restabilizacji kręgosłupa. Jednak u części pacjentów może on ścieśniać kanał kręgowy i/lub otwory międzykręgowe, zaburzając mikrokrążenie tętniczo-żylne w obrębie rdzenia kręgowego i/lub korzeni nerwowych [1, 4, 5, 8].

Rozwój osteofitów mogą pobudzać inne stany chorobowe, które wpływają na niestabilność kręgosłupa, jak: wrodzone wady i deformacje kręgów, uraz powodujący złamanie lub zwichnięcie, infekcja, zabieg operacyjny. W tych przypadkach zapalenie odgrywa rolę w rozwoju ostrogi wokół uszkodzonego miejsca lub niestabilnego stawu [8].

Spondyloza objawy 

Większość psów ze spondylozą jest wolna od jakichkolwiek objawów. Jeśli zmiany zwyrodnieniowe rozwijają się w pobliżu korzeni nerwowych, mogą uciskać nerw, powodując deficyty neurologiczne i np. kulawiznę oraz ból w okolicy przykręgosłupowej. U takich pacjentów występuje także nadmierne napięcie mięśni długich grzbietu, pojawia się stan zapalny, można zauważyć w różnym stopniu wyrażone zaniki mięśniowe [8].

Spondyloza rehabilitacja

Cele rehabilitacji to: zmniejszenie bólu, utrzymanie lub poprawa zakresu ruchu, poprawa mobilności i zwiększenie masy mięśniowej [1, 2]. Sesje na bieżni wodnej mogą być korzystne dla poprawy wytrzymałości i mobilności. Ćwiczenia w odciążeniu są wskazane dla starszych zwierząt. Wzmacniają mięśnie przykręgosłupowe oraz poprawiają kondycję i stopień umięśnienia. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha czy ćwiczenia bierne i masaż, laseroterapia, TENS akupunktura mogą być użyteczne w leczeniu bólu i zmniejszeniu dyskomfortu [1, 2, 6].

Laseroterapia powoduje rozgrzewanie tkanek, działa przeciwbólowo, sprzyja angiogenezie, gojeniu się tkanek oraz przywraca prawidłowe odżywienie tkanki chrzęstnej. Inną metodą używaną w przypadku zmian zwyrodnieniowych u zwierząt jest elektrostymulacja. Ogólnie wykorzystuje się jej efekt uśmierzania bólu (TENS – Transcutaneal Electrical Nerve Stimulation) [1, 3].

Przypadki kliniczne spondylozy

PRZYPADEK 1

Do lecznicy trafił 6-letni pies, samica, mieszaniec, z kulawizną prawej kończyny miednicznej, kończyna była znacznie odciążana w pozycji stojącej. Wyraźnie widoczna atrofia mięśni kończyny miednicznej (PKM – 28,5 cm obwodu w udzie, LKM – 31 cm). Tkliwy kręgosłup w odcinku Th-L oraz L-S z przeczulicą okolicy i miejscowo podwyższoną ciepłotą ciała szczególnie w odcinkach Th9, L3, L-S.

Podczas wizyty u specjalisty zostały wykonane RTG. W obrazie widoczne były początkowe zmiany spondylotyczne w odcinku piersiowo-lędźwiowym, tj. Th13-L1, z zaawansowaną spondylozą w odcinku lędźwiowym. Zalecono ograniczenie ruchu i rehabilitację, a także pokazano właścicielom instruktaż masażu okolicy kręgosłupa. Zastosowano laseroterapię na okolicę od Th9 do L-S oraz TENS (elektrody przyłożone na wysokości Th9-13 oraz L4-6).

Po serii dziesięciu zabiegów zauważono poprawę, ale suczce co pewien czas zdarzało się nieznacznie odciążać prawą kończynę miedniczną w pozycji stojącej. W badaniu palpacyjnym kręgosłupa mięsień długi po prawej stronie lekko napięty, dość duża przeczulica w odcinku Th-L kręgosłupa, w odcinku L-S brak tkliwości. Po 1,5 miesięcu od zakończenia pierwszej serii zabiegów pacjentka pojawiła się na rehabilitacji przed dłuższym wyjazdem wakacyjnym.

PRZYPADEK 2

Do lecznicy trafił 13-letni pies, samica, rasy dalmatyńczyk, z problemami z poruszaniem się, które miały miejsce od dłuższego czasu. Suczka wykazywała usztywnienie kończyn miednicznych, w lewej kończynie miednicznej nieznaczne opóźnienie reakcji poprawczej.

RTG wykazało spondylozę w odcinku L2-L3, L6-L7-S; w stawach L1-L2 artroza; brak wyraźnej bolesności grzbietu.

Zastosowano laseroterapię i magnetoterapię w serii 10 zabiegów. Po czwartej wizycie widoczna była poprawa w poruszaniu się, kończyny miedniczne wykazywały mniejszą sztywność. Po siódmym zabiegu suczka tak dobrze się poczuła, że w domu przyniosła właścicielom piłeczkę do zabawy, czego nie zrobiła przez ostatnie 3 lata. Po 10 zabiegach zrobiono przerwę.

Pacjentka pojawiła się po 5 miesiącach, po pierwszych 4 sesjach znów była wyraźna poprawa.

PRZYPADEK 3

Do lecznicy trafił 12-letni kot, samica rasy europejskiej, ze znaczną nadwagą, problemami z poruszaniem się, zanikiem mięśni kończyny miednicznej. Tkliwy kręgosłup w odcinku Th-L, głównie Th11-13, L4-6. W obrazie RTG zaawansowana spondyloza w odcinku piersiowo-lędźwiowym kręgosłupa. Zastosowano laseroterapię i magnetoterapię (10 zabiegów). Zalecono ogrzewanie okolicy kręgosłupa, masaż, terapię odchudzającą. Po kilku zabiegach właściciele zauważyli poprawę w poruszaniu się, po ósmym zabiegu kotka zaczęła wskakiwać na meble, czego od dawna nie robiła.

Autor:

mgr Janina Dąbrowska
Animal Center, Warszawa

Zdjęcia:

z zasobów autorów

Streszczenie:
Spondyloza kręgosłupa charakteryzuje się zespołem wielopoziomowych zmian zwyrodnieniowych. Dotyczą one krążków międzykręgowych, trzonów (osteofity) i więzadeł. Skutkiem tych zmian są: zwężenie kanału kręgowego, ograniczenie ruchomości kręgosłupa, ucisk rdzenia kręgowego lub korzeni nerwowych. Objawy towarzyszące dość często to: sztywność mięśni przykręgosłupowych, kulawizna, zmiany w sposobie poruszania się, a także ból.

Piśmiennictwo:

1. Zink Ch.M., Van Dyke J.B.: Canine Sports Medicine and Rehabilitation. John Wiley & Sons, Inc., 2013.

2. Millis D.L., Levine D., Taylor R.A.: Rehabilitacja psów. Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2007.

3. Dragone L.: Fizjoterapia i zwyrodnienie stawów u kotów. „Magazyn Weterynaryjny”, 20, 170, 762-764, 2011.

4. Uhlenbrock D.: Degenerative disorders of the spine, [w:] Uhlenbrock D.: MR Imaging of the Spine and Spinal Cord. Thieme Stuttgart New York, 2004, pp. 159-268.

5. Bladowska J.: Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa – diagnostyka obrazowa. Zakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii Katedry Radiologii Akademii Medycznej we Wrocławiu.

6. Robertson J., Mead A.: Physical Therapy and Massage for the Dog. Manson Publishing Ltd., 2013.

7. Bockstahler B., Levine D., Millis D.: Essential Facts of Physiotherapy in Dogs and Cats. Rehabilitation and Pain Management. BE VetVerlag, 2004.

8. Kranenburg H.J.C., Voorhout G., Grinwis G.C.M., Hazewinkel H.A.W., Meij B.P.: Diffuse idiopathic skeletal hyperostosis (DISH) and spondyosis deformans in purebred dogs: A retrospective radiographic study. „The Veterinary Journal”, 2011, 190, 84-90.

9. Ciepluch M.F., Da Costa R.C., Russell D.: Imaging diagnosis – an atypical presentation of diffuse idiopathic skeletal hyperostosis (DISH) in a dog. „Vet Radiol Ultrasound”, 2013, 00, 0,1-4.

10. Breit S.: Osteological and Morphometric Observations on Intervertebral Joints in the Canine Pre-diaphragmatic Thoracic Spine (Th1-Th9). „The Veterinary Journal”, 2002, 164, 216-223.

11. Togini A. ,Kranenburg H.J.C., Morgan J.P., Steffen F.:
Radiographic and MRI characteristisc of lumbar disseminated idiopathic spinal hyperostosis and spondylosis deformans in dogs. „Journal of Small Animal Practice”, 2014, 1-7.

12. Zapałowicz K., Radek A., Radek M., Karbownik J., Godlewski B., Gasiński P.: Leczenie spondylozy lędźwiowej metodą stabilizacji wewnętrznej. „Neuroskop”, 2003, 1, 5, 9-11.

13. Carnier P., Gallo L., Sturaro E., Piccinini P., Bittante G.: Prevalence of spondylosis deformans and estimates of genetic parameters for the degree of osteophytes development in Italian Boxer dogs. „J. Anim. Sci.” 2004, 82:85-92.