Chejletieloza u psów i kotów

Chejletieloza (Cheyletiellosis)

Chejletieloza (Cheyletiellosis), nie należy do najpowszechniej występujących dermatoz ektopasożytniczych u zwierząt towarzyszących. W przypadku psów to niewiele ponad 2% wszystkich chorób skóry, u kotów choroba stwierdzana jest rzadziej. Przypadki cheiletelozy notowane są również u innych gatunków, szczególnie powszechnie u gryzoni i zajęczaków sporadycznie również u zwierząt gospodarskich.  Czynnikiem odpowiedzialnym za chorobę są roztocza z rodzaju Cheyletiella, przy czym u psów najczęściej występuje  C. yasguri,  u kotów jest to zwykle  C. blakei,  u królików  C. parasitovax (8). Roztocze nie jest bezwzględnie przystosowane do określonego gatunku żywiciela i możliwe jest zarażenie się poszczególnych gatunków żywicieli przez różne gatunki z rodzaju  Cheyletiella. Choroba traktowana jest jako potencjalna zoonoza, których inwazja wyjątkowo może dotyczyć również człowieka. W przypadkach zarażenia się ludzi zwykle objawy występują przejściowo i lokalizują się rękach oraz klatce piersiowej. Zarażenie następuje w wyniku  bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem zarażonym lub rzadziej z przedmiotami na których są obecne roztocza. Zarażenie ze środowiska nie jest powszechne ponieważ, poza żywicielem pasożyt żyje stosunkowo krótko (samice 10 dni, samce i postacie rozwojowe ok. 2 dni). Opisano przypadki bezobjawowego nosicielstwa pasożytów prowadzącego do zarażania się właścicieli zwierząt.

Chejletieloza – objawy kliniczne 

W przypadku psów objawem, który jest uważany za najbardziej typowy (zwłaszcza w początkowym okresie inwazji) jest  formowanie się dużej liczby łusek. W miejscach, gdzie obecne są te wykwity widoczny może być nieznaczny rumień. Od tego objawu (łusek, które po przeniesieniu na papier mogą poruszać się) pochodzi  zwyczajowa nazwa choroby, z którą niekiedy można zetknąć się w literaturze –  „łupież wędrujący”. Typową lokalizacją zmian jest okolica grzbietu. W późniejszym okresie choroby dodatkowo obecny jest intensywny świąd, który prowadzi do zmian o charakterze  poświądowym takich jak: przerzedzenia włosa i wyłysienia oraz przeczosy i strupy. W przypadku kotów chejletieloza, podobnie jak inne choroby ektopasożytnicze (jak i wiele chorób o charakterze zapalano świądowym) występowanie u tego gatunku, może być przyczyną prosówkowego zapalenia skóry lub zespołu eozynofilowego. Wyjątkowo, pasożyt ten może odpowiadać za  – rumieniowo-woszczynowe zapalenie zewnętrzne przewodu słuchowego.

Rozpoznanie różnicowe choroby

W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić inne choroby zapalnoświądowe, przede wszystkim inwazje z innymi pasożytami oraz  choroby alergiczne przebiegające ze świądem (atopia, alergia pokarmowa, alergiczne pchle zapalenie skóry). W przypadku kotów w rozpoznaniu różnicowym nalezy brać pod uwagę wszystkie przyczyny odpowiedzialne za prosówkowe zapalenia skóry lub zespół eozynofilowy u kotów.

Chejletieloza – rozpoznanie

Tak jak w przypadku innych chorób wywołanych przez ektopasożyty rozpoznanie stawiane jest poprzez wykazanie pasożytów na zwierzęciu. Materiał do badania najlepiej pobrać z miejsc pokrytych dużą liczbą łusek, gdzie istnieje największa szansa wykazania obecności pasożytów. Rozpoznanie może być postawione dzięki zastosowaniu kilku względnie prostych metod diagnostycznych. Pierwszym testem używanym w diagnostyce jest test wyczesywania,  materiał pobrany tą metodą najlepiej jest przenieść na ciemny papier i dokładnie obejrzeć go przy pomocy lupy lub też przenieść materiał na szkiełko podstawowe i przygotować z niego preparat, a następnie obejrzeć go pod małym powiedzeniem pod mikroskopem.  Kolejnym testem możliwym do zastosowania jest badanie mikroskopowe włosa, gdzie wyrwane włosy umieszcza się na szkiełku podstawowym i ogląda pod powiększeniem około 50-100x. W przypadku chejletieloza jaja pasożytów przyczepiają się do włosa i widoczne są w preparacie. Do rozpoznania można również zastosować test z taśmą samoprzylepną, który jest bardzo czułą metoda diagnostyczną w przypadku tej choroby oraz zeskrobina powierzchowna (30).

Chejletieloza – leczenie 

Leczenie powinno dotyczyć wszystkich zwierząt będących w danym środowisku, które miały ze sobą bezpośredni kontakt. Wskazane jest również odkażenie legowisk. Leczenie może być zarówno miejscowe jaki i ogólnoustrojowe. Miejscowo najlepiej zastosować zewnętrznie preparaty zwierające w swoim składzie fipronil 0,25%  (lek podaje się 2-3 razy w odstępie 1-3 tygodni), skuteczny jest również fipronil w postaci preparatów spot-on podawany 2 x w odstępie 30 dni.  Ponadto w przypadku psów można stosować preparaty spot-on zawierajcie permetrynę, które również okazały się skuteczne po jednorazowym podaniu (permetryna nie może być stosowana do kotów).

Ogólnoustrojowo można zastosować iwermektyne w dawce 0,2 do 0,3 mg/kg podawanej podskórnie (co 14 dni) lub ewentualnie doustnie (co 7 dni) przez 6-8  tygodni. Niektórzy autorzy zalecają by iwermektyna była podawana w odstępach co 3 tygodniowych. Iwermektyna nie jest zarejestrowana do stosowania u psów i kotów. Z preparatów zarejestrowanych dla zwierząt towarzyszących skuteczna jest selamektyna spot-on (6mg/kg m.c.) stosowana w 30 dniowych odstępach . W większości przypadków wystarczające są dwa podania leku. Ponadto można użyć doustnie oksym milbemycyny w dawce 2 mg/kg m.c. w odstępie tygodnia. Do wyleczenia potrzebne jest 8-9 krotne podanie leku. U psów w postaci spot on można stosować połączenie moksydectyny 2,5% i imidoclopramidu 10%. Lek należy podać dwukrotnie w odstępie 4 tygodni.

Autor:

dr hab. Marcin Szczepanik
kryll@poczta.onet.pl

Zdjęcia: Z zasobów autora

Zalecana literatura:

1. Chailleux N., Paradis M.: Efficacy of selamectin in the treatment of naturally acquired cheyletiellosis in cats Can Vet J. 2002,10, 767–770.
2. Curtis F.: Current trends in the treatment of Sarcoptes, Cheyletiella and Otodectes mite infestations in dogs and cats. Vet. Dermatol. 2004, 15, 108-114
3. Curtis C.F,: Current trends in the treatment of Sarcoptes, Cheyletiella and Otodectes mite infestations in dogs and cats. Vet. Dermatol. 2004 15: 108-114.
4. Endris RG, Reuter VE, Nelson JD, Nelson JA.: Efficacy of 65% permethrin applied as a topical spot-on against walking dandruff caused by the mite, Cheyletiella yasguri in dogs.Vet Ther. 2000, 1:273-9.
5. Gotthelf L.N. Small Animal Ear Diseases. W.B. Saunders Company Philadelphia 2000
6. Loft K.E., Willeswn J.L.Efficacy of imidacloprid 10 per cent/moxidectin 2-5 per cent spot-on in the treatment of cheyletiellosis in dogs Veterinary Record. 2007 160, :528-9
7. Paradis M., Villeneuve A.: Efficacy of Ivermectin against Cheyletiella yasguri Infestation in Dogs Can Vet J. 1988 Aug; 29(8): 633–635.
8. Paterson S.: Skin diseases of the cat. Blackwell Science 2000
9. Scarampella F, Pollmeier M, Visser M, Boeckh A, Jeannin P. : Efficacy of fipronil in the treatment of feline cheyletiellosis.Vet Parasitol. 2005 15;129:333-9.
10. Scott D.W., Miller H., Griffin C. E., VeterinaryDermatology. W.B. Saunders Company Philadelphia 2001
11. Taylor M. A.: Recent Developments in Ectoparasiticides.  J. 2001, 161, 253–268