Idiopatyczne zapalenie skóry twarzy u kotów perskich

Omawiana choroba nie należy może do najczęściej spotykanych problemów w praktykach małych zwierząt, ale w związku ze znaczną popularnością rasy jej przypadki co jakiś czas pojawiają się w naszych praktykach. Problem ten, uważany jest uwarunkowany genetycznie, stąd choroba występuje u jednej rasy kota, chociaż podobne problemy obserwowano również u kotów himalajskich. Najczęściej choroba rozpoznawana jest (tzn. początek objawów chorobowych) u kotów młodych – średnia wieku wynosi około roku, i rzadko choroba po raz pierwszy ujawnia się u zwierzęcia w wieku powyżej 5 lat. Dermatoza kotów perskich występuje z równa częstotliwością u samców i u samic i nie wykazuje predylekcji płciowej.

Objawy kliniczne idiopatycznego zapalenia skóry twarzy u kotów

Objawy kliniczne lokalizują się, zgodnie z nazwą, przede wszystkim na twarzy kotów, wyjątkowo jedynie mogą występować na karku. Wykwity obecne na twarzy to głównie rumień, a w związku z świądem również wykwity wtórne w postaci przeczosów i strupów, jak również wyłysienia. Typowym objawem jest gęsty czarny lub brunatny wysięk, który zlepia włosy. Najwięcej występuje w okolicy okołooczodołowej j fałdach jak również wokół warg. Koty cierpiące na idiopatyczna dermatozę twarzy często chorują równocześnie na rumieniowo woszczynowe zapalenie przewodu słuchowego, a w przewodzie słuchowym gromadzi się u nich duża ilości ciemnobrunatnej woszczyny. Niektóre osobniki wykazują ponadto śluzowy wypływ z oczu. Jak nadmienione zostało powyżej, chorobie towarzyszy silny świąd, szczególnie w przypadkach przewlekłych. Świąd ten jest potęgowany na skutek, częstych w takich przypadkach, wtórnych zakażeń bakteryjnych oraz drożdżakowych. U chorych zwierząt nie występują objawy ogólne lub ze strony innych narządów i układów, a jedynie u nielicznych przypadków obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych żuchwowych.

Rozpoznanie idiopatycznego zapalenia skóry twarzy u kotów

Rozpoznanie choroby stawiane jest na podstawie predyspozycji rasowej i ewentualnie rodzinnej i charakterystycznych objawów klinicznych. W rozpoznaniu różnicowym uwzględnia się idiopatyczny łojotok oraz trądzik. Z badań dodatkowych dermatologicznych zaleca się wykonać badanie cytologiczne. W badaniu tym najczęściej obserwuje się zwiększoną ilość drożdżaków. Wykluczyć należy ponadto zakażenie wywołane przez dermatofity i inwazje pasożytnicze poprzez wykonanie badania w świetle lamy Wooda, badanie mikroskopowe włosa, badanie zeskrobiny. Jeśli objawy budzą wątpliwości np. występują dodatkowo zmiany dotyczące małżowin usznych (co może sugerować pęcherzyce liściastą) wskazane jest wykonanie biopsji i badania histopatologicznego. Preparaty barwi się rutynową metodą H-E. W preparatach histopatologicznych można stwierdzić liszajowate zapalenie skóry i rozrost gruczołów łojowych, u części zwierząt widoczna jest ponadto akantoza, zwyrodnienie wodniczkowe komórek warstwy rozrodczej naskórka, dyskeratoza komórek warstwy rozrodczej naskórka. W nacieku komórkowym, który lokalizuję się w naskórku (egzocytoza) dominują granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne, niekiedy mogą być widoczne niewielkie krosty oraz nadżerki. Opisane objawy histopatologiczne nie są bezwzględnie typowe dla omawianej choroby i ich wynik musi być zawsze interpretowany w połączniu z obrazem klinicznym.

W związku z genetycznym uwarunkowaniem choroby oraz nie w pełni wyjaśnioną etiologią problemu, możliwe jest jedynie leczenie objawowe. Obejmuje ono miejscowe stosowanie leków przeciwłojotokowych. oraz leczenie współwystępujących dermatoz wikłających (podawanie antybiotyków i leków przecigrzybiczych). Ograniczenie się w leczeniu do stosowania leków przeciwinfekcyjnych nie jest jednak skuteczne. W celu zmniejszenia objawów stosowane są glikokortykosteroidy (prednizolon w dawce 1 do 3 mg/kg m.c. octan metyloprednizolonu iniekcyjnie w dawce 4 mg/kg m.c.). Glikokortkosteroidy stosowane ogólnoustrojowo mogą prowadzić do zmniejszenia świądu i wysiękowości, zaznaczyć jednak należy, że nie są one w pełni skuteczne w każdym przypadku i zdążają się przypadki oporne na leki tej grupy. Innym lekkim, który przynosi dobre efekty terapeutyczne jest cyklosporyna, która stosowana jest w dawce 6-7 mg/kg. Na efekty leczenia oczekuje się najczęściej około 4-6 tygodni od rozpoczęcia stosowania leku. Zalegający na skórze wysięk można usuwać stosując 4% roztwór chlorheksydyny lub 2,5 % nadtlenku benzoilu, jak również przy zastosowaniu preparatów używanych do oczyszczania zewnętrznego przewodu słuchowego. Zalegający na skórze wysięk usuwany jest jeden raz dziennie, ewentualnie co drugi dzień. Rzadsze usuwanie wydzieliny prowadzi do jej ponownego pojawienia się na twarzy po około trzech dniach. Z innych metod leczniczych warto nadmienić o stosowaniu preparatów spot on z 1% fitosfingiozynyną stosowną dwa razy w tygodniu, co u części zwierząt przynosiło poprawę. Opisano ponadto możliwość skutecznego zapobiegania objawom choroby po zastosowaniu miejscowo 0,1% takrolimusu po uprzednim wyleczeniu dermatoz wikłających. Takrolimus stosowany jest w takich przypadkach objawowo, tzn. wówczas gdy dochodzi do ponownego ujawnienia się objawów.

Autor:

dr hab. Marcin Szczepanik
kryll@poczta.onet.pl

Zdjęcia: Z zasobów autora

Zalecana literatura:

1. Bond R., Curtis C.F., Ferguson E.A., Mason I.S., Rest J. An idiopatic facial dermatitis of Persian cats. Vet. Dermatol. 2000, 11, 35-41
2. Chung TH, Ryu MH, Kim DY, Yoon HY, Hwang CY. Topical tacrolimus (FK506) for the treatment of feline idiopathic facial dermatitis. Aust Vet J. 2009 87, 417-420
3. Fontane J., Heimann M. Idiopatic facial dermatitis of Persian cat; three cases controlled with cyklosporine. Vet. Dermatol. 2004, 15 (supl 1.) 64
4. Gross T.L., Ihrke P.J., Walder E.J., Affolter W.K.: Skin diseases of dogs and cats. Clinical and histopathological diagnosis. Blackwell Science, Oxford, 2005
5. Paterson S. Skin diseases of the cat. Blackwell Science 2000
6. Rosenkrantz W, Localised keratinization syndromes CVC Procedings 1 Oct 2008